Ημερολόγια καραντίνας: 10 ποιητές-συγγραφείς προτείνουν τα βιβλία που ξεχώρισαν

Παγκόσμια Ημέρα Βιβλίου σήμερα, Πέμπτη 23/4, και είναι από τις εκείνες τις ημέρες που θα ανατρέχουμε σε μνήμες, ημερολόγια και γραπτά, και πως αλλιώς, αφού οι νέοι κόσμοι που μπροστά μας καθώς ανοίγονται στις πρώτες σελίδες των βιβλίων λειτουργούν ως μια απόδραση -πνευματική- από την πιο δραματική εποχή των τελευταίων ετών, τόσο στη χώρα μας όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Απόδραση πνευματική, αλλά και εσωτερική. Πτήση εσωτερική σε δρομολόγια με εισιτήρια σελιδοδείκτες. Εν μέσω καραντίνας, ζήτησα από 10 αξιόλογους συγγραφείς και ποιητές, να μας προτείνουν ένα βιβλίο της τελευταίας τριετίας που διάβασαν και ξεχώρισαν. Τους ευχαριστώ από καρδιάς για τη συμμετοχή τους.

Γιάννης Στίγκας

Θωμάς Κοροβίνης, Ολίγη μπέσα, ωρέ μπράτιμε!: Η τελευταία ώρα του Οδυσσέα Ανδρούτσου, εκδόσεις Άγρα, 2019

Ο Θωμάς Κοροβίνης με μια σπάνιας γοητείας γλώσσα, υψηλής θερμοκρασίας και συνάμα απόλυτα ελεγχόμενης, με ενάργεια, βαθιά ευαισθησία και τόλμη, κατορθώνει όχι μόνο να αποκαταστήσει την κακοποιημένη ιστορική αλήθεια, αλλά και να την κάνει απείρως πιο όμορφη.
Εάν δεν σας απασχολεί η ιστορική αλήθεια, τότε διαβάστε αυτό το βιβλίο ως ένα μακρόσυρτο παράπονο για το παρελθόν, το παρόν και -πολύ φοβάμαι- το μέλλον ετούτου του τόπου. Εάν αναρωτιέστε πώς μια ιστορία διακοσίων χρονών μπορεί να αφορά το παρόν, τότε μάλλον δεν έχετε αντιληφθεί ότι το αίμα χύνεται πάντα στον ενεστώτα. «Και το σκότος ψηλαφητόν».

*Ο Γιάννης Στίγκας γεννήθηκε στην Αθήνα το 1977. Σπούδασε ιατρική. Έχει συνεργαστεί με διάφορα περιοδικά. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα γαλλικά, γερμανικά, αγγλικά, βουλγάρικα και σέρβικα. Η τελευταία του ποιητική συλλογή έχει τον τίτλο «Εξυπερύ σημαίνει χάνομαι» και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μικρή Άρκτος (2017).

Μάριος Μώρος 

David Diop, Τη νύχτα, όλα τα αίματα είναι μαύρα, (μετάφραση: Αλεξάνδρα Κωσταράκου), εκδόσεις Πόλις, 2019

Από τον τίτλο που κεντρίζει το βλέμμα μέχρι τη σκληρή γλώσσα του έργου που ξαφνιάζει και ταυτόχρονα κρατά τον αναγνώστη του «εκεί», το μυθιστόρημα του David Diop, Τη νύχτα όλα τα αίματα είναι μαύρα, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Πόλις, αξίζει σίγουρα μία εις βάθους ανάγνωση. Στο έργο του Γαλλο-Σενεγαλέζου Diop,  αφηγητής μας είναι ένας στρατιώτης των αποικιακών στρατευμάτων που έλαβαν μέρος στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Αλφά Νταγιέ. Μαζί του και μέσω των δικών του πρισμάτων παρακολουθούμε τη φρίκη να ζωντανεύει, στο οποίο συνηγορεί ο γρήγορος κι έντονος ρυθμός της αφήγησης, καθώς και ιδιαίτερη λειτουργία της μη λειασμένης γλώσσας, την οποία η μεταφράστρια αποδίδει με μεγάλη ακρίβεια. Στο επίμετρο, μάλιστα, του έργου, που υπογράφει η Έφη Γαζή, η Ιστορία έρχεται να συμπληρώσει τις ψηφίδες και ο αναγνώστης αποκτά μια καθολικότερη εικόνα για την πραγματικότητα πίσω από την αφήγηση. Πρόκειται για ένα πυκνό έργο που άπτεται ενός άγνωστου για τους πολλούς θέματος, της συμμετοχής των αποικιοκρατικών στρατευμάτων στο Δυτικό Μέτωπο, ένα έργο που καταφέρνει να «κουβεντιάσει» τη φρίκη με τη δέουσα τραχύτητα ύφους και έκφρασης. Ένα έργο που σίγουρα αξίζει περισσότερες από μία αναγνώσεις.

*Ο Μάριος-Κυπαρίσσης Μώρος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1993 αλλά μεγάλωσε στην Κοζάνη. Είναι απόφοιτος του Τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ (2015). Στο ίδιο Τμήμα εκπόνησε τη μεταπτυχιακή του εργασία σχετικά με τις αναφορές πεζογράφων της Θεσσαλονίκης στη γερμανική Κατοχή και εκπονεί διδακτορική διατριβή με θέμα την παρουσία του θρησκευτικού στοιχείου στην ελληνική μεταπολεμική ποίηση. Κείμενά του έχουν δημοσιευτεί σε πρακτικά συνεδρίων καθώς και σε φιλολογικά και λογοτεχνικά περιοδικά.

Χλόη Κουτσουμπέλη

Όλγκα Τοκάρτσουκ, Το αρχέγονο και άλλοι καιροί (μετάφραση: Αλεξάνδρα Δ. Ιωαννίδου), εκδόσεις Καστανιώτη, 2017

Σ’ αυτό το τρίτο μυθιστόρημα της Τοκάρτσουκ που είναι όμως και το μόνο που ως τώρα έχει κυκλοφορήσει στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Καστανιώτη τον Ιούνιο του 2017, μεταφρασμένο από τα πολωνικά από την Αλεξάνδρα Δ. Ιωαννίδου, η βραβευμένη με Νόμπελ Λογοτεχνίας συγγραφέας βουτάει μέσα στη δεξαμενή του συλλογικού ασυνείδητου και μας παρουσιάζει ένα χωριό όπου συμπυκνώνοντας θρύλους, παραδόσεις και μύθους της Κεντρικής Ευρώπης παρουσιάζει αρχετυπικούς χαρακτήρες ανθρώπων, μέσα από την απλή τους καθημερινότητα που αντικατοπτρίζεται όμως με έναν τρόπο εξόχως ποιητικό, αλληγορικό, βαθύ. Η γραφή της διαπερνά την επιδερμίδα και χώνεται βαθιά στις φλέβες γιατί στοχεύει σ’ εκείνη τη ρευστή ψυχική ουσία μας που είναι άλογη, μυστηριώδης και μαγική.

*Η Χλόη Κουτσουμπέλη γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1962. Σπούδασε νομική στο ΑΠΘ και εργάστηκε για δεκαοκτώ χρόνια στον τραπεζικό τομέα. Το 1984 σε ηλικία 22 ετών, εξέδωσε την πρώτη της ποιητική συλλογή με τίτλο “Σχέσεις σιωπής (εκδ. Εγαντία). Είναι μέλος της Εταιρείας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης, της Εταιρείας Συγγραφέων και του Κύκλου Ποιητών. Το 2017 της απονεμήθηκε το Κρατικό Λογοτεχνικό Βραβείο Ποίησης για την ποιητική συλλογή «Οι ομοτράπεζοι της άλλης γης».

Χρήστος Κούκης

«Διπλωματία και ποίηση – η περίπτωση του Γιώργου Σεφέρη», εκδόσεις Ίκαρος, 2019

Η απαραίτητη απόσυρση στο σπίτι, μού προσέφερε τον πολύτιμο χρόνο να ολοκληρώσω ένα ογκώδες και εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο του πρέσβη κ. Βασίλη Παπαδόπουλου με τίτλο «Διπλωματία και ποίηση – η περίπτωση του Γιώργου Σεφέρη» Εκδόσεις ΙΚΑΡΟΣ 2019. Σε όλο το βιβλίο βλέπουμε την ποίηση και την γλώσσα του Σεφέρη πάντα στο προσκήνιο μα με μια ματιά «υπηρεσιακή» που εκπλήσσει και δεν είναι ιδιαίτερα γνωστή στο ευρύ κοινό. Διπλωματία, τηλεγραφήματα, ιστορικές στιγμές της χώρας μας, διπλωμάτες ποιητές άλλων χωρών, παράπονα και πολιτική. Όλα μαζί συνθέτουν το σύμπαν του Νομπελίστα ποιητή, τροφοδοτούν την γραφή του και τον σπουδαίο τρόπο του.

*Ο Χρήστος Κούκης γεννήθηκε το 1979 και μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε πολιτικός μηχανικός στο Ε.Μ.Π. και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο περιβάλλον και στον πολιτισμό. Έχει εκδώσει έξι ποιητικά βιβλία στην Ελλάδα, στη Γαλλία, στην Ιταλία και στη Σερβία. Έχει συμμετάσχει σε διάφορες ποιητικές ανθολογίες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και σε διεθνή φεστιβάλ ποίησης στην Ευρώπη και στην Ασία. Έχει εργαστεί σε περιοδικά ποίησης και πολιτισμού και στίχοι του έχουν μελοποιηθεί. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Το 2019 ίδρυσε το Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Κρήτης.

Μαριαλένα Σπυροπούλου

Λουτσία Μπερλίν, Οδηγίες για οικιακές βοηθούς (μετάφραση: Κατερίνα Σχινά), εκδόσεις Στερέωμα, 2018

Η Λουτσία Μπερλίν θεωρείται πλέον από τους κριτικούς “το καλύτερο φυλαγμένο μυστικό της Αμερικής”. Έγραφε κυρίως διηγήματα αλλά όσο ζούσε ήταν ελάχιστα γνωστή. Το έργο της αναγνωρίστηκε ως κορυφαίο μετά το θάνατό της το 2004. Αυτή η συλλογή κυκλοφόρησε στα ελληνικά το 2018. Η ταραχώδης ζωή της διαπερνά τα διηγήματά της με αυτή την ηλεκτρισμένη ωμότητα που μόνον οι γυναίκες μπορούν να αποδώσουν. Σωματική, πονεμένη, μια γυναίκα που ζει ανδρικά αλλά και πολύ θηλυκά καρφώνει τις λέξεις σαν καρφιά στο σώμα του Χριστού. Μόνον που η Μπερλίν θυσιάζει πάντα το δικό της σώμα. “Άραγε τι είναι ακριβώς ο γάμος; Ποτέ δεν μπόρεσα να καταλάβω. Και τώρα αυτό που δεν καταλαβαίνω είναι ο θάνατος”.

*Η Μαριαλένα Σπυροπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1977. Εργάζεται ιδιωτικά ως ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεύτρια. Αρθρογραφεί στην Καθηµερινή της Κυριακής και στο περιοδικό Vogue. Έχει εκδώσει από τις εκδόσεις Μεταίχμιο τη νουβέλα της «Ρου» (υποψήφιο για τα βραβεία του Αναγνώστη, της Κλεψύδρας, της Εταιρείας Ελλήνων συγγραφέων και του Public), το ψυχαναλυτικό παραµύθι «Ο µαγικός καθρέφτης» και το μυθιστόρημά που μόλις κυκλοφόρησε «Τάισέ με».

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Νίκος Ξένιος

Mahir Guven, Μεγάλος αδερφός (μετάφραση: Λίζυς Τσιριμώκου), εκδόσεις Ίκαρος, 2019

Το μυθιστόρημα του Mahir Guven “Μεγάλος αδερφός”, από τις εκδόσεις “Ίκαρος’, στην εκπληκτική μετάφραση της Λίζυς Τσιριμώκου, τόσο για την πρωτοτυπία του θέματός του, όσο και για την ευαίσθητη προσέγγισή του καίριων κοινωνικοπολιτικών καταστάσεων που πλήττουν τον δυτικό κόσμο και τη Μέση Ανατολή.

*Ο Νίκος Ξένιος σπούδασε Φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και το 1986 ξεκίνησε μεταπτυχιακές σπουδές με τον Κορνήλιο Καστοριάδη στην Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales στο Παρίσι. Ως διδάκτορας της Πολιτικής Φιλοσοφίας δημοσίευσε μελέτες και ανακοινώσεις σε διεθνή συνέδρια. Διδάσκει στο Μουσικό Λύκειο Αλίμου. Συνεργάζεται με το περιοδικό “Αρχαιολογία και Τέχνες” και την “Bookpress”, εκτάκτως δε και με τα περιοδικά “Ιστός”, “Οδός Πανός”, “Δέ(κατα)”, “Athens Review of Βooks”, “Ποιητική” και “Ουτοπία”. Έχει δημοσιεύσει τη συλλογή διηγημάτων “Το άχτι” (Φαρφουλάς, 2011) και τις νουβέλες “Ένα τριάρι για τον Οιδίποδα” (Φαρφουλάς, 2012), “Το κυνήγι του βασιλιά Ματθία” (Κριτική, 2017) και “Τα σπλάχνα” (Κριτική, 2019)

Κωνσταντίνος Μαρούγκας

Έλενα Πιπερίδου, Οι μέρες της πεταλούδας, εκδόσεις Πνοή, 2019

Αν και ο τίτλος είναι πολυδιάστατος, «Οι μέρες της πεταλούδας» της Έλενας Πιπερίδου κινούνται στον ρεαλισμό. Γενικά, δεν διαβάζω εύκολα τα βιβλία που στηρίζονται στον ρεαλισμό, ωστόσο μου δόθηκε η δυνατότητα να διεισδύσω στην επαρχιακή ζωή μέσα από τη ματιά της συγγραφέα, ακολουθώντας μια γυναίκα, την Κατερίνα, που αποφάσισε να ανοίξει κομμωτήριο μην υπακούοντας τον πατριαρχικά διαποτισμένο σύζυγό της. Η πρωταγωνίστρια στο «ταξίδι» της προς την ανεξαρτησία συναντά τον Παναγιώτη, έναν νεαρό με σύνδρομο Down που, ως προς έναν παράλληλο βίο, ζούσαν μέσα σε μια βίαιη -κυριολεκτικά- πραγματικότητα. Η Κατερίνα φροντίζει τον Παναγιώτη και η τρυφερή σχέση προστασίας μοιάζει με πεταλούδα που ωριμάζει μέσα στο κουκούλι της μέχρι να πετάξει· όμως, μπορούν οι τραυματισμένες πεταλούδες να πετάξουν; Τα άκρα που η συγγραφέας αξιοποιεί (τρυφερότητα-βιαιότητα) μοιάζουν τελικά τόσο φυσικά, όπως και η φύση του ανθρώπου που, όσο και αν παλεύει να κρατήσει τη μεσότητα, στο τέλος αποτυγχάνει και φανερώνεται. Μια εμπνευσμένη, καλοδουλεμένη ιδέα που αξίζει να διαβάσετε!

