Σκηνοθέτης, ηθοποιός και πάνω από όλα ένας δημιουργός με λόγο και άποψη. Με το βραβείο Νέου Δημιουργού στις αποσκευές του, ο Χρήστος Σουγάρης μιλάει για την ιδιαίτερη παράσταση «Hotel Marina», τι σημαίνει για εκείνον το θέατρο, αλλά και για το επόμενο εγχείρημα που ετοιμάζει, τις «Βάκχες», του Ευριπίδη. Ο ίδιος νιώθει πως βρίσκεται σε διαδικασία εξερεύνησης που τον κάνει να αμφισβητεί και να ανακαλύπτει συνεχώς τον εαυτό του, αλλά και τους ανθρώπους γύρω του. Και όπως χαρακτηριστικά λέει «αυτό είναι ανεκτίμητο».
Κύριε Σουγάρη, είστε ο σκηνοθέτης της παράστασης «Hotel Marina» που φέτος, παίζεται ξανά, αυτή την φορά στο θέατρο Μικρό Γκλόρια. Ένα σπονδυλωτό έργο που περιγράφει τις ζωές καθημερινών ανθρώπων. Πείτε μας λίγα λόγια για την παράσταση. Μ’ ευχαριστεί να αναφέρομαι στην αφήγηση αυτή-η οποία είναι προϊόν της διαδικασίας της πρόβας με τους ηθοποιούς-, ως μια φανταστική ιστορία, πραγματικών χαρακτήρων. Η παράσταση τώρα, θα ήθελα να δίνει την αίσθηση στους θεατές της, πως παρακολουθούν από πολύ κοντά, σχεδόν μέσα από την κλειδαρότρυπα, τους χαρακτήρες να εκτίθενται. Με μια αισθητική, η οποία δανείζεται αρκετά στοιχεία, από την κινηματογραφική αφήγηση.
Μέσα από τις αφηγήσεις της παράστασης θίγονται η διαφορετικότητα, η απώλεια, οι συμβιβασμοί που επιλέγει να κάνει κάποιος προκειμένου να μην χάσει τον άνθρωπο που αγαπά και αρκετά άλλα θέματα. Πιστεύετε το κοινό αγκάλιασε τόσο πολύ την παράσταση, γιατί αναγνωρίζει τον εαυτό του σε αυτές τις ιστορίες; Σίγουρα υπάρχουν θέματα στην αφήγηση μας, τα οποία σαφέστατα απαντώνται και εκτός σκηνής, σε αυτό το οποίο απακαλούμε ”πραγματική ζωή”, και ενδεχομένως να αφορούν πολλούς ανθρώπους. Ειλικρινά δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω. Υποθέσεις μπορώ να κάνω πολλές. Θέλω να ελπίζω όμως, πως αν κάτι ”αναγνωρίζεται” στην εργασία μας, αυτό είναι η σοβαρότητα και όχι η σοβαροφάνειά μας, απέναντι στην αφήγηση και την ίδια τη θεατρική πράξη, τουλάχιστον όπως την αντιλαμβανόμαστε εμείς.
Όλοι οι χαρακτήρες του έργου, πέρα από αυτό που δείχνουν, έχουν και μια κρυμμένη αλήθεια μέσα τους. Τελικά τι είναι αυτό που μας κάνει να φοβόμαστε να δείξουμε ποιοι πραγματικά είμαστε; Αισθάνομαι πως είμαι σε διαδικασία που προσπαθώ να ανακαλύψω ποιός είμαι, τί είμαι και αν είμαι ένα ή πολλά πρόσωπα ή αν προτιμάτε αν υπάρχουν διαφορετικές πτυχές αυτού που αποκαλούμε ”εαυτό”, και κατα πόσο αυτό επηρεάζεται από εξωγενείς παράγοντες αλλά και περιόδους-εποχές. Συνεπώς μου είναι πολύ δύσκολο να απαντήσω γιατι δεν φανερώνω κάτι το οποίο δεν το γνωρίζω. Υποθέτω όμως πως αν το γνώριζα, θα το φανέρωνα μόνο αν ήμουν ασφαλής σε σχέση με τη μεταχείριση του ή σε περίπτωση που δεν με ενδιέφερε καθόλου το πως θα ερμηνευτεί-αντιμετωπιστεί, αυτή η ”αποκάλυψη”.
