Κριτική: Μιχάλης Μοδινός – Παραγουάη [Εκδόσεις Καστανιώτη]

Η ευρέως διαδεδομένη άποψη ότι στις μέρες μας όλα έχουν πια ειπωθεί στον χώρο της λογοτεχνίας και του θεάτρου δεν μπορεί να ισχύει για το τελευταίο μυθιστόρημα του Μιχάλη Μοδινού, την «Παραγουάη». Διότι, πόσα μυθιστορήματα γνωρίζουμε να έχουν γραφτεί γι’ αυτό το τόσο ασυνήθιστο και εξωτικό μέρος, για το οποίο οι Έλληνες τόσα λίγα γνωρίζουν;

Η πρωτοτυπία, λοιπόν, αναμφισβήτητα χαρακτηρίζει το τελευταίο πόνημα του Μιχάλη Μοδινού. Ο συγγραφέας είναι γνωστός γεωγράφος και περιβαλλοντολόγος, αλλά και λογοτέχνης. Όσοι τον έχουμε επιλέξει μέχρι τώρα ως αναγνώστες, τον έχουμε συνηθίσει να μας μεταφέρει με τη γραφή του σε μέρη εξωτικά και αλλότρια για την ελληνική κουλτούρα: Σουδάν, Ζανζιβάρη, Άγρια Δύση κ.α. Μάλιστα οι αναγνώστες του τον επιλέγουν συνήθως ακριβώς για αυτούς τους δύο λόγους: την πρωτοτυπία των θεμάτων του και την υπέροχη γραφή του. Αυτή τη φορά το ταξίδι των λέξεων μας μεταφέρει στην Νότια Αμερική και την εξωτική Παραγουάη με το τζάγκουαρ ως σήμα κατατεθέν της να φιγουράρει ναζιάρικα στο εξώφυλλο του βιβλίου αλλά και σε κάποια σημεία του βιβλίου, έχοντας συμβολική σημασία.

Το μυθιστόρημα είναι δομημένο σε τρεις αφηγηματικούς άξονες: ο ένας τοποθετείται στο σήμερα, στην Ελλάδα της κρίσης, όταν ένας γεωπόνος από την Καρδίτσα, ο Γαβριήλ- Γκάμπριελ, επιλέγει να αφήσει το δυστοπικό πλέον για εκείνον ελληνικό περιβάλλον και να μεταναστεύσει στη μακρινή Παραγουάη προκειμένου να αρχίσει μία νέα ζωή. Βέβαια, τελικά ούτε αυτό θα αποδειχτεί τόσο εύκολο να γίνει, εφόσον η αποδέσμευσή του από την ασφυκτική ελληνική πραγματικότητα και τον παρηκμασμένο γάμο του θα απαιτήσει περισσότερο καιρό για να ωριμάσει μέσα του απ’ όση υπολόγιζε αρχικά. Στο τέλος όμως, ο ήρωας θα νικήσει όλες τις αναστολές του και τα εμπόδια και θα καταφέρει εκείνο που θα έμοιαζε ακατόρθωτο για πολλούς από εμάς: να κάνει μία εντελώς νέα αρχή στη ζωή του, χωρίς μάλιστα να έχει και τον χρόνο με το μέρος του, αφού έχει αφήσει προ πολλού πίσω του την πρώτη του νιότη. Έτσι αποδεικνύει περίτρανα το ρητό ότι τίποτε δεν είναι αδύνατον στη ζωή, φτάνει να υπάρχει θέληση. Η αφήγηση σε αυτόν εδώ τον άξονα είναι πρωτοπρόσωπη και έχει εξομολογητικό χαρακτήρα. Συχνά ο Γκάμπριελ προσφωνεί τον αναγνώστη και απευθύνεται σε εκείνον προσωπικά, δίνοντας έτσι περαιτέρω αμεσότητα στην αφήγηση.

ISBN: 978-960-03-6808-6
Τιμή: 18,00 €

Ο δεύτερος αφηγηματικός άξονας μας ταξιδεύει πίσω στον 18ο αιώνα, όταν ένας πρόγονος του Γκάμπριελ, ο Χόρχε, είχε επισκεφθεί επίσης την ίδια χώρα, τότε που η αποικιοκρατία  έπνεε σιγά σιγά τα λοίσθια και η σχέση των λευκών αποίκων με τη φύση, τους Ινδιάνους και την εντόπια φυλή των Γκουαρανί γνώριζε ποικίλες διακυμάνσεις.

Ο τρίτος αφηγηματικός άξονας, μικρότερης έκτασης, μεταφέρει στον αναγνώστη κυρίως πληροφορίες για την ίδια την Παραγουάη, οι οποίες λειτουργούν ως παρενθέσεις στην πλοκή. Η αφήγηση εδώ, όπως και στον δεύτερο αφηγηματικό άξονα, είναι τριτοπρόσωπη.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο Μιχάλης Μοδινός πέρα από την προσωπική ιστορία των ηρώων του, μεταφέρει τον αναγνώστη βαθιά στις ζούγκλες και τα τροπικά δάση της Νοτίου Αμερικής, σε τοπία με καταρράκτες, στα μεγάλα αγροκτήματα της εκεί εύφορης γης, τις εστάνσιας, στις κοινότητες των Γκουαρανί, των Ιησουιτών, των Ισπανών και Πορτογάλων κονκισταδόρων και των Μεστίχος (των Ινδιάνων).

Πέρα από τις πληροφορίες για την Παραγουάη, ο συγγραφέας προβαίνει και σε μία σειρά από έξυπνες παρατηρήσεις σχετικά με την Ελλάδα του σήμερα, την Ελλάδα της κρίσης. Συχνά η επιδέξια σάτιρα και η ειρωνεία για τον πολιτικό κόσμο, ιδίως της Αριστεράς, είναι εντέχνως καλυμμένη με το κατάλληλο λογοτεχνικό περίβλημα, η μομφή όμως που ο συγγραφέας απευθύνει στην παρηκμασμένη ελληνική κοινωνία και τον πολιτικό κόσμο είναι εύκολα ανιχνεύσιμη.

Η γραφή του είναι ελεύθερη, αυτοσαρκαστική, φυσική, χωρίς περιορισμούς, καλλωπισμούς και επιτηδεύσεις. Εν πολλοίς, απλά υπέροχη. Χωρίς να μπερδεύει τον αναγνώστη  και να χάνει τη φυσική χρονική ακολουθία, αφήνεται να επιπλεύσει ελεύθερη στους εκάστοτε συνειρμούς που γεννά το μυαλό του συγγραφέα κάθε δεδομένη χρονική στιγμή.

Πρόκειται για μία ξεχωριστή αναγνωστική επιλογή η οποία θα μας βάλει σε σκέψεις σχετικά με την κατάσταση που ζει αυτή τη στιγμή η χώρα μας, αλλά και για σχέση (ή την απουσία της) που έχει ο σύγχρονος δυτικός άνθρωπος με τη φύση.