*Ο Κωνσταντίνος Μαρούγκας γεννήθηκε το 1989 στην Αθήνα, όπου και κατοικεί σήμερα. Σπούδασε φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών στο τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας συνεχίζοντας Μεταπτυχιακές Σπουδές στο Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών “Θεωρία, Πράξη και Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου: Εκπαιδευτικός Σχεδιασμός”. Από μικρή ηλικία έδειξε την έφεση του στις τέχνες, δίνοντας έμφαση στη δημιουργικότητα που πηγάζει από το χαρακτήρα του. Ασχολείται ερασιτεχνικά με το θέατρο, τη μουσική και τη ζωγραφική. Η συγγραφή κειμένων φανταστικού περιεχομένου είναι κατά τον ίδιο ο καλύτερος τρόπος για να εκφραστεί, ενώ παράλληλα μπορεί να θίγει ζητήματα που τον απασχολούν υπό το πρίσμα της λογοτεχνίας. Έχει συγγράψει δύο βιβλία αλληγορικού περιεχομένου: “Ασυνήθιστα Μύρτιλλα”, εκδ. Φυλάτος (2015) και “Ατελή Αγάλματα”, εκδ. Πνοή (2019).

Μαρία Παπαϊωάννου

Σοφίας Μπραϊμάκου, Ματάμπρε – Ιστορίες που σκοτώνουν την πείνα, εκδόσεις Νεφέλη 2018

Το βιβλίο που επιλέγω είναι το “Ματάμπρε – Ιστορίες που σκοτώνουν την πείνα” της Σοφίας Μπραϊμάκου από τις Εκδόσεις Νεφέλη. Το ευφάνταστο λογοτεχνικό εύρημα της συγγραφέως με τους τίτλους των διηγημάτων να έχουν εμπνευστεί από γνωστά και αγαπημένα εδέσματα, τα οποία έχουν τον δικό τους ρόλο και βοηθούν στην εξέλιξη της κάθε ιστορίας, το βρήκα μοναδικό. Με μαεστρία πλασμένοι οι ήρωες που περιφέρονται σαν φαντάσματα από το ένα διήγημα στο άλλο, άλλοτε νέοι και ακμαίοι και άλλοτε καρικατούρες μιας ένδοξης παλιάς ζωής, τσακισμένοι από λάθος επιλογές, ατυχίες, κάνοντας ό,τι μπορούν για να χωνέψουν την ίδια τους την ύπαρξη. Οι αγαπημένες μου ηρωίδες είναι η Ρίτα και η Αγγέλα γιατί έχουν αυτή την “Ταχτσική” στόφα που συναντά κανείς σε πολλά σημεία του βιβλίου, όπως στα παλιά μεσοαστικά σπίτια που αποδίδονται περίτεχνα, και τα οποία μοσχοβολούν στιφάδο και μπισκότα εμποτισμένα με κονιάκ καθώς προορίζονται για γλυκό μωσαϊκό. Το «Ματάμπρε» το καταβρόχθισα και όταν το τελείωσα έγλειψα και τα δάχτυλά μου. *Απέσπασε το Βραβείο Μένης Κουμανταρέας 2019 της Εταιρείας Συγγραφέων.

*Η Μαρία Παπαΐωάννου γεννήθηκε το 1984 στα Εξάρχεια. Η πρώτη της συλλογή διηγημάτων με τίτλο “Rebound” (εκδόσεις Ιωλκός, 2017) είχε προταθεί για το Βραβείο Νέου Λογοτέχνη 2018 από το Λογοτεχνικό Περιοδικό “Κλεψύδρα” και το Βιβλιοκαφέ “Έναστρον”. Έργα της έχουν δημοσιευθεί στον ηλεκτρονικό Τύπο.Το τελευταίος βιβλίο εχει τον τίτλο «Συζυγίες».

Ελένη Σκάρπου

Γιάννης Αγγελάκας, Μεγάλος μαθητής και ο μικρός δάσκαλος, εκδόσεις Καστανιώτη, 2019

Μου άρεσε πάντα η σχέση μαθητή-δασκάλου, γιατί από εκεί προκύπτουν πολύ ουσιαστικές συζητήσεις και η διαφορά της εποχής, της γνώσης, της ηλικίας έχει πολλά να δώσει και στις δύο πλευρές. Γι’ αυτή την τόσο δύσκολη περίοδο που διανύουμε, κατά την οποία προσπαθούμε να κρατήσουμε το μυαλό μας όρθιο και συνάμα δημιουργικό… προτείνω ένα βιβλίο βασισμένο σε αυτή την σχέση και μπλεγμένο με την φιλοσοφία, την σύγχρονη κανονικότητα, την πολιτική, την κοινωνία, το βαθύτερο εγώ μας που σκαλίζει και σκαλίζει και σκαλίζει… ψάχνοντας απαντήσεις για την ίδια του την ύπαρξη. Η επιρροή των ανθρώπων πάνω μας, ο ρόλος τους, οι λέξεις τους, τα λάθη και τα σωστά που αντιστρέφονται, τα συναισθήματα και η λογική που “τσακώνονται” συνεχώς… τα ανακαλύπτεις διαβάζοντας το βιβλίο “Ο Μεγάλος Μαθητής & Ο Μικρός Δάσκαλος” του πολύ αγαπημένου Γιάννη Αγγελάκα, που κυκλοφόρησε το 2019 από τις Εκδόσεις Καστανιώτη.

*Η Ελένη Σκάρπου αποφοίτησε από το Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ. Αρθογραφεί, κάνει ραδιόφωνο, επικοινωνία και πρόσφατα κυκλοφόρησε την πρώτη της ποιητική συλλογή «40 δαγκωμένες αλήθειες»

Κυριάκος Συφιλτζόγλου

Στέφαν Χέρτμανς, Πόλεμος και τερεβινθίνη (μετάφραση από τα ολλανδικά Μαργαρίτα Μπονάτσου, εκδόσεις Καστανιώτη, 2019

364 σελίδες μυθιστόρημα, 364 σελίδες ο συγγραφέας, Στέφαν Χέρτμανς, (γενν. στη Γάνδη το ’51) μπαινοβγαίνει σε τέσσερα στρώματα-γενιές, σε τέσσερα επίπεδα χρόνου. 364 σελίδες με ψιλοκεντημένες ιστορίες, ιστορίες, ιστορίες. Τέλη του 19ου αιώνα και 20ος και η σκυτάλη δόθηκε. 364 σελίδες και σε κάθε σελίδα βυθίζεσαι. Λίγο πριν τη γυρίσεις, παίρνεις βαθιά αναπνοή, γυρνάς σελίδα, ξαναβυθίζεσαι και ξανά το ίδιο. Αξιοζήλευτη λογοτεχνία, μ’ ένα μαγνητικό πεδίο μυθιστορίας και σκέψης που το έχουμε ανάγκη. Ο Στέφαν Χέρτμανς, μισός Ζέμπαλντ – μισός Προυστ, αναψηλαφεί αριστοτεχνικά τον νικημένο χρόνο, τον νικημένο άνθρωπο.

Κυριάκος Συφιλτζόγλου γεννήθηκε στη Δράμα το 1983, όπου και ζει. Είναι πτυχιούχος Νομικής (2004) και Πολιτικών Επιστημών (2011) του Α.Π.Θ. Το τελευταίο του βιβλίο έχει το τίτλο «Σπίτι παιδιού» και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αντίποδες (2019).

Info: Με αφορμή το διπλό θάνατο του Μιγκέλ Ντε Θερβάντες και του Ουίλιαμ Σαίξπηρ στις 23 Απριλίου 1616 η UNESCO καθιέρωσε την 23η Απριλίου ως την Παγκόσμια Ημέρα του Βιβλίου.