Το μυθιστόρημα ξεκινά στην Τραπεζούντα τον Ιούνιο του 1915. Ο Α’ Παγκόσμιος πόλεμος μαίνεται, οι περισσότεροι άντρες του Ελληνισμού του Πόντου από 18 έως 45 χρόνων στενάζουν στα τάγματα εργασίας (Αμελέ Ταμπουρού), απ’ όπου ελάχιστοι βγαίνουν ζωντανοί, ενώ οι χωροφύλακες καταδιώκουν τους φυγόστρατους και τους συγγενείς τους.
Ενόψει του εκτοπισμού των Αρμενίων μια δεκαπεντάχρονη, που μοιάζει να τη ζωγράφισε με τα χέρια του ο ίδιος ο Θεός, καταφεύγει στο σπίτι ενός αγνώστου. Πολλά χιλιόμετρα μακρύτερα, στην Ορντού, ένα κορίτσι εύπορης ελληνικής οικογένειας ετοιμάζεται για τον γάμο της και πασχίζει να οραματιστεί το μέλλον μ’ έναν άντρα τον οποίο ελάχιστα γνωρίζει.
Ο Γαληνός Φιλονίδης, ο κεντρικός ήρωας του μυθιστορήματος, διχάζεται ανάμεσα σ’ αυτές τις δυο γυναίκες και δοκιμάζονται οι ηθικές αρχές του. Είναι απόφοιτος του Φροντιστηρίου, του λαμπρότερου εκπαιδευτικού ιδρύματος του Πόντου, και φιλόλογος, σπουδαγμένος στην Αθήνα. Γνωρίζει πέντε γλώσσες, είναι πολύ θρήσκος και έχει το χάρισμα να μη διακρίνονται στο πρόσωπό του τα συναισθήματά του (λύπη, ταραχή, θυμός, φόβος), ενώ κόντρα στον ήρεμο χαρακτήρα του ασχολείται ερασιτεχνικά με την πυγμαχία.
Οι Οθωμανοί εκτελούν όποιον κρύβει Αρμενίους, ένας θηριώδης χωροφύλακας βρίσκεται συνεχώς στα ίχνη της δεκαπεντάχρονης Αρμενοπούλας κι ένας Ρωμιός καταδότης του παρέχει πληροφορίες.
Ο Γαληνός θα επωμιστεί όσα του επιφυλάσσει η μοίρα και όσα επιφέρουν οι επιλογές του μέσα από συνεχείς ανατροπές και απρόβλεπτες καταστάσεις, όπου μεταξύ άλλων εμπλέκονται Ρώσοι και Τούρκοι κατάσκοποι. Συγχρόνως θα παρασυρθεί στη δίνη των μεγάλων ιστορικών γεγονότων από το 1915 και εντεύθεν, όπως και οι λοιποί συμπρωταγωνιστές. Ωστόσο, σε μικρότερα ή μεγαλύτερα διαστήματα η ζωή κυλά στους ομαλούς ρυθμούς της καθημερινότητας, επιτρέποντας στον έρωτα να ανθίσει και να διαφεντέψει με τον δικό του τρόπο τον μικρόκοσμο των ηρώων του βιβλίου.
Στο υπόστρωμα αλλά και στο προσκήνιο της μυθοπλασίας ιχνογραφούνται συνήθειες, συμπεριφορές, νοοτροπίες, ήθη, έθιμα, φυλές και θρησκείες. Εξιστορούνται οι σφαγές των Αρμενίων, η διετής κατάκτηση της Τραπεζούντας από τους Ρώσους, το αντάρτικο κίνημα, οι προσπάθειες για τη δημιουργία ελληνικής Δημοκρατίας στον Πόντο και οι κατατρεγμοί των Ποντίων. Ξεδιπλώνονται σελίδα προς σελίδα ο φόβος, η μισαλλοδοξία, ο εθνικισμός, η τρομοκρατία και πλήθος από τα εγκλήματα που διέπραξαν οι Νεότουρκοι και στη συνέχεια οι Κεμαλιστές. Αναπαριστάνεται η καθημερινή ζωή στα πρώτα χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης, όπου κατέφυγε σημαντικό μέρος των προσφύγων του Πόντου, ενώ εντάσσονται στη μυθιστορία οι διώξεις επί Στάλιν, τα στρατόπεδα εργασίας στη Σιβηρία, οι στέπες του Καζακστάν, με τους αφόρητους καύσωνες το καλοκαίρι και το σφοδρό ψύχος τον χειμώνα, και πολλά άλλα.
Κάθε κεφάλαιο αρχίζει με ένα απόφθεγμα του μυστηριώδους αφηγητή, το οποίο συμπυκνώνει το νόημα όσων πρόκειται να ακολουθήσουν, καθώς και τη στοχαστική πτυχή του μυθιστορήματος και των μηνυμάτων που εμπεριέχει.
Το «σέρρα», εκτός από την αναγνωστική ευφορία που προσφέρει, έρχεται και να αναδείξει την άγνωστη στους πολλούς ιστορία του Πόντου, ενσωματωμένη αριστοτεχνικά και με λογοτεχνική φειδώ στην περιπετειώδη ζωή των ηρώων. Να αγγίξει μέσα από μια συναρπαστική μυθοπλασία την ψυχή και τον λογισμό των αναγνωστών, να μεταδώσει γνώσεις και να μιλήσει με παραστατικό τρόπο για τη γενοκτονία των Ποντίων. Έρχεται σε μια εποχή κατά την οποία οι Έλληνες έχουμε ανάγκη από ένα σημείο αναφοράς, ένα φωτεινό παράδειγμα-πρότυπο. Ένα τέτοιο παράδειγμα και ιστορικό σηματωρό αποτελεί ο Ελληνισμός του Πόντου, ο οποίος κατόρθωσε να σηκώσει το κεφάλι ύστερα από τα αλλεπάλληλα δεινά που τον χτύπησαν.
Info:19 Μαΐου Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας των Ποντίων. Περισσότερες πληροφορίες για το βιβλίο του Γιάννη Καλπούζου πιέστε εδώ.