Review / Πικάσο και αρχαιότητα – Γραμμή και Πηλός

Στο πλαίσιο της σειράς εκθέσεων «Θεϊκοί Διάλογοι», το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης παρουσιάζει τη μεγάλη έκθεση με τίτλο «Πικάσο και Αρχαιότητα. Γραμμή και πηλός». Πρόκειται για μια έκθεση με 68 σπάνια κεραμικά και σχέδια που εμπνεύστηκε ο Πικάσο από την αρχαιότητα σε συνομιλία με 67 αρχαιότητες, σε επιμέλεια του Καθηγητή Ν. Χρ. Σταμπολίδη και του Olivier Berggruen. Τα σπάνια εκθέματα προέρχονται από μουσεία και συλλογές του εξωτερικού, όπως η FABA – Fundación Almine y Bernard Ruiz-Picasso para el Arte, το  Musée Νational Picasso-Paris, το Musée Picasso Antibes, το Museo Picasso Μálaga,, το Museum Berggruen στο Βερολίνο, καθώς και ιδιωτικές συλλογές και καλύπτουν την περίοδο της δεκαετίας 1920 έως και 1960,

Κατά τη διάρκεια της μακράς και παραγωγικής διαδρομής του ο Πικάσο εμπνεύστηκε από μια μεγάλη ποικιλία πηγών, τις οποίες διαρκώς επεξεργαζόταν και αναδιαμόρφωνε. Η κλασική παράδοση παρείχε ένα λεξιλόγιο ατελείωτων δυνατοτήτων προς χειρισμό και τροποποίηση. Σημαντική μεταξύ αυτών των πηγών υπήρξε η αρχαία Ελλάδα, με την διαχρονική ιστορία της και την πλουσιότατη θεματολογία της. Από την εποχή ακόμα που αποτύπωνε γύψινα εκμαγεία αρχαίων γλυπτών, ο Πικάσο γοητεύτηκε από διάφορα θέματα της ελληνικής μυθολογίας, τα θέματα που διασκεδάζουν το τετριμμένο ή που δηλώνουν τις συγκρουόμενες παρορμήσεις του ανθρώπου.

Ο μεγάλος κυβιστής ζωγράφος παρατηρούσε τα πάντα. Όλα τα νέα ρεύματα και τις σύγχρονες πρωτοπορίες.. Πάντα όμως με το βλέμμα στην παράδοση και την ιστορία της υπαίθρου. Επισκέπτεται συχνά το μουσείο του Λούβρου και γνωρίζει τις υπέροχες συλλογές έργων για την Μέση Ανατολή, την αρχαία Ελλάδα και την Ρώμη. Μελετάει Αριστοφάνη και τα κείμενα του Θουκυδίδη για τον Πελοποννησιακό πόλεμο, εντυπωσιάζεται από τον μύθο και την τραγικότητα του Οιδίποδα και βρίσκει κοινά σημεία αναφοράς στις Διονυσιακές τελετές με τα παγανιστικά έθιμα των Βάσκων.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ένας ακόμα λόγος που τον ωθεί να μελετήσει την αρχαιότητα είναι ότι κατά την διάρκεια της δεκαετίας του ’20, έρχεται σε επαφή με τρεις από τους μεγαλύτερους εκδότες βιβλίων τέχνης, οι οποίοι ήταν Έλληνες. Ένας από τους συγγραφείς ήταν και ο Λέσβιος τεχνοκριτής Στρατής Ελευθεριάδης – Teriade, που ανακάλυψε και τον ζωγράφο Θεόφιλο, και μεσουράνησε στην καλλιτεχνική ζωή της Γαλλίας απ’ τη δεκαετία του ‘20 μέχρι τη δεκαετία του ‘60. Ο Πικάσο αναλαμβάνει με χαρά την εικονογράφηση βιβλίων που έχουν ως γνωστικό τους αντικείμενο την μυθολογία και την εξέλιξη της. Κάποιες εικονογραφήσεις αφορούν κείμενα του ποιητή Οβίδιου, αλλά και τα χαρακτηριστικά της Λυσιστράτης. Έτσι, το 1934 ο Gilbert Seldes ζήτησε από τον Πικάσο να εικονογραφήσει μια ειδική έκδοση της Λυσιστράτης, για την οποία ο καλλιτέχνης δημιούργησε έξι χαλκογραφίες και μια σειρά από σκίτσα και σχέδια. Η λιτή αλλά αισθησιακή γραμμή του Πικάσο γίνεται ολοένα και πιο μπαρόκ, πιο ανήσυχη, εκφράζοντας ίσως το προαίσθημα του καλλιτέχνη για την ταραγμένη περίοδο που θα ακολουθούσε στην Ευρώπη.

Στο έργο του Πικάσο αναδύθηκε και μια άλλη εικόνα της Ελλάδας, μια εικόνα ειρηνική, στην οποία αρχαία θέματα και πρόσωπα οδηγούν στο όραμα μιας εξιδανικευμένης εποχής, όραμα που ο Πικάσο επεξεργάστηκε σε γλυπτά και κεραμικά. Ο λόγος για την Αρκαδική περίοδο.

Η αρχαία Ελλάδα ενέπνευσε τον Πικάσο κυρίως μετά την δεκαετία του ΄40 μέσα από τα μοτίβα της. Λίγο πιο πριν, μια δεκαετία πίσω, Κένταυροι, Μινώταυροι και φαυνοί, εμφανίζονται συχνά στο έργο του Πικάσο, καταδεικνύοντας την έλξη που ασκούν πάνω του πράξεις απαγορευμένες ή παρεκβατικές. Ειδικά ο Μινώταυρος, αυτό το διονυσιακό πλάσμα, συμβόλιζε το σκοτάδι της ανθρώπινης ψυχής και την επιμονή του καλλιτέχνη να ανταγωνίζεται και να κερδίζει το πολιτικό σκοτάδι που έπνιγε την Ευρώπη. Παράλληλα, εκεί φαίνεται και η επιρροή του ελληνικού στοιχείου η διονυσιακή διάσταση των Ταύρων – που συχνά του αρέσει να σχεδιάζει- όπου αντιπροσωπεύουν το ψυχολογικά ελεύθερο άτομο με οργιαστικές δυνάμεις της επιθυμίας και της γονιμότητας. Σε όλο αυτό για άλλη μια φορά έπαιξε ρόλο το εξώφυλλο του περιοδικού Minotaure, που φιλοτέχνησε ο καλλιτέχνης, για λογαριασμό των Σουρεαλιστών, όπου είχαν και την ιδέα της έκδοσης του περιοδικού, περίπου το 1934.

Τεχνικά οι αγγειογραφίες του θυμίζουν τα αττικά ερυθρόμορφα αγγεία. Η γραμμή είναι το μέσο με το οποίο διαιρείται και δημιουργείται φως. Παρατηρούμε διάρρηξη του σχήματος, ο Πικάσο δεν παύει να είναι Κυβιστής-  αποδόμηση της μορφής και την έντονη αντιδραστική προβολή των μορφών.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο Πάμπλο Πικάσο, ασπάζεται τις πανάρχαιες αρχαιοελληνικές αντιλήψεις, έλκεται από την τραγικότητα και δημιουργεί μια διαχρονική κληρονομιά, συνδέοντας και ξαναστήνοντας το παλιό με το σύγχρονο. Αγαπάει το αρχέγονο φόβο της παράβασης. Ανακαλύπτει τις αντιφατικές δυνάμεις και τις παρορμήσεις της Ελλάδας, από την ακολασία μέχρι την ηρεμία και από το δαιμονικό έως το υψηλό.

Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 20 Οκτωβρίου 2019.