Κριτική / «Το χρυσάφι και η κατάρα της ερήμου» του Ιμπραχίμ Αλ Κούνι [Εκδόσεις Καστανιώτη]

«Δεν ωφελεί να το βάζει στα πόδια. Από τι το σκας; Απ’ τον εαυτό σου, ή μήπως το σκας απ’ τη μοίρα σου; Οι γενναίοι δεν δραπετεύουν από τους εαυτούς τους, ούτε οι σοφοί απ’ τη μοίρα τους. Ανόητη καμήλα! Αν δραπέτευες απ’ το πεπρωμένο σου, θα είχες λιγοψυχήσει. Αν το έσκαγες, θα ήταν από δόλο. Ακόμα κι αν το πετύχαινες, εκείνο θα σε προλάβαινε και θα σε νικούσε. Τα τζίνι είναι η μοίρα σου. Δεν σου είπα ότι όλα θα φτιάξουν μόνο αν έχεις υπομονή; Δεν σε δίδαξα πως η ζωή είναι σκέτη υπομονή; Σταμάτα λοιπόν τώρα και περίμενε! Έχω κι άλλο μυστικό να σου πω…»

«Το χρυσάφι και η κατάρα της ερήμου» αποτελεί το πρώτο μυθιστόρημα του Άραβα συγγραφέα Ιμπραχίμ Αλ Κουνί που κυκλοφορεί στα ελληνικά. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη και ανήκει στη σειρά «Συγγραφείς απ’ όλο τον κόσμο». Πρόκειται για ένα μεστό και ολιγοσέλιδο μυθιστόρημα, μόλις 165 σελίδων, που διαβάζεται ειλικρινά απνευστί. Ένα μυθιστόρημα υπαρξιακού περιεχομένου, εμπλουτισμένο ωστόσο με μία πληθώρα λαογραφικών στοιχείων, που σχετίζονται κυρίως με την καθημερινότητα και τον τρόπο ζωής των Τουαρέγκ, και γενικότερα των φυλών ή καλύτερα των νομάδων που ταξιδεύουν και κατοικούν σε διάφορα μέρη της ερήμου.

Συγκεκριμένα, ο αναγνώστης γίνεται σύντροφος του Ουχαγιάντ, ενός νεαρού μέλους του νομαδικού λαού των Τουαρέγκ, και της καθαρόαιμης αρσενικής Μάχρι καμήλας του, και τους ακολουθεί στις συνεχείς περιπλανήσεις τους στην έρημο. Γίνεται αυτόπτης μάρτυρας του άρρηκτου δεσμού αγάπης, αγάπης παντοτινής, που αναπτύσσεται μεταξύ του πρωταγωνιστή και της καμήλας του. Μία σχέση τρυφερή, βαθιά ανθρώπινη, που καταφέρνει να συγκινήσει κάθε αναγνώστη. Μία σχέση θα έλεγα ζωής, που βρίσκεται στο επίκεντρο των θεματικών γύρω απ’ τις οποίες περιστρέφεται η μυθιστορηματική πλοκή.

Ο νεαρός Ουχαγιάντ θα βρεθεί να περιπλανάται στην λιβυκή Σαχαρά, την περίοδο εκείνη που οι Ιταλοί εισβάλλουν στον Βορρά, ενώ ταυτόχρονα ο λιμός ξεσπά και μεταδίδεται στη νότια πλευρά της χώρας, συντροφιά πάντα με την Μάχρι καμήλα του. Το νεαρό της ηλικίας του, συνδυαστικά με την επιπολαιότητα που την περικλείει θα αποτελέσουν τη βασική αιτία εμπλοκής του πρωταγωνιστή σε μία πληθώρα περιπετειών, ενώ ταυτόχρονα θα τον οδηγήσουν μοιραία σε λανθασμένες επιλογές, που θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό τη ζωή του. Ο Ουχαγιάντ θα βρεθεί εξόριστος απ’ τη φυλή του, θα έλθει αντιμέτωπος με την πείνα, τη φτώχεια, και γενικότερα τις αμέτρητες δυσκολίες επιβίωσης που καλείται κανείς να αντιμετωπίσει ζώντας στην έρημο, θα γευτεί τον έρωτα, ενώ θα αναγκαστεί να προδώσει τη σημαντικότερη σχέση που έχει αναπτύξει στη ζωή του…

Ο Ουχαγιάντ και η περιπετειώδης ζωή του, θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελεί μία πρώτης τάξεως ευκαιρία για τον Άραβα συγγραφέα Ιμπραχίμ Αλ Κουνί, να μας φέρει σε επαφή με μία πληθώρα ανοίκειων πολιτιστικών και όχι μόνο στοιχείων, που σχετίζονται με τις φυλές της ερήμου, με τον τρόπο ζωής αυτών, καθώς και με την κουλτούρα τους, που περιλαμβάνει την πνευματική τους καλλιέργεια, τις παραδόσεις και τις αξίες με τις οποίες ανατρέφονται. 

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Διαβάζοντας κανείς το σύντομο αυτό μυθιστόρημα, θα διαπιστώσει την έντονη παρουσία του Θεού και γενικότερα του θρησκευτικού στοιχείου, ενώ ταυτόχρονα θα μαγευτεί απ’ τον μυστικισμό και τους ποικίλους συμβολισμούς που διατρέχουν τις σελίδες του βιβλίου, και θα εντυπωσιαστεί απ’ τον επιβλητικό και γλαφυρό συνάμα τρόπο, με τον οποίο περιγράφει ο συγγραφέας το τοπίο της ερήμου και τις διάφορες εκφάνσεις του, δίνοντας του τελικά μυθικές διαστάσεις!

Αυτό που με έκανε να ξεχωρίσω το συγκεκριμένο ανάγνωσμα, το οποίο θα τολμούσα να πω ότι χαράχτηκε μέσα μου, είναι η σχέση αγάπης που δημιουργείται μεταξύ του Ουχαγιάντ και της Μάχρι καμήλας του. Μία σχέση που αποκτά ανθρώπινες διαστάσεις, αφού οι δύο μυθιστορηματικοί χαρακτήρες, τόσο ο νεαρός Τουαρέγκ, όσο και η καμήλα του, καταφέρνουν  να δημιουργήσουν ανάμεσα τους στέρεες γέφυρες επικοινωνίας, γέφυρες που κατά κάποιον τρόπο λειτουργούν ανακλαστικά, καθρεφτίζοντας τη φθαρτή υπόσταση των ανθρωπίνων σχέσεων. Υπόσταση ωστόσο που δεν χαρακτηρίζει τη σχέση επικοινωνίας μεταξύ των δύο πρωταγωνιστών, αφού καταφέρνουν να μοιράζονται με τον δικό τους μοναδικό τρόπο τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις ανησυχίες τους, ενώ παράλληλα βοηθούν ο ένας τον άλλο με κάθε μέσο που διαθέτουν.

Ολοκληρώνοντας, λοιπόν, «Το χρυσάφι και η κατάρα της ερήμου» είναι ένα βαθιά υπαρξιακό μυθιστόρημα, ένα μυθιστόρημα αναζήτησης της λύτρωσης, που διδάσκει μέσα απ’ τη σοφία που το περικλείει τη δύναμη της υπομονής, μία πραγματική αρετή, που διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη της πορείας που λαμβάνει στον χρόνο μία ανθρώπινη ζωή. Είναι ένα μυθιστόρημα που μιλά για τη διαφθορά που προξενεί ο πλούτος, για τη διάβρωση που επιφέρει ο φθόνος, η κακία και η ζήλια, καθώς και για την εξάρτηση του ανθρώπου από τα υλικά αγαθά. Είναι ένα μυθιστόρημα που θίγει το θέμα του ξεριζωμού και των αρνητικών συναισθημάτων που είναι συνυφασμένα μαζί του. Είναι ένα μυθιστόρημα που φέρνει τον αναγνώστη κοντά με έναν άγνωστο πολιτισμό και μία ανοίκεια κουλτούρα, που όμως καταφέρνουν να τον γοητεύσουν! Να σημειωθεί τέλος πως η εξαιρετική μετάφραση που έγινε απευθείας από τα αραβικά, ανήκει στην κυρία Ελένη Καπετανάκη, το διαφωτιστικό επίμετρο της οποίας στολίζει την παρούσα έκδοση.

Το μυθιστόρημα του Ιμπραχίμ Αλ Κούνι κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη.