Κριτική: «Ennio – The maestro», σε σκηνοθεσία Τζουζέπε Τορνατόρε

Ο Μορικόνε, ένας Μαέστρος που άλλαξε την έννοια και το κύρος της κινηματογραφικής μουσικής, αφηγείται τη ζωή του από την αρχή μέχρι το τέλος, συγκινεί και συγκινείται. Μουσικοί και σκηνοθέτες μιλούν στο ντοκιμαντέρ για το φαινόμενο Μορικόνε, για το πόσο επηρέασε τους ίδιους και την εξέλιξη της μουσικής.

Θα ήταν πραγματικά αδύνατο να μην έχει σκεφτεί ποτέ κανείς να κάνει μια ταινία για έναν από τους πιο επιδραστικούς και σημαντικούς μουσικοσυνθέτες που πέρασαν από αυτό τον κόσμο. Ευτυχώς υπάρχει ο Τζουζέπε Τορνατόρε, ο οποίος ανέλαβε να φέρει εις πέρας αυτή την απαιτητική αποστολή.

Ο πολυβραβευμένος Ιταλός σκηνοθέτης ήταν μάλλον το καταλληλότερο πρόσωπο σήμερα για να κάνει αυτή τη σπουδαία ταινία, μιας και είναι ανάμεσα στους σκηνοθέτες που είχαν τις περισσότερες συνεργασίες με το θρυλικό συνθέτη. Το αποτέλεσμα είναι όχι μόνο ένας υπέροχος φόρος τιμής στον κορυφαίο Ένιο Μορικόνε, αλλά και μια από τις καλύτερες ταινίες του Τορνατόρε, καθώς και ένα από τα καλύτερα ντοκιμαντέρ που έχω παρακολουθήσει μέχρι σήμερα! 

Μπορεί να χωρέσει μέσα σε δυόμιση ώρες ο βίος και το έργο του Ένιο Μορικόνε; Ίσως και να είναι λίγο, όμως ο έμπειρος Τορνατόρε κατόρθωσε και συγκέντρωσε το απαραίτητο υλικό και το σκηνοθέτησε με άψογη μαεστρία. Αρχειακό υλικό εποχής, μαρτυρίες συναδέλφων, μα πάνω απ’ όλα ο ίδιος. Ακούγοντάς τον πιστεύω πως ο κόσμος σήμερα δεν θα ήταν ο ίδιος αν δεν υπήρχε αυτός και η μουσική του.

Μέσα από τις εξομολογήσεις του στην κάμερα του σκηνοθέτη, μαθαίνουμε λίγα πράγματα για τον τρόπο δουλειάς του, τον τρόπο σκέψεις του, την πολυπλοκότητα και την, ταυτόχρονα, απλότητα των συνθέσεων του. Για όσους γνωρίζουν τη δουλειά του σπουδαίου αυτού ανθρώπου, θα ενθουσιαστούν με τα λεγόμενα του, όπως επίσης και από τις εμφανίσεις των αναρίθμητων ανθρώπων που έχουν συνεργαστεί μαζί στο παρελθόν, από μία έως περισσότερες φορές. Πώς να γίνει άλλωστε; Υπάρχει άλλος συνθέτης στην ιστορία που έχει υπογράψει πάνω από είκοσι soundtracks μέσα σε μόνο μία χρονιά και εξακολουθούν σήμερα να μνημονεύονται και να θεωρούνται καταπληκτικά ή και να αντιγράφονται διαρκώς; Είναι πραγματικά ασύλληπτο αυτό το φαινόμενο! 

Ανάμεσα στα κεφάλαια του φιλμ, ένιωσα συχνά συναισθήματα χαράς, θαυμασμού, λύπης. Χαρά διότι ευχαριστιέμαι να ακούω υπέροχες μουσικές από αγαπημένες ταινίες και λόγια κορυφαίων σκηνοθετών, μουσικών, ηθοποιών να μιλούν με ειλικρίνεια και σεβασμό για έναν υπερβολικά ταλαντούχο άνθρωπο που έμελλε να σφραγίσει την παγκόσμια μουσική και να περάσει στην κουλτούρα μας – και γενικά στην ιστορία. Θαυμασμό επειδή μπροστά στα έργα τέχνης νιώθουμε συχνά πολύ «μικροί» εξαιτίας της σημασίας τους και στον αντίκτυπο που έχουν σε εμάς. Λύπη για τον απλό λόγο πως άνθρωποι σαν τον Ένιο Μορικόνε δεν υπάρχουν αρκετοί στον κόσμο μας και με τον θάνατο του νιώθω να έχει κλείσει ένα μεγάλο κεφάλαιο για τον κινηματογράφο, όχι αποκλειστικά για τη μουσική.