Πριν λίγο καιρό σας απονεμήθηκε από την ένωση Ελλήνων κριτικών θεάτρου και μουσικής, το βραβείο Νέου Δημιουργού, για τις σκηνοθεσίες σας πάνω στον Αίαντα και τον Οιδίποδα Τύραννο του Σοφοκλή. Νιώσατε δικαιωμένος για το ρίσκο που πήρατε να προσεγγίσετε με έναν πιο σύγχρονο τρόπο δύο αρχαίες τραγωδίες; Το βραβείο αυτό είναι σημαντικό για μένα και τους συνεργάτες μου για δύο λόγους. Ο πρώτος έχει να κάνει με τη φύση αυτού του βραβείου. Απονέμεται από την Ένωση Κριτικών θεάτρου και μουσικής και από τους βραβευθέντες αυτού του θεσμού, απ όσο γνωρίζω δεν έχει λείψει σχεδόν κανείς από τους σημαντικότερους ανθρώπους του θεάτρου μας, παλαιότερους αλλά και νεότερους. Λέω σχεδόν διότι δεν θέλω να είμαι απόλυτος. Ο δεύτερος λόγος έχει να κάνει με τους συνεργάτες μου. Τους ανθρώπους αυτούς οι οποίοι πίστεψαν και στήριξαν τις προθέσεις μου. Στους ηθοποιούς-συνεργάτες που με συντροφεύουν ακόμη, και στους ανθρώπους που με στήριξαν, όπως η Γιολάντα Μαρκοπούλου, ο Μηνάς Μαυρικάκης, ο Βασίλης Παπαβασίλείου, η Ελένη Παπάζογλου, η Λία Κίκερη, ο Γιώργος Χριστιανάκης και πολλοί άλλοι.
Σε συνεργασία με την εταιρεία θεάτρου ”Κύκλος”, πραγματοποιείτε σεμινάρια-συναντήσεις θεατρικής έκφρασης και αφήγησης. Μιλήστε μας για αυτό σας το εγχείρημα; Ο ”Κύκλος” είναι μια σημαντική στιγμή για μένα. Τον αντιλαμβάνομαι ως την αρχή της διαδικασίας ενηλικίωσης μου. Είναι ο δικός μου Κύκλος. Και περιλαμβάνει-περικλύει πολλούς ανθρώπους. Ελπίζω πως θα χει καλή πορεία. Δημιουργήθηκε για να παράξει θεατρικές παραστάσεις, εκδηλώσεις, σεμινάρια, εργαστήρια θεάτρου και άλλες παράλληλες δράσεις. Σε σχέση με το εργαστήρι το οποίο είναι ετήσιο, μπορώ να σας πω πως είμαι εξαιρετικά ενθουσιασμένος διότι, είναι το εργαστήριο μου, μέσα στο οποίο μπορώ να διερευνήσω με την επιμονή και την αφοσίωση ενός ”επιστήμονα της ανθρώπινης συμπεριφοράς”, αυτό το οποίο είναι η βάση της ιδιότητας μου. Αυτής του ερμηνευτή. Μελετούμε με τους ανθρώπους που με συντροφεύουν και συνεργαζόμαστε,-αποφεύγω να τους ονομάζω μαθητές μου-, τη φυσιολογία της ανθρώπινης ύπαρξης καθώς και τη διέγερση των αντανακλαστικών. Στοιχεία τα οποία ας μου επιτραπεί να πω, λείπουν από την εκπαίδευση που παρέχεται σε ανθρώπους που επιλέγουν να ασχοληθούν με τη θεατρική πράξη. Και είναι μια διαδικασία που με γεμίζει διαρκώς με νέα ερωτήματα και με κάνει να αμφιβάλω για όλα. Και αυτό είναι ανεκτίμητο.
Τι σημαίνει για εσάς το θέατρο; Νιώθετε πως η Ελλάδα βρίσκεται σε «καλή» καλλιτεχνική συγκυρία; Είναι μια διαδικασία μέσω της οποίας προσπαθείς να μιλήσεις για κάτι το οποίο δεν ξέρεις, να δεις κάτι το οποίο δεν φαίνεται, να κρατήσεις κάτι που δεν πιάνεται. Όταν ήμουν παιδί μιλούσα μια γλώσσα που δεν υπήρχε. Όμως εγώ την μιλούσα. Προσπαθούσα να δω μορφές που δεν υπήρχαν, κι όμως τις έφτιαχνα. Προσπαθούσα να κρατήσω στη χούφτα μου για μια στιγμή το νερό. Και ήμουν ευτυχής για τη διαδικασία. Μ’ έκανε χαρούμενο. Και χωρίς χαρά, όπως έλεγε ο Βαχτάγκοφ, θέατρο δεν υπάρχει. Προφανώς και δεν αναφερόταν σε χαβαλέ. Χαρά ως προς τη διαδικασία.
Στη χώρα μας δυστυχώς όπως και σε οτιδήποτε άλλο-πως θα μπορούσε να ισχύει εδώ κάτι διαφορετικό- δεν νομίζω πως είμαστε καλή καλλιτεχνική συγκυρία. Νομίζω πως οι συγκυρίες διαμορφώνονται απο παράγοντες. Δεν νομίζω πως είναι ουρανοκατέβατες. Σε επίπεδο υλικού (ηθοποιών) νομίζω οτι δεν τα πάμε και άσχημα. Ωστόσο έχω την εντύπωση πως είμαστε απαίδευτοι. Τα τεχνικά μας χαρακτηριστικά δεν είναι επαρκώς διεγερμένα-δουλεμένα. Η εκπαίδευση που παρέχεται στους υποψήφιους ηθοποιούς δεν είναι επαρκής. Κάθε άλλο. Και αυτό είναι κάτι που φανερώνεται στις σκηνές. Σε επίπεδο αφήγησης νομίζω πως έχουμε αποτραβηχτεί σε μεγάλο βαθμό από τις βασικές αρχές και λειτουργίες της ιδιότητας μας. Όλοι μας μπορούμε να περιγράψουμε με χίλιους δυο ασαφείς τρόπους, τις περισσότερες φορές στηριζόμενοι σε εφέ και τεχνολογικά βοηθήματα, αλλά είμαστε παντελώς ανίκανοι να αφηγηθούμε μια ιστορία. Αυτό απαντάται και στην ίδια μας την καθημερινότητα. Μπορούμε να περιγράψουμε με μια εικόνα στο instagram τα συναισθήματα μας, αλλά αδυνατούμε να αρθρώσουμε μια σκέψη. Έχουμε ξεχάσει πως το βασικό ζητούμενο της τέχνης μας είναι να ”ακουστεί”. Και γίναμε ”μεταμοντέρνοι” χωρίς να γίνουμε ποτέ μοντέρνοι. Αυτό είναι ελληνικό παράδοξο. Σε πρόσφατη συνάντηση μου με τον μεγαλύτερο θεατράνθρωπο της χώρας, τον Βασίλη Παπαβασιλείου, τον ρώτησα γιατί το ελληνικό θέατρο αδυνατεί να παράξει αίσθημα, και η απάντηση του ήταν αποκαλυπτική. ” το πολύ θέατρο, βλάπτει το Θέατρο”.
Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση και δυσκολία για έναν σκηνοθέτη; Η μεγαλύτερη πρόκληση για μένα είναι το να καταφέρω κάποια στιγμή να παρουσιάσω στη σκηνή, σε ποσοστό μεγαλύτερο του 50%, αυτό που έχω ως πρόθεση.
Αν είχατε την δυνατότητα να αλλάξετε κάτι στην Ελλάδα αυτή την στιγμή, τι θα ήταν αυτό; Δυστυχώς για μένα έχω μεγαλώσει αρκετά, ωστε να γνωρίζω πως ο κόσμος δεν αλλάζει.
Όταν δεν ερμηνεύετε και δεν σκηνοθετείτε, πως επιλέγετε να περνάτε τον χρόνο σας; Η καθημερινότητα μου είτε κατά τις περιόδους εργασίας είτε της αργίας, περιλαμβάνει τη συντροφιά της γυναίκας μου και των δύο κοριτσιών μου. Μας αρέσει επίσης να ταξιδεύουμε όποτε είναι εφικτό, στο εξωτερικό.
Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια; Το επόμενο εγχείρημα, αφορά το ανέβασμα των Βακχών του Ευριπίδη, τον Μάϊο του 2020 στο Σύγχρονο Θέατρο. Μια εργασία η οποία προετοιμάζεται εδώ και ένα χρόνο και εχω την αίσθηση πως θα είναι το δυσκολότερο εγχείρημα που ανέλαβα μέχρι στιγμής. Μου δίνει κουράγιο