Φωτογραφία: Εύα Κουκή
Δεν ξέρω πόσες ημέρες καραντίνας μετράτε ήδη ―εγώ βρίσκομαι αισίως στη 18η― πάντως σίγουρα όλοι έχουμε περάσει, πλέον, ένα δεκαήμερο κλεισμένοι στο σπίτι. Και μένει να φανεί πόσες ημέρες επιπλέον θα μετρήσουμε. Ο εγκλεισμός, ακόμα κι αν συνοδεύεται από κάποιες ώρες τηλεργασίας καθημερινά, δίνει μεγάλα περιθώρια χρόνου για διάβασμα και μελέτη σε έναν βιβλιοφάγο. Η κατάσταση που βιώνουμε, βέβαια, μπορεί να του αφαιρεί την απαιτούμενη συγκέντρωση για να επιδοθεί στην απολαυστική και γόνιμη ανάγνωση βιβλίων που επιθυμεί. Σε κάθε περίπτωση, όμως, τα βιβλία είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να περάσει κανείς δημιουργικά τον χρόνο του. Στην δική μου εμπειρία καραντίνας έχουν τον πρώτο λόγο. Με μεγάλο ενθουσιασμό για τη συνθήκη αυτή ρίχτηκα στην ανάγνωση. Με μικρή συγκέντρωση, ωστόσο, μπόρεσα να αφοσιωθώ ειδικά σε ένα βιβλίο τη φορά και να εντρυφήσω. Συνεπώς, και χωρίς καμία ψυχαναγκαστική ενοχή, αποφάσισα να «απατώ» το ένα βιβλίο με το άλλο καταπώς μου κάνει κέφι και να διαβάζω πολλά ταυτόχρονα. Φυσικά, δεν τα προχωρώ όλα με τον ίδιο ρυθμό. Αλλά, διαβάζοντας με αυτόν τρόπο, περνάω μια χαρά.
Το πρώτο βιβλίο που πήρα να (ξανα)διαβάσω με την έναρξη της καραντίνας είναι μια συλλογή διηγημάτων που πρωτοδιάβασα μέσα στα Χριστούγεννα. Πρόκειται για τις Συζυγίες της Μαρία Παπαϊωάννου, που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Μωβ Σκίουρος. 17 διηγήματα, σχεδόν σα μονόπρακτα. Άνετα μπορώ να φανταστώ αρκετά από αυτά να ανεβαίνουν στο θέατρο ή να γίνονται ταινίες μικρού μήκους. Η επιτυχία της γραφής εν προκειμένω συνίσταται, για μένα, στο γεγονός ότι καθώς διαβάζω δυσκολεύομαι να πάω απευθείας στο επόμενο διήγημα, γιατί μυαλό, σώμα και συναισθήματα μένουν γαντζωμένα στην προηγούμενη ιστορία. Βιβλίο ωμό και ειλικρινές, για τις σχέσεις με τις ηχηρές παρουσίες και τις ηχηρές απουσίες. Γιατί όλη ζωή, τελικά, είναι ένα ατέρμονο σχετίζεσθαι.
Δεύτερο ανάγνωσμα καραντίνας είναι το βιβλίο που πρόλαβα να προμηθευτώ λίγο πριν την έναρξη του εγκλεισμού. Βιβλίο παντός καιρού. Με εγκλεισμό ή χωρίς, για πρωινή ορεξάτη ανάγνωση, μεσημεριανή λίγο πριν τη σιέστα ή νυχτερινή, με όλες τις υπαρξιακές ανησυχίες στο κόκκινο. Σαββατογεννημένη. Η συλλογή κειμένων της Μαλβίνας Κάραλη που επανακυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Δύο Δέκα της Lifo. 44 από τα καλύτερα κείμενα με την σπαρταριστή, ευφυέστατη και πολυσήμαντη γλώσσα και σκέψη της Μαλβίνας. Ικανά να διεγείρουν το μυαλό και να ψυχαγωγήσουν. Μεγάλο ενδιαφέρον έχουν τα κείμενα της Νέας Υόρκης, τα κείμενα που έγραψε τους μήνες της αρρώστιας της. Έχουν κάτι το γλυκόπικρο. Αποτελούν μια «λοξή συνομιλία με τον θάνατο», όπως σημειώνεται στο οπισθόφυλλο.
Τρίτο βιβλίο που διάβασα σε μόλις δύο μέρες (ναι, αυτό πήρε τα πρωτεία ανάγνωσης για δύο εικοσιτετράωρα) είναι το Artful της Ali Smith, το οποίο δεν έχει μεταφραστεί ακόμη στα ελληνικά. Και μπορώ να πω ότι είναι ένα από τα πιο γλυκά βιβλία που έχω διαβάσει. Το Artful ―με την Αλίκη στο εξώφυλλο― αποτελείται από τέσσερις διαλέξεις που έδωσε η συγγραφέας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Οι διαλέξεις αυτές, όμως, δεν έχουν ακαδημαϊκό ύφος. Αντιθέτως, με λογοτεχνικό ύφος, τα τέσσερα αυτά κείμενα είναι συνέχειες μια ιστορίας-ωδής στην απώλεια, τη μνήμη, τον χρόνο, την τέχνη, τη ζωή. Και μέσα στην αφήγηση, η Αλίκη σαν σε όνειρο. Κάπου εδώ να βγάλουμε και το καπέλο στην Ali Smith που βρήκε και είδε την ταινία Το Ταξίδι (πόσοι την έχετε δει;!), μια σκηνή της οποίας συντίθεται έντεχνα με την ιστορία του βιβλίου.
Άλλο ένα βιβλίο των ημερών της καραντίνας είναι ο Ιστορικός Ενεστώτας του Θανάση Χατζόπουλου, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πόλις. Το βιβλίο αυτό έχει μια ιδιαίτερη γοητεία. Αφηγείται ζωές ανθρώπων, ζωές αγνώστων που έζησαν από μερικές ώρες μέχρι μερικά χρόνια, εν είδει μιας ημερολογιακής, χρονολογικής καταγραφής. Με λακωνικό τρόπο σημειώνονται μόνο τα σημεία αναφοράς της ζωής των ανθρώπων αυτών, που γεννήθηκαν, έζησαν και πέρασαν στη λήθη του χρόνου. Παρότι κεντρικό θέμα του βιβλίου είναι ο θάνατος, δεν υπάρχουν δραματικά στοιχεία. Αντιθέτως, η λήξη της ζωής απλώς συμβαίνει, όπως και η έναρξή της. Το βιβλίο διακατέχεται από μια γοητευτική ησυχία, από μια νεκρική σιγή.
Αυτά για την ώρα. Όσο συνεχίζεται η καραντίνα, τα βιβλία νομίζω πως θα πληθαίνουν. Προσεχώς.