Η ποίηση της Σοφίας Πολίτου-Βερβέρη είναι βαθιά υπαρξιακή. Κι αν στον υπαρξιακό χώρο έκφρασης εντός της ποιητικής δομής του λόγου αντικρίζει κανείς βιώματα και εμπειρίες καθολικής αποδοχής και εξατομικευμένης πρόσληψης, υπάρχει και η υπαρξιακή έκθεση της πραγματικότητας σε νότες ανατομίας, δίχως, ωστόσο, να μειώνει στο ελάχιστο το επίπεδο ποιοτικός αναβάθμισης του εξωτερικού περιβάλλοντος κόσμου. Σε αυτή τη δεύτερη κατηγορία εντάσσονται τα «Φαγώσιμα» και η ποιήτρια εξαπολύει έναν διμέτωπο αγώνα ισορροπίας ανάμεσα στον συναισθηματικό κόσμο των περιγραφών (με εσωτερική θέαση ζηλευτή) και τον περιγραφικό χαρακτήρων προσώπων και καταστάσεων. Ο τελευταίος (βλ. προσωποποίηση οπτικών) ακολουθεί συντεταγμένη πορεία από την άρνηση στην ανεξαρτητοποίηση των αισθητικών προτάσεων μίας δεδομένης αρμονίας πραγμάτων. Με άλλα λόγια, η ποιήτρια εντάσσει σειρά προσώπων και ανθρωπίνων σκιαγραφήσεων σε πορτραίτα καθημερινής συνδιαλλαγής και επικοινωνίας, μέσα από τα οποία συρρικνώνεται η απομάγευση των συνθηκών διαμόρφωσης μίας πράξης.
Για να κατανοήσουμε την ποιητική έκφραση (και έκταση) της Σοφίας Πολίτου-Βερβέρη οφείλουμε εξ αρχής να διαμορφώσουμε κατά νου τους όρους καλλιτεχνικής πρόσληψης του πεδίου εφαρμογής και γλωσσικής πρακτικής. Η εσωτερική θέαση των πραγμάτων, όπως αναφέρθηκε νωρίτερα, επενδύει στην εισαγωγή του φυσικού τοπίου ως μέσο μετατροπής τής άνισης μάχης με τον χρόνο (και τον χώρο σε δεύτερη διάταξη αναγκών) σε ετεροχρονισμένη ανάλυση των συνθετικών στοιχείων μίας ολότητας. Το ανθρώπινο σώμα-υπαρξιακή πρόταση από τη μία πλευρά και η φύση ως καλλιτεχνική πανδαισία αντηχήσεων από την άλλη, σχηματοποιούν την πρώτη αφηγηματική πρόσβαση της ποιήτριας στα ενδότερα των αιτιακών προσμίξεων. «Έχω τον ουρανό μέσα μου/ανοίγω το παράθυρο της κάμαρας να τον φωτίσω» (σελ. 18) και αυτομάτως η δημιουργός περιτρέχει με μαεστρία την απόσταση που χωρίζει αισθαντικά την επιφάνεια της αποδοχής από το βάθος της απόρριψης. Δεν σχηματίζει εικόνες προκειμένου να αμβλύνει τις εντυπώσεις μιας, ορισμένου τύπου, απώλειας. Κάθε στιγμή τής ζωής, σε φιλικό τόνο, η οποία διαπερνά τις απαιτήσεις προσωπικής επιβίωσης, συγκρούεται άμεσα με τα αδιέξοδα ενός υλιστικού αδιεξόδου. Και σε αυτήν την περίπτωση, η έννοια της απώλεια μεγεθύνεται εκ μέρους τής δημιουργού με σκοπό να αναχαιτίσει την ολότητα της ήττας, που ολοένα συσσωρεύεται απειλητικά ενώπιον των προκλήσεων μίας ανυπόταχτης ερμηνείας.
