Άρης Μπινιάρης: Στην Ηλέκτρα εστιάζω στο ζήτημα της γονιμότητας
Ο Άρης Μπινιάρης φέτος, όπως μας ομολογεί επιστρέφει από το «Θείο τραγί» ξανά στη δραματουργία. Η σκληρή εκδοχή της Ηλέκτρας του Σοφοκλή εδώ και λίγο καιρό έχει ξεκινήσει με μεγάλη επιτυχία στο Θέατρο Τέχνης. Ο σκηνοθέτης που πορεύεται με σταθερά ανοδικά βήματα και χαμηλό προφίλ μας μιλά για την Ηλέκτρα, το ενδεχόμενο να παρουσιαστεί ξανά στο Εθνικό Θέατρο το απόλυτο sold out «Ξύπνα Βασίλη» και για την πίστη του στους Έλληνες καλλιτέχνες.
Γευτήκατε έναν χειμώνα με πολύ μεγάλες επιτυχίες. «Ο χορός της φωτιάς» και ο δεύτερος κύκλος του «Υψώματος 731» και του «Ξύπνα Βασίλη». Πως μπορεί ένας καλλιτέχνης με τη δική σας σεμνότητα να το διαχειριστεί όλο αυτό;
Δυσκολία στη διαχείριση υπήρχε στο ζήτημα του χρόνου και της κούρασης. Κατά τα άλλα είμαι ιδιαίτερα χαρούμενος για την πορεία των τριών παραστάσεων. Αν κάτι κρατάω από αυτήν την ιστορία, είναι πως δεν πρέπει να θεωρήσω αυτονόητη συνταγή, το ότι μπόρεσα φέτος να διαχειριστώ χρονικά και συναισθηματικά επαναλήψεις και ταυτόχρονα καινούργιες δουλειές.
Θα επιθυμούσατε ακόμα μια επανάληψη του «Ξύπνα Βασίλη»; Έχω την αίσθηση πως η παράσταση δεν έχει κλείσει τον κύκλο της.
Είναι κάτι που συζητάμε.
Τον Ιανουάριο επιστρέψατε και πάλι στην τραγωδία, αυτή τη φορά στον λόγο του Σοφοκλή στη σκηνή του Θεάτρου Τέχνης. Μιλήστε μας για την απόφαση σας να καταπιαστείτε με την Ηλέκτρα στην πιο σκληρή της εκδοχή.
Δεν ξέρω αν είναι σκληρή η εκδοχή, είναι σίγουρα μια εκδοχή που φωτίζει την γονιμική φύση της Ηλέκτρας. Το ζήτημα της γονιμότητας, τόσο μεταφορικά όσο και κυριολεκτικά, είναι κάτι που με απασχολεί καιρό. Τί είναι αυτό που καθιστά μια περιοχή γόνιμη; Τί είναι αυτό που αποτρέπει την προοπτική μιας «γέννας»; Υπάρχουν εργαλεία που μας βοηθούν στην αποκατάσταση ενός χαμένου πλαισίου, μέσα στο οποίο μπορούμε να αισθανθούμε ασφαλείς να «γεννήσουμε» ή να αναγεννηθούμε;
Ο Γιουνγκ, το 1913, επιλέγει να χρησιμοποιήσει τον όρο «Σύμπλεγμα της Ηλέκτρας» για να αποδώσει την αντιστοιχία του Οιδιπόδειου. Από τότε παρουσιάζεται στην υστερική της μορφή. Ποια η δική σας προσέγγιση στον ρόλο της Ηλέκτρας;
Όπως είπα και στην προηγούμενη ερώτηση, στην παράστασή μας παραλληλίζουμε την σχέση της Ηλέκτρας με τον άδικα σκοτωμένο πατέρα της, με το κομμάτι εκείνο της ύπαρξής μας, που αναζητά την αποκατάσταση ενός άδικα χαμένου πλαισίου μέσα στο οποίο θα αισθανθεί ασφάλεια να «γεννήσει» ή να αναγεννηθεί, να εξελιχθεί. Η Ηλέκτρα, στην προσέγγισή μας, μεταστοιχειώνει τη θλίψη και το πένθος της σε θυμό και οργή, δηλαδή σε συναισθήματα που διατηρούν άσβεστο το πάθος της να επιμείνει μέχρι να δικαιωθεί. Μέχρι την τελική δικαίωση, λοιπόν, διακρίνουμε στην Ηλέκτρα, πέρα από οργή, αγωνία, ταραχή, προσδοκία, και την ψυχραιμία ενός αποφασισμένου ανθρώπου.
Κάθε παράσταση σας έχει κέντρο τη μουσική και το κείμενο. Εδώ η μουσική τι ρόλο κατέχει;
Κεντρικό. Η παράσταση αποτελεί ταυτόχρονα θέαμα και ακρόαμα. Ο θεατής έχει την δυνατότητα να παρακολουθεί την ιστορία ενώ ταυτόχρονα, μέσω της μουσικής λαμβάνει τους εσωτερικούς κραδασμούς των νοημάτων του έργου.
Πέρσες, ύψωμα 731, ο χορός της φωτιάς και τώρα η Ηλέκτρα. Ποια η αόρατη γραμμή που ενώνει αυτές τις παραστάσεις;
Στις τρεις πρώτες παραστάσεις, εστίασα δραματουργικά σε ζητήματα δογματισμού, υπαρξιακής μόνωσης και ολοκληρωτισμού. Με την Ηλέκτρα επιστρέφω σε μια δραματουργία, που είχε ξεκινήσει με «Το θείο τραγί» που εστιάζει στο ζήτημα της γονιμότητας, κυρίως σε υπαρξιακό επίπεδο.
Ήταν από πάντα το όνειρο σας να ασχοληθείτε με το θέατρο και τη σκηνοθεσία; Υπήρξαν αντιδράσεις από την οικογένεια σας;
Προέκυψε σαν φυσική εξέλιξη, λόγω του ότι ο πατέρας μου είναι ηθοποιός και μεγάλωσα μέσα σε θέατρα. Η σκηνοθεσία προέκυψε αργότερα από την υποκριτική. Στην αρχή εκφράστηκαν ανασφάλειες από την οικογένεια, σε σχέση με την αβεβαιότητα του επαγγέλματος. Αργότερα όμως δρομολογήθηκαν όλα με ήσυχους ρυθμούς.
Τι σημαίνει να σκηνοθετείς στην Ελλάδα του 2020;
Από τη μία υπάρχει μεγάλη ανασφάλεια σε ένα πεδίο (το θεατρικό) που βρίσκεται σε αναδιαμόρφωση. Από την άλλη χρειάζεται να πω πως πιστεύω πολύ στους Έλληνες ηθοποιούς και καλλιτέχνες, υπάρχει κάτι στο ψυχικό τους τοπίο που με συγκλονίζει. Αυτό που σίγουρα χρειάζεται είναι να καλυτερεύσουν οι συνθήκες εργασίας και να υπάρξει μια μέριμνα ώστε να ταξιδεύουν παραστάσεις στο εξωτερικό.
Κλείνοντας, αν δεν ήταν θέατρο, τι άλλο θα ήταν;
Μουσική.
Info: «Ηλέκτρα», του Σοφοκλή, Τετάρτη – Σάββατο στις 21:15 και Κυριακή στις 20:15 στο Θέατρο Τέχνης (Φρυνίχου 14, Πλάκα / 21 0322 2464)