Αύγουστος, ο όγδοος μήνας του χρόνου και ο τρίτος θερμότερος μήνας του καλοκαιριού. Ο όμορφος Αύγουστος, λουσμένος με το φως του ήλιου και το φεγγάρι που ολοένα γεμίζει. Ο σκανταλιάρης Αύγουστος, με τη θάλασσα και τα γέλια των μικρών παιδιών να κρατούν φλούδες από καρπούζι και να παίζουνε τα μεσημέρια που κοιμούνται οι μεγάλοι. Ο ερωτικός Αύγουστος, με λιγωμένες ματιές και αγοροκόριτσα να κάνουν περατζάδα στις αγορές και τα πανηγύρια. Ο Άγιος Αύγουστος, της Παναγιάς μας! Το μικρό μας Πάσχα.
Πολλοί οι ποιητές και οι λογοτέχνες που ερωτεύτηκαν τον «συκολόγο» μήνα και του έδωσαν μορφή μέσα από τα ποιήματα τους.
Ο Κωσταντίνος Καβάφης συγκινείται από τον Αύγουστο και γράφει στο ποίημά του «Μακρυά»:
Δέρμα σαν καμωμένο από γιασεμί… Εκείνη του Αυγούστου – Αύγουστος ήταν; – η βραδιά… Μόλις θυμούμαι πια τα μάτια ήσαν, θαρρώ, μαβιά…
Α ναί, μαβιά∙ ένα σαπφείρινο μαβί, που ακόμα δε μ΄αφήνει ο Αύγουστος να λησμονήσω». Ο Καβάφης καταγράφει μια από τις πρώτες του ερωτικές μνήμες με συνοπτικό τρόπο συνδυάζοντας στο μυαλό του τον Αύγουστο με τον έρωτα και την ερωτική επιθυμία.
Ο νομπελίστας ποιητής μας, Οδυσσέας Ελύτης, αφιερώνει στο μήνα το ομώνυμο ποίημά του «Ο Αύγουστος», που συμπεριλήφθηκε στη συλλογή του «Τα Ρω του Έρωτα». Αλλά και σε πολλά άλλα ποιήματά του πολύ συχνές είναι οι αναφορές στις οπτικές και ηχητικές εικόνες του όγδοου μήνα.
Ο Αύγουστος ελούζονταν μες στην αστροφεγγιά
Κι από τα γένια του έσταζαν άστρα και γιασεμιά
Αύγουστε μήνα και Θεέ σε σέναν ορκιζόμαστε
Πάλι του χρόνου να μας βρεις στο βράχο να φιλιόμαστε
Απ΄την Παρθένο στον Σκορπιό χρυσή κλωστή να ράψουμε
Κι έναν θαλασσινό σταυρό στη χάρη σου ν΄ανάψουμε
Ο Αύγουστος ελούζονταν μες στην αστροφεγγιά
Κι από τα γένια του έσταζαν άστρα και γιασεμιά.
(Τα Ρω του Έρωτα).
Καθώς και στους προσανατολισμούς του αναφέρεται στη Σελήνη του Αυγούστου.
…Σαν να μόνο τα ονειρεύεται η Σελήνη
μα πραγματικά τα βλέπει εκείνη.
Και την ώρα που κλαίμε ή τα μάτια κλείνουμε να φανταστούμε τι
γραμμένο ακόμη απομένει κατακέφαλά μας να βρει
αναστεναγμός ακούγεται άλλος
κι από κει που πηγάζουνε οι ροδώνες
μια δροσιά μυριστική με συνοδεία κιθάρας χύνεται.
Ποταμός του Αυγούστου μες στις πεδιάδες.
Πού και πού επιπλέον σπίτια και συστάδες ανθρώπων που μισούνται
κι ερωτεύονται κάτω από τις φιστικιές ανάβουν
τα πάλαι ποτέ φιλιά
ξανά και ξανά στις μύτες των ποδιών ο ίδιος όρκος
και τα ίδια εναντίον της μοίρας λόγια πικρά…
Η Λούλα Αναγνωστάκη, θεατρική συγγραφέας και από τις σπουδαιότερες γυναικείες μορφές των ελληνικών γραμμάτων, αναφέρει στο ποίημα – Χάθηκα μες στη ζωή μου
Αύγουστος, φώτα στην παραλία
τα πλοία φεύγουν για τα νησιά.
Φεύγουν οι φίλοι, φεύγουν τα πλοία.
Με γέλασες και είναι αργά.
Ήρθε ο Σεπτέμβρης, ήρθε ο χειμώνας
στην παραλία τη σκοτεινή.
Χάθηκα μέσα στη ζωή μου,
χάθηκες μέσα στη βροχή…
Ο Μάνος Ελευθερίου γράφει το ερωτικό – Παραμονές Δεκαπενταύγουστου –
Σαν τη λαίδη Μακμπέθ σε υπνοβασία
πιτσιλισμένη απ’ τον ασβέστη
στα μαλλιά και το φόρεμα.
Και τα δωμάτια μοσχοβολούσαν
παραμονές Δεκαπενταύγουστου.
Οι φωτιές της ροδιάς. Η αυλή με τη βρύση.
Τα μυρμήγκια που τρέχουν για να γλιτώσουν.
Τα σκούπιζες και τα ‘ριχνες στο κηπάκι
για να σωθούν.
Ωρα έξι το απόγευμα και μάζευες
την άγκυρα να ελευθερωθεί το σπίτι.
Ο Κώστας Κρυστάλλης, Έλληνας ποιητής και πεζογράφος της Νέας Αθηναϊκής σχολής, με την ιδιαίτερη γλώσσα του περιγράφει.
Κι’ απ’ όλα αυτά τα ονείρατα κι’ από τους πόθους όλους
Εφύτρωσε έναν Αύγουστο, σαν,παραδείσου κρίνος,
Που εγιόμωσε όλαις ταις καρδιαίς απ’ τη μοσχοβολιά του.
Την είδε ο ήλιος την αυγή που πρόβαλλε, ‘ςτήν πλάση
Κ’ έσκυψε και την φίλησε, κι’ απ’ το φιλί του εκείνο
Έβαψαν τα μαλλάκια της χρυσά, γιομάτα λάμψη.
Ο Γιόζεφ (Ιωσήφ) Αλεξάντροβιτς Μπρόντσκι, ρώσος ποιητής, κριτικός και μεταφραστής και βραβευμένος με βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1987, μιλάει για τους εραστές του Αυγούστου.
Οι εραστές τ’ Αυγούστου,
οι εραστές τ’ Αυγούστου με λουλούδια στα χέρια έρχονται,
τ’ αόρατα καλέσματά τους τραβούν στις αυλές,
οι εραστές τ’ Αυγούστου με κόκκινα πουκάμισα και μισάνοιχτα στόματα
τρεμοσβήνουν στα σταυροδρόμια,
εξαφανίζονται στα σοκάκια,
τρέχουν στις πλατείες.
Στους εραστές τ’ Αυγούστου
αχνοφέγγουν στη βραδινή ατμόσφαιρα
οι ερυθρόλευκες γραμμές των κεντημένων λουλουδιών πάνω
στα πουκάμισά τους,
φωτίζονται τ’ ανοιχτά παραθύρια στις σκοτεινές αυλές
κι αυτοί όλο πηγαίνουν κι όλο τρέχουν σε κάποιο κάλεσμα.
Ο Γίαννης Ρίτσος, από τους σημαντικότερους έλληνες ποιητές μας παραδίδει το πιο δικό του – Μεσημέρι Αυγούστου –
Πίσω απ’ τις γρίλιες είναι το μεγάλο μεσημέρι.
Τα σκόρπια σπίτια κάτασπρα, κ’ ένα κόκκινο
κάτω απ’ το λόφο. Λίγο πιο πάνω, ξέρουμε,
είναι η μεγάλη ασβεστωμένη μάντρα. Από κει
κατεβαίνει η δροσιά προς τους ευκάλυπτους, κ’ ένα άρωμα
από σάπια ροδάκινα σωριασμένα στο δρόμο.
Άξαφνα τα τζιτζίκια σώπασαν. Δυο ηλιοκαμένα σώματα
στ’ άσπρα σεντόνια. Βγάλε και το δαχτυλίδι σου –
μου πιάνει ένα δικό μου χώρο στο μικρό σου δάχτυλο.
Ο Νάνος Βαλαωρίτης, ποιητής, πεζογράφος, δοκιμιογράφος και θεωρητικός της λογοτεχνίας γράφει:
Πες μου, που πήγε ο Αύγουστος με τα καμπαναριά του,
το γέλιο που γέμιζε το σπίτι με βροχή.
Τώρα μας δίνει ο άνεμος γυμνή την αγκαλία του.
ως πρόσωπο που σκέπασε το μάρμαρο τη γη.
Πόσα σβησμένα βλέμματα κοιτάνε όταν κοιτάς
πόσα δεμένα στόματα μιλάνε όταν μιλάς.
Και τέλος, ο Νίκος Καββαδίας, στο ποίημά του «Federico Garcia Lorca», εκφράζει την οδύνη του για τον χαμό του σπουδαίου δραματουργού, που δολοφονήθηκε μήνα Αύγουστο.
Ανέμισες για μια στιγμή το μπολερό
και το βαθύ πορτοκαλί σου μεσοφώρι
Αύγουστος, ήτανε δεν ήτανε θαρρώ,
τότε που φεύγανε μπουλούκια οι σταυροφόροι.
Κάτω από τον ήλιο αναγαλιάζαν οι ελιές
και φύτρωναν μικροί σταυροί στα περιβόλια
τιε νύχτες στέρφες απομέναν οι αγκαλιές,
τότες που σε έφεραν κατσίβελε, στη μπόλια.