Πώς, ωστόσο, εκπληρώνει η ίδια τη θέση την οποία ορίζει ως αυτοσκοπό; Και όταν αναφερόμαστε σε θέση, η ποίηση της Σοφίας Πολίτου-Βερβέρη εν συνόλω υπερασπίζεται την αυτονομία του ποιητικού λόγου ως εργαλείο και μέσο (ή/και μέτρο) αξιακής θέσμισης του προσώπου εντός των ορίων τής συλλογικής συνείδησης. Λειτουργεί περισσότερο ως κινηματογραφιστής, με έντονα τα στοιχεία τής εικαστικής τεχνοτροπίας, και λιγότερο ως ποιήτρια με την κλασική απόδοση του όρου. Επομένως, σε αυτό το πλαίσιο, περιστρέφει τη σκέψη της σε μία ανθρωπογεωγραφία πολλαπλών διαστάσεων και εκτονώσεων (εκτόνωση όχι ως μία μορφή βίαιης διαπάλης και έκθεσης, αλλά ως διαστολή των προσωπικών επιθυμιών σε ένα δομημένο σχήμα αντί-λόγου), με τελικό αποδέκτη την καταγγελία των πυλώνων παραχάραξης της ιστορίας ως προέκταση της ανθρώπινης αυτενέργειας. «Ανάμεσα στην πραγματική ζωή των Μεδίκων και στην πραγματική ζωή του κόσμου τούτου, η ομορφιά θα μαστορεύει πάντα και θα εξαπατά τις εξουσίες» (σελ. 30). Η θέση της, επομένως, εκκινά από την αντιστροφή των όρων πρόσληψης της πραγματικότητας. Ναι, η τελευταία μας υπονομεύει συθέμελα· μας υποτάσσει σε ένα ιεραρχημένο σύστημα καθετοποιημένων αξιών· ερωτοτροπεί με την ασχήμια τής φύσης. Όμως, η ποιήτρια στέκεται ενώπιος ενωπίω με τη συνείδηση του ανθρώπου που αφυπνίζεται και διατρανώνει την αντίθεσή της στην ολομέτωπη παραβίαση της ιδιωτικότητας (ας μην εκληφθεί ο όρος ως νομική περιχάραξη της ατομικής ελευθερίας, αλλά ως πεδίο αναφοράς έναντι του εκ των προτέρων κατασκευασμένου δημόσιου λόγου). Στο ίδιο αυτό πλαίσιο η αστική αντίληψη περί οικογενείας, ο πατριαρχικός κρίκος νομιμοποίησης των αισθητικών απολήξεων του συλλογικού ασυνειδήτου και η διασπάθιση της δημόσιας τοποθέτησης του ατόμου εντός του κοινωνικού πλαισίου.
Για να καλλιεργήσει το Εγώ υπό το βάρος τής ελευθερίας, καλείται η ποιήτρια να αναζητήσει τα όρια και τις αντοχές προσδοκιών και υπόκωφων αναγκών. Στη νεότητα αντικρίζει την επαναστατική φλόγα τής επερχόμενης διάψευσης, μα δεν σιωπά. Εκείνες τις στιγμές, που ξεφυτρώνουν μέσα από τα πολύπλευρα μοτίβα διάφανων εποχών της άνοιξης και του θέρους, η επιθυμία για ζωή, έστω υπό περιορισμούς και ελέγχους, παραμένει στην πρώτη γραμμή τής επικαιρότητας και ανασυνθέτει τις ερωτήσεις στα αναπάντητα μαθήματα αυτογνωσίας. Η φλόγα τής υπέρβασης των ασφυκτικών πλαισίων γιγαντώνεται με τη συνείδηση εφαπτόμενη στα πεπραγμένα αλλοτινών χρόνων, δίχως να καταλογίζονται ευθύνες υποτιθέμενης συμμόρφωσης στα δρώντα υποκείμενα που προσλαμβάνουν τις ίδιες αυτές στιγμές ως συνώνυμο ευτυχίας και ελευθερίας. Η ποιήτρια, ως εξωτερικός παρατηρητής, καταγράφει τα σώματα και τις εκφάνσεις τής συναισθηματικής ολοκλήρωσης σε μία ατέρμονη προσπάθεια επιβίωσης. «Και περπατάς και περπατάς/κρεβάτι για να βρεις/νομίζοντας πως η εποχή/αυτή είναι η δική σου» (σελ. 73) και καταλήγει στην απέλπιδα προσπάθεια αναστύλωσης της πορείας των προδιαγεγραμμένων αιτημάτων προς άγνωστη κατεύθυνση. Αρκεί να αλλάξουν οι δείκτες τού χρόνου και τα πρόσωπα να μεταβάλλουν τις πρότερες θέσεις τους και τότε, ίσως, οι μικρές στιγμές που στοιβάζονται σε έναν αχαλίνωτο ανταγωνισμό, άνευ περιεχομένου και ταυτότητας, να αποκτήσουν τη γεύση τής αλήθειας των πραγμάτων, αλήθεια η οποία εντοπίζεται στην ουσία των ανθρωπίνων σχέσεων, πέρα από τις ομοιόμορφες συζεύξεις συμπεριφορών που το κοινωνικό συμβόλαιο επιβάλει εκ των προτέρων. Να αποκτήσουν γεύση αλήθειας σε σύνδεση με τη φύση. Ο άνθρωπος, ως προϊόν τής τελευταίας, καλείται να αναζητήσει την πηγή αυθεντικότητας μέσα σε έναν κόσμο ηττοπάθειας και άρνησης. Η ποιήτρια συνθέτει λέξεις και εικόνες, προετοιμάζοντας την επόμενη στροφή της ιστορίας προκειμένου να αποφανθεί για τα αποτελέσματα προηγούμενων επιλογών. Ωστόσο, καθώς προσελκύει την απώλεια ως συνδετικό κρίκο του εφικτού, υψώνει ανάστημα, τόσο στον μικρόκοσμο όσο και στον μακρόκοσμο των συναισθημάτων, με αποδέκτη την ενηλικίωση της πνευματικής και ψυχικής ανεξαρτησίας.
Ακολουθήστε το tetragwno.gr στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης facebook, twitter και instragram για να ενημερώνεστε άμεσα για όλες τις πολιτιστικές ειδήσεις.