Η προσέγγισή του στις μελωδίες, στις νότες, στις αρμονίες είναι κάτι που παρακολούθησα με ιδιαίτερη προσοχή μέσα στην ταινία, είτε μέσα από τη δική του αφήγηση είτε μέσω των συνεντευξιαζόμενων προσώπων. Η ταινία διαθέτει όλα τα απαραίτητα στοιχεία που περιμένει ο θεατής να δει σε αυτή. Έχει ενδιαφέρον σε όλη τη διάρκειά της και, κατά τη γνώμη μου, δεν υπάρχει τίποτα το περιττό! Το ακριβώς αντίθετο: θα ήθελα να μάθω ειλικρινά και άλλα πράγματα για το υπόλοιπο φάσμα της πολυσχιδούς καριέρας του. Αν αυτό ήταν στους στόχους του ντοκιμαντέρ και των δημιουργών του, τότε το έχουν πετύχει σε υπερθετικό βαθμό! 

Ο Μορικόνε μας δίδαξε πως η μουσική είναι μια παγκόσμια γλώσσα, δίχως να γνωρίζει όρια και πως είναι για όλους τους ανθρώπους σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Ο ίδιος δεν έγραψε ποτέ μουσική για ορισμένο είδος – πράγμα ανέφικτο αφού οι δουλειές του είναι περίπου 500 ταινίες για σινεμά και τηλεόραση! Ο Τορνατόρε πολύ εύστοχα αναφέρεται σε διάφορες φάσεις του συνθέτη μέσα στις δεκαετίες, ακόμα και πριν την ηχογράφηση του πρώτου του κινηματογραφικού soundtrack πίσω στο 1960 όταν ήταν ένας φιλόδοξος τρομπετίστας.

Οι πειραματισμοί του με τους ήχους τον έκαναν πρωτοπόρο από νωρίς. Θα μπορούσε άραγε κανείς να φανταστεί πως ένα κονσερβοκούτι, ένα μαστίγιο ή οι ανθρώπινες κραυγές που μιμούνται αυτές ενός κογιότ θα είχαν θέση σε μία μουσική σύνθεση; Όχι; Ε, λοιπόν, αυτός το έκανε και πέτυχε! Και, όπως πληροφορούμαστε από το ντοκιμαντέρ, το κοινό συνεχίζει να δείχνει την αγάπη του και την προτίμηση του για το πολύκροτο έργο του με πολλούς και ποικίλους τρόπους: μουσικά συγκροτήματα παίζουν τμήματα συνθέσεων του ως μέρος των συναυλιών τους, εκθέσεις ζωγράφων για ταινίες που έχουν σημαδέψει μουσικά τα soundtracks του ή αποτυπώσεις graffiti στους τοίχους των πόλεων, σκηνοθέτες δανείζονται τις μουσικές του για να ντύσουν τις ταινίες τους. Η επιρροή του είναι αδιαμφισβήτητα τεράστια και φαίνεται να υπάρχει ακόμα και σε άτομα που δεν έχουν άμεση σχέση με τη μουσική του, πράγμα αξιοθαύμαστο και αξιοζήλευτο. 

Αυτό το ντοκιμαντέρ είναι ένα υπέροχο δώρο για τον θεατή αλλά και για τους δημιουργούς. Ο Τζουζέπε Τορνατόρε σέβεται απόλυτα το αντικείμενο του και μας παροτρύνει να μάθουμε παρακολουθώντας τον δημιουργό επί το έργο του. Δεν ξέρω αν πραγματικά λείπει κάτι από αυτή την ταινία, την θεωρώ ως ένα από τα καλύτερα παραδείγματα αυτού του είδους. Βλέποντάς τη ένιωσα πολύ ικανοποιημένος, έμαθα κάτι που είχα ανάγκη και δεν γνώριζα. Αυτή η ταινία έπρεπε να γίνει οπωσδήποτε και χάρηκα ιδιαίτερα που έγινε με αυτόν τον εξαίσιο τρόπο, όπως αρμόζει στις ιδιοφυΐες. Βαθειά υπόκλιση και θερμό χειροκρότημα για μια μαγική ταινία που δεν μοιάζει με καμιά άλλη και αφήνει ένα μεγάλο χαμόγελο στο πρόσωπό μας και ένα αίσθημα ευχαρίστησης στην ψυχή μας. 

Σκηνοθεσία – σενάριο: Τζουζέπε Τορνατόρε
Εμφανίζονται: Τζουζέπε Τορνατόρε, Κλιντ Ίστγουντ, Κουέντιν Ταραντίνο, Χανς Ζίμερ, Μπάρι Λέβινσον, Ντάριο Αρτζέντο, Μπερνάρντο Μπερτολούτσι, Κουίνσι Τζόουνς, Μπρους Σπρίνγκστιν, Ρόλαντ Τζοφέ, Τζέιμς Χέτφιλντ
Βαθμολογία: 5/5

Το ντοκιμαντέρ σε Α’ κινηματογραφική διανομή από τη New Star, από την Πέμπτη 28 Δεκεμβρίου στο STUDIO new star art cinema.

Ακολουθήστε το tetragwno.gr στο Google News και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης facebook, twitter και instragram για να ενημερώνεστε άμεσα για όλες τις πολιτιστικές ειδήσεις.