Διαβάσαμε την «Αναγέννηση» του Χάρη Βλαβιανού

Ο Χάρης Βλαβιανός είναι ένας συγγραφέας που δεν χρειάζεται συστάσεις και έχει ασχοληθεί με τα περισσότερα είδη του έμμετρου και του αφηγηματικού λόγου. Δηλώνει «πολίτης του κόσμου και ιδίως της Ευρώπης» μέσα από τα γραπτά και τις μεταφράσεις του, θέση την οποία τεκμηριώνει και το παρόν τελευταίο του πόνημα με τίτλο «Αναγέννηση, 39 ποιητικά πορτρέτα».

Σε αυτό ο συγγραφέας συστήνει στο αναγνωστικό κοινό τριάντα εννέα προσωπικότητες της Αναγέννησης, περισσότερο ή λιγότερο γνωστές με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο. Οι περισσότερες από αυτές άπτονται της ιδιότητας του καλλιτέχνη, ζωγράφου, γλύπτη, φιλοσόφου, συγγραφέα και λγίου. Αυτούς είναι που θα γνωρίζει, τις περισσότερες φορές, και ο υποψήφιος αναγνώστης.

Κοντά σε αυτούς, όμως, θέση στο βιβλίο έχουν και πιο ελάσσονες και άγνωστες προσωπικότητες, όπως ποντίφικες, γελωτοποιοί, δολοφόνοι, ακροβάτες, κληρικοί και ιεροεξεταστές, ακόμη και ένας μουσικός. Και τις προσωπικότητες αυτές και τη δράση τους, θα είναι λιγότερο πιθανό να τις γνωρίζει ο αναγνώστης, εκείνος τουλάχιστον που δεν είναι άπτεται της ιστορικής ιδιότητας. Αξίζει να σημειωθεί, πάντως, ότι όλες οι προσωπικότητες που φιλοξενεί το βιβλίο έζησαν κατά τον 15ο  ή τον 16^ο αιώνα και μονάχα μία από αυτές, ο Τζόττο, τον 13^ο. 

Η αγάπη του συγγραφέα για τον πολιτισμό της αναγεννησιακής Ιταλίας ξεγυμνώνεται ολοκάθαρα μπροστά στα μάτια των αναγνωστών σε κάθε ποίημα, σε κάθε σελίδα του βιβλίου. Τα ποιήματα, δίχως να έχουν ομοιοκαταληξία, διαθέτουν θαυμάσιο αφηγηματικό ρυθμό, προσιδιάζοντας συχνά περισσότερο σε πεζό, παρά σε ποιητικό κείμενο. Κι όμως, ο ρυθμός τους διατηρείται πάντοτε αλώβητος και πηγαίος. Τα ποιήματα διαθέτουν όμως και αξιοθαύμαστη ποικιλία. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι ο συγγραφέας  επιλέγει να χρησιμοποιήσει λέξεις ισπανικές, γαλλικές, ιταλικές, αγγλικές, ακόμη και γερμανικές ενίοτε, διάσπαρτες στο κείμενό του, τις οποίες δεν μεταφράζει πάντοτε για τον αναγνώστη. Το γεγονός αυτό εξάπτει, από τη μία τη φαντασία του αναγνώστη, που προσπαθεί να μαντέψει το περιεχόμενο των λόγων αυτών από τα συμφραζόμενα και από την άλλη δίνει τον απαραίτητο ευρωπαϊκό χαρακτήρα σε ένα πόνημα που μιλάει για προσωπικότητες της αναγεννησιακής Ευρώπης.

Η σχέση του Βλαβιανού με όλα αυτά τα πρόσωπα είναι πραγματικά πολυποίκιλη.  Σε άλλα από αυτά απευθύνεται στο δεύτερο ενικό πρόσωπο και ασκεί ενίοτε κάποιου είδους κριτικής ή μομφής ή επαινεί τα πεπραγμένα τους. Για κάποια άλλα από αυτά έχει να μοιραστεί με τους αναγνώστες του ένα άγνωστο επεισόδιο από τη ζωή τους που να αξίζει μνείας και καταγραφής. Και για κάποια άλλα από αυτά μας αφηγείται πως ο ίδιος έμαθε για την ύπαρξή τους σήμερα. Σε αυτά τα τελευταία ποιήματα συνδέει το παρόν με το παρελθόν. Και αυτός ακριβώς ο πλουραλισμός είναι που κάνει το βιβλίο αξιοθαύμαστο. 

Μερικά από τα ποιήματα ανήκουν στη σφαίρα του ρεαλισμού. Άλλα είναι- και τελειώνουν ενίοτε- με τρόπο πιο αμφίσημο και αινιγματικό. Άλλα δίνουν βάση στο συναίσθημα και άλλα στα πεπραγμένα των προσωπικοτήτων. Το θράσος του Βερονέζε που ήθελε να απεικονίσει τον Μυστικό Δείπνο του με κανόνες διαφορετικούς από αυτούς που υπαγόρευε η αυστηρή Καθολική Εκκλησία. Η ζωγράφος Σοφονίσμπα που πάλεψε με το αντρικό κατεστημένο της εποχής της. Ο ψυχοπαθής Κράμερ, ο συγγραφέας του διαβόητου Malleus Maleficarum, της Βίβλου για το εκτεταμένο κυνήγι των μαγισσών που εξαπολύθηκε στην Αναγέννηση. Ο Τορτιτζιάνο που έσπασε τη μύτη του διάσημου Μικελάντζελο και έμεινε στην ιστορία. Η εκτέλεση του διαβόητου εγκληματία Κατένα. Ο Μπενβενούτο Τσελίνι και η περίφημη αλατιέρα του. Μια μεγάλη προσωπικότητα της φλαμανδικής αναγέννησης, ο Πίτερ Μπρέγκελ ο Πρεσβύτερος. Η πολύπλευρη ιδιοφυΐα του ομοφυλόφιλου Λεονάρντο ντα Βίντσι . Ο σκληρότερος Πάπας όλων των εποχών, ο Πάπας Παύλος ο Δ΄. Και, μέσα σε όλους αυτούς, και η απαίσια μύτη του Μοντεφέλτρο που φιγουράρει δίχως αιδώ μέχρι τις μέρες μας στην προσωπογραφία του. 

Όλα τα παραπάνω αποτελούν «επεισόδια» μιας εποχής που γέννησε τη νοοτροπία αντίστασης στις αυστηρές επιταγές της Καθολικής Εκκλησίας, μιας εποχής που γέννησε τον ουμανισμό, μιας εποχής κατά την οποία δημιουργήθηκαν μερικά από τα πιο διάσημα έργα τέχνης όλων των εποχών. Ο Χάρης Βλαβιανός μιλάει για όλα αυτά και για εκείνους που τα δημιούργησαν, δίνοντας παράλληλα την τοιχογραφία μιας ολόκληρης εποχής, μιας εποχής κατά την οποία το «παλαιό» και το «νέο» εξισορροπούσαν διαρκώς και όχι πάντοτε πετυχημένα. Ακόμη, λοιπόν, κι αν δεν έχετε καμία, μα καμία απολύτως σχέση με την ποίηση, αλλά λατρεύετε την Ιστορία, απλά διαβάστε το!

Το βιβλίο κυκλοφόρησε τον Φεβρουάριο από τις Εκδόσεις Πατάκη.

Ακολουθήστε το tetragwno.gr στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης facebook, twitter και instragram για να ενημερώνεστε άμεσα για όλες τις πολιτιστικές ειδήσεις.