Διαβάσαμε το βιβλίο του Robertson Donald «Μάρκος Αυρήλιος: Σκέψου σαν Ρωμαίος αυτοκράτορας»
Στο μυαλό των περισσοτέρων η φιλοσοφία ηχεί ως κάτι το αφηρημένο, το σύνθετο και, ενδεχομένως, το απρόσιτο. Είναι δύσκολο, αν δεν έχεις διδαχτεί φιλοσοφία με έναν ακαδημαϊκό τρόπο, να έρθεις σε επαφή μαζί της και, ακόμα περισσότερο, να την εντάξεις στον καθημερινό τρόπο σκέψης σου και να την χρησιμοποιήσεις ως εργαλείο. Ωστόσο, η φιλοσοφία –και ειδικά κάποια ρεύματά της– ενδείκνυται για πρακτική χρήση και μπορεί να συμβάλει τα μέγιστα στη βελτίωση της ποιότητας ζωής του ανθρώπου.
Αυτήν την πρακτική χρήση της φιλοσοφίας ενισχύουν οι Εκδόσεις Διόπτρα που –μεταξύ πολλών άλλων σχετικών βιβλίων που έχουν στο ενεργητικό τους– παρουσιάζουν τη φιλοσοφία του Μάρκου Αυρήλιου στο βιβλίο του Donald Robertson. Η Στωική Φιλοσοφία, της οποίας βασικός εκπρόσωπος υπήρξε ο Μάρκος Αυρήλιος, αποτελεί ένα κατεξοχήν φιλοσοφικό ρεύμα που έχει πρακτική εφαρμογή στην καθημερινή ζωή. Και το βιβλίο Μάρκος Αυρήλιος: Σκέψου σαν Ρωμαίος Αυτοκράτορας μπορεί να διαβαστεί σχεδόν σαν ένα εγχειρίδιο για να πετύχουμε να ζούμε την καλύτερη εκδοχή της ζωής μας. Ο Στωικισμός είναι μια φιλοσοφική σχολή των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων που ιδρύθηκε από τον Ζήνωνα και πήρε το όνομά του από την Ποικίλη Στοά της αρχαίας Αθήνας. Ως φιλοσοφικό ρεύμα έχει ξεκάθαρα έναν θεραπευτικό προσανατολισμό που στοχεύει στη βελτίωση της ζωής και της ποιότητας του χαρακτήρα του ανθρώπου. Στο βιβλίο του ο Robertson συνδυάζει τις αρχές του Στωικισμού με τα εργαλεία της σύγχρονης συμπεριφορικής ψυχοθεραπείας, όχι μόνο για να δείξει πως στα σημεία σχεδόν ταυτίζονται, αλλά κυρίως για να δημιουργήσει ένα κράμα φιλοσοφίας και ψυχολογίας. Με τον τρόπο αυτό μας υπενθυμίζει πως η φιλοσοφία είναι σταθερά παρούσα στη ζωή μας αιώνες τώρα και πως από κοινού με τη σύγχρονη ψυχολογία διαμορφώνουν έναν οδηγό που μπορεί να αναβαθμίσει τη ζωή μας.
Το βιβλίο εκκινεί με μια ιστορική αναδρομή της ζωής του Μάρκου Αυρήλιου, έτσι ώστε να καταλάβουμε πώς ο φιλόσοφος γνώρισε τις ιδέες της Στοάς, και μέσα από την ιστορική αυτή περιδιάβαση να έρθουμε σε επαφή με σημαντικές σκέψεις και οδηγίες για το πώς μπορεί να βάλει κανείς σε εφαρμογή τις ιδέες αυτές προς όφελος της δικής του ζωής. Μέσα από ανέκδοτες ιστορίες της ζωής του Μάρκου Αυρήλιου, οι οποίες έχουν αντληθεί από την ρωμαϊκή ιστορία, και μέσα από το περίφημο έργο του Εις Εαυτόν, βλέπουμε τον αυτοκράτορα-φιλόσοφο να μιλά με τα δικά το λόγια. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο συγγραφές διδάσκει στον αναγνώστη ένα μάθημα της στωικής φιλοσοφίας συνδυασμένο με εργαλεία της ψυχολογίας και με ψυχοθεραπευτικές μεθόδους. Το βιβλίο χωρίζεται σε 8 κεφάλαια, καθένα εκ των οποίων ακολουθεί τα βήματα του μεγάλου Ρωμαίου αυτοκράτορα κατά τη διάρκεια της ζωή του και παράλληλα επικεντρώνεται και απαντά με πρακτικούς τρόπους σε ζητήματα που απασχολούν τους σημερινούς ανθρώπους: πώς να μιλάμε σοφά, πώς να ακολουθούμε τις αξίες μας, πώς να υπερνικήσουμε τις επιθυμίες μας, πώς να ανεχτούμε τον πόνο, πώς να απαρνηθούμε τον φόβο, πώς να υπερνικήσουμε τον θυμό, πώς να αντιμετωπίσουμε τον θάνατο.
Μπορεί η στωική φιλοσοφία να υπεραπλουστευτεί εάν ιδωθεί καθαρά μέσα από το πρίσμα ψυχολογικών στρατηγικών; Ενδεχομένως ναι. Μοιάζει να χάνει την ακαδημαϊκή της αίγλη. Ωστόσο –εκτός του ότι η φιλοσοφία δεν πρέπει να μένει εντός των ακαδημαϊκών τειχών και μόνο– αυτό το βιβλίο είναι το καταλληλότερο για να εισαγάγει κάποιον σε έναν (αμιγώς πρακτικό) φιλοσοφικό τρόπος σκέψης που μπορεί να επιδράσει ευεργετικά στη ζωή του.