Ο βιολονίστας Ηλίας Λιβιεράτος γράφει για τη «Λίμνη των κύκνων» του Πιοτρ Ιλίτς Τσαϊκόφσκι
Στη μνήμη της Νίκης Λειβαδάρη που έφυγε τόσο νωρίς.
Τι να πρωτοπεί κάνεις για τη «Λίμνη των Κύκνων» του Πιοτρ Ιλίτς Τσαϊκόφσκι, ένα από τα πιο μεγαλειώδη έργα της κλασικής μουσικής; Ένα έργο τόσο διαχρονικό ώστε μέχρι και σήμερα παίζεται παγκοσμίως με θεαματική συχνότητα. Το πανέμορφο παραμύθι των κύκνων που ένα ξόρκι τους έχει μεταμορφώσει και μόνο τη νύχτα επανέρχονται στη ανθρώπινη τους μορφή, ένα ξόρκι που μόνο ο έρωτας μπορεί να λύσει. Αλλά και η αρχέτυπη τραγική ιστορία του ανεκπλήρωτου έρωτα που καταλήγει στην θυσία των δύο εραστών που ανέρχονται στα ουράνια (“Αποθέωση”). Μουσικά, το “θέμα του κύκνου” που παίζεται από το όμποε είναι μια από τις ομορφότερες στιγμές της κλασικής μουσικής. Δύσκολα μπορεί ένας μουσικός να μην ανατριχιάσει ακούγοντας το, όσες φορές και να παίξει αυτό το έργο. Αλλά και τόσες άλλες πανέμορφες μελωδίες και χοροί που είναι γνωστοί ακόμη και στους μη μυημένους.
Η ρωσική “ψυχή” είναι εμφανής: τα ηχοχρώματα , τα φολκλόρ στοιχεία, η μεγαλοπρέπειά, η λυρικότητα. Ο Τσαϊκόφσκι θέτει μεγάλες απαιτήσεις στην ορχήστρα που χρειάζεται να έχει φινέτσα και ευαισθησία και ταυτόχρονα ευλυγισία ώστε να μπορεί να προσαρμόζεται στους χορευτές του μπαλέτου. Παράλληλα υπάρχουν πολλά απαιτητικά και δεξιοτεχνικά soli, όπως της άρπας, του βιολιού, του τσέλου, του όμποε κ.ά. Έκπληξη προκαλεί ότι η πρώτη εκτέλεση του μπαλέτου (20 Φεβρουαρίου 1877, σαν σήμερα με το παλιό ημερολόγιο) ήταν μια αποτυχία. Φυσικά γι’αυτό μπορεί να ευθύνονται διάφοροι λόγοι όπως μια κακή εκτέλεση. Πολλές φορές όμως μεγάλα έργα είχαν αποτυχημένες πρεμιέρες (όπως η Carmen του Bizet, ο κουρέας της Σεβίλλης του Rossini ή το κοντσέρτο για βιολί του Sibelius για να αναφέρουμε μερικά). Ίσως μερικά έργα είναι μπροστά από την εποχή τους , σπάνε τους κανόνες και γι’αυτό αντιμετωπίζονται με καχυποψία.
Φέτος, στην Εθνική Λυρική Σκηνή είχαμε την ευκαιρία να ανεβάσουμε μια μοντέρνα και πιο “σκοτεινή” Λίμνη των Κύκνων, μεταφερμένη σε ένα δυστοπικό μέλλον με μια πετρελαιοκηλίδα αντί της λίμνης (χορογραφία- σκηνοθεσία: Κ. Ρήγος, μουσική διεύθυνση: Η. Βουδούρης). Το ανέβασμα είχε τεράστια επιτυχία – φανταστείτε “αναγκαστήκαμε” να κάνουμε δύο επιπλέον παραστάσεις λόγω του μεγάλου ενδιαφέροντος του κοινού. Νομίζω πού και πού τέτοια κλασικά έργα , πέρα από τις κλασικές τους ερμηνείες, χρειάζεται και έχει νόημα να επιχειρεί κάνεις να τα δει με μια άλλη ματιά, αρκεί πάντα αυτό να γίνεται με γούστο και καλή αισθητική! Πιστεύω είναι ένα έργο που αξίζει να παρακολουθήσει ο καθένας έστω μια φορά στη ζωή του.
Ο Ηλίας-Ίων Λιβιεράτος είναι απόφοιτος του Mozarteum Salzburg και της Hochschule für Musik und Theater του Μονάχου και είναι κορυφαίος στα πρώτα βιολιά της Εθνικής Λυρικής Σκηνής . Πρόσφατα κέρδισε τη θέση πρώτου κορυφαίου στις βιόλες της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών.