Αρχιτέκτονας, συγγραφέας, αρθρογράφος και ένας υπέροχος σύζυγος και μπαμπάς. Ο Αλέξης Σταμάτης είναι ένας άνθρωπος γεμάτος ζωή και τέχνη! Με αφορμή το νέο του βιβλίο «Λευκό Δωμάτιο» παραχώρησε στο tetragwno.gr μία ουσιαστική και ειλικρινή συνέντευξη.
Σ’ έναν κόσμο όπου κυριαρχεί το επινοημένο, πόσο δύσκολο είναι ν’ αποδράσει το αληθινό;
Αυτή είναι και ουσιαστική ερώτηση που θέτει το έργο. Με έναν ανάποδο τρόπο ίσως. Σήμερα ζούμε την αποθέωση της αυτοσκηνοθεσίας και της αυτοεπινοήσης. Ο καθένας σκηνοθετεί τον εαυτό του στα social media. Η καθημερινότητα έχει γεμίσει fake news. Η αλήθεια μοιάζει να είναι κάτι φευγαλέο και κάτι που πρέπει να αποδειχθεί. Η μανία της εποχής είναι να αποδειχθεί η αλήθεια μέσω αριθμών. Στο μέλλον η αναζήτηση της αλήθειας θα είναι μείζον θέμα.
Πώς αισθανθήκατε που το βιβλίο σας «Το Λευκό Δωμάτιο» «μεταπήδησε» στην θεατρική σκηνή και πώς προέκυψε κάτι τέτοιο;
Το βιβλίο άρχισε ως θεατρικό και στην πρώτη του μορφή ανέβηκε στο Αναλόγιο του Θεάτρου Τέχνης. Στη συνέχεια αυτό το υλικό άπλωσε, «έπαθε πλοκή» όπως λέω και εξέβαλε ως μυθιστόρημα. Στο μυθιστόρημα οι χαρακτήρες είναι περισσότεροι, υπάρχει μεγαλύτερο εύρος. Η πλοκή είναι πιο σύνθετη. Το τρίτο στάδιο ήταν το έργο να μεταφερθεί στην θεατρική σκηνή στη μορφή που το βλέπουμε σήμερα στο Θέατρο Σταθμός. Αυτή η συνύπαρξη μυθιστορήματος και παράστασης είναι μία μοναδική συγκυρία. Έχω έρθει σε επαφή με πολλούς φίλους που έχουν δει και την παράσταση και έχουν διαβάσει το βιβλίο και έχουμε κάνει πολύ ενδιαφέρουσες συζητήσεις όσον αφορά τις δίδυμες αυτές δημιουργίες.
Ποια η αφορμή να γράψετε αυτό το βιβλίο;
Το «Λευκό Δωμάτιο» άρχισε από ένα ερώτημα. «Τι θα γινόταν εάν;» Το περίφημο what if? είναι ένα από τα βασικά εργαλεία της λογοτεχνίας. Τι θα γινόταν φέρ’ ειπείν εάν η Κωνσταντινούπολη δεν είχε πέσει στα χέρια των Οθωμανών το 1453; Τι θα γινόταν εάν η αριστερά είχε επικρατήσει στον εμφύλιο; Έξοχα βιβλία όπως ο «Άνθρωπος στο Ψηλό Κάστρο» (1962) του Φίλιπ Ντικ μας ξεναγούν σε έναν άγριο κόσμο, όπου το ερώτημα ήταν τι θα γινόταν εάν οι ναζί κερδίσει τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Τα παραπάνω βέβαια είναι ιστορικής φύσεως ερωτήματα που μπορούν να οδηγήσουν σε πολιτικά μυθιστορήματα φαντασίας. Προσωπικά, με ενδιέφερε ένα άλλο λογοτεχνικό είδος. Μια αλληγορία εγκλεισμού. Η αλληγορία ως γνωστόν εμπεριέχει υπαινιγμό κρύβοντας νοήματα διαφορετικά από εκείνα που φαίνεται ότι δηλώνει. Προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις: «άλλως» – δηλαδή, διαφορετικά και «αγορεύω» – δηλαδή, λέω. Όσο για τον εγκλεισμό, όλοι πλέον ξέρουμε τι είναι, βαθιά μες στο πετσί μας. Το «Λευκό Δωμάτιο» είναι μια αλληγορία εγκλεισμού.
Πώς είναι η καθημερινότητά σας με την σύζυγό σας Εύα Σιμάτου, που είναι ηθοποιός; Τι την συμβουλεύετε και τι συμβουλεύει κι εκείνη εσάς;
Η καθημερινότητά μας με την Εύα είναι μία καθημερινότητα ενός καλλιτεχνικού ζευγαριού. Αυτό είναι κάτι το πολύ ιδιαίτερο, σας διαβεβαιώ! Και ειδικά τώρα που έχουμε και τον Ερμή, το γιο μας, ο όποιος εντάσσεται και μας εντάσσει σε ένα πολύ δυναμικό τρίο το οποίο ζει την κάθε μέρα με ιδιαίτερη ένταση. Η φύση των εργασιών μας είναι τέτοια που δεν μπορούμε να προγραμματίσουμε κάτι εύκολα και έτσι μάλλον απόψε, αλλά και κάθε απόψε αυτοσχεδιάζουμε. Όσο για τις αληλλοσυμβουλές θα έλεγα πως μάλλον έχουμε μια διαρκή δημιουργική δυναμική ανταλλαγή.
Τι ρόλο παίζει η λογοτεχνία στη ζωή σας και πόσο σας επηρεάζει τελικά;
Παίζει πολύ μεγάλο. Εδώ και δεκαετίες με απασχολεί κάθε μέρα. Με επηρεάζει με την έννοια πως από πολύ μικρός έχω αναπτύξει ένα τρόπο είσπραξης των πράγματων πολύ ιδιαίτερο, έναν «άλλο τρόπο να βλέπω» και εντός και εκτός.
Τι είναι αυτό που έχει αλλάξει με τον ερχομό του γιου σας, στη ζωή;
Νομίζω αυτό που σκέφτηκα από την πρώτη στιγμή. Πως τώρα μπαίνω στην περιπέτεια ενός άλλου. Αυτό δε σημαίνει ότι δεν υπάρχει και η δική μου ζωή αλλά ο Ερμής είναι πανταχού παρών σε κάθε μου στιγμή. Ο Ερμής πρωτοβλέπει τα πράγματα, ο Ερμής πρωτοαγγίζει, πρωτονιώθει, κάθε εμπειρία είναι για πρώτη φορά. Για εκείνον, κάθε μέρα είναι μια τεράστια γιορτή του τώρα. Το να ζεις το αγαπημένο σου πλάσμα σε μία τέτοια συνθήκη – η οποία είναι μεγαλειώδης – είναι κάτι το μοναδικό. Ως πατέρας είμαι αυτός που θα τον πάρω από το χέρι και θα τον βγάλω τον κόσμο, κάτι που ανυπομονώ να κάνω.
Θα γράφατε ποτέ ένα βιβλίο που απευθύνεται σε παιδιά;
Έχω γράψει το βιβλίο «Ο Άλκης και ο λαβύρινθος», το οποίο μάλιστα κέρδισε και το βραβείο του Κύκλου του Παιδικού Βιβλίου. Και έχω έτοιμο ένα βιβλίο με τίτλο με τίτλο «Ταλεντίνα» το οποίο θα βγει τις εκδόσεις Καστανιώτη τον επόμενο χρόνο. Έχοντας διαβάσει με τον Ερμή πάμπολλα βιβλία νομίζω ότι έχω προπονηθεί καταλλήλως για να συνεχίσω σε αυτό το χώρο που είναι εξαιρετικά γοητευτικός.
Τι είναι αυτό που φοβάστε στην εποχή μας και τι αυτό που σας κρατάει «ζωντανό»;
Δεν φοβάμαι κάτι. Κάθε εποχή θα φέρει και τα δικά της προβλήματα. Θα πρέπει να καταλάβουμε και λίγο ότι είμαστε και ιστορικά αντικείμενα της εκάστοτε περιόδου και να δούμε τον εαυτό μας λίγο από πάνω. Καμιά ιστορική περίοδος δεν είναι γραμμική. Η ιστορία ξετυλίγεται και εκτυλίσσεται με κυματισμούς. Η αίσθηση πως μια εποχής είναι καλή είναι βέβαιο ότι θα ανατραπεί. Υπάρχουν «Μπελ Επόκ» ανάμεσα σε τραγωδίες, αυτή είναι η νόρμα. Η έκφραση «τι με κρατάει ζωντανό» μου είναι ξένη μια και στη χειρότερη το αντίθετο συμβαίνει: εγώ είμαι εκείνος ο οποίος κρατώ ζωντανά κάποια πράγματα. Η ζωή είναι κάτι εξαιρετικά ισχυρό, δεν αρκεί μια πανδημία, δεν αρκεί ούτε ένας πόλεμος, δεν υπάρχει τίποτα που μπορεί να κλονίσει και να υποτάξει το ισχυρότερη ένστικτα του κόσμου.
Η μητέρα σας Μπέτυ Αρβανίτη, τι σας συμβουλεύει;
Μα είμαστε σε ηλικίες πλέον που αυτά ανήκουν στο απώτατο παρελθόν! Με τη μητέρα μου μάλιστα είχαμε πάρα πολύ μικρή διαφορά ηλικίας και μπορώ να πω ότι από 20 χρονών την συμβούλευα κι εγώ. Τώρα πια είμαστε εντελώς ισότιμοι εδώ και δεκαετίες. Έχουμε μια πολύ όμορφη σχέση που με την ύπαρξη του Ερμή γίνεται ακόμα πιο βαθιά.
Η τέχνη παίζει θεραπευτικό ρόλο στη ζωή σας;
Όχι, η τέχνη είναι μία ανάγκη δεν έχει καμία σχέση με θεραπείες. Δεν μπήκα στην τέχνη για να θεραπευτώ, μπήκα από ανάγκη.
Πώς οραματίζεστε την τέχνη και τον πολιτισμό στη χώρα μας, σε λίγα χρόνια από σήμερα;
Ελπίζω σε πολύ καλύτερη κατάσταση από τώρα. Σήμερα, τέχνη και πολιτισμός βρίσκονται σε μια τεράστια κρίση. Ζούμε την απόλυτη εμπορευματοποίηση και περισσότερες δουλειές γίνονται με στόχο το ταμείο. Τα πράγματα γεννιούνται σήμερα από επιλογή, όχι από ανάγκη. Πιστεύω πάρα πολύ στα νέα παιδιά και σ’ αυτό που θα φέρουν. Πιστεύω στη νέα ματιά στα πράγματα και δέχομαι με χαρά την οποία έκπληξη και ανατροπή. Αρκεί να προχωρήσουμε, να βγούμε από το σημερινό τέλμα, την προβλεψιμότητα, την ανακύκλωση και τη βαρεμάρα.
Ακολουθήστε το tetragwno.gr στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης facebook, twitter και instragram για να ενημερώνεστε άμεσα για όλες τις πολιτιστικές ειδήσεις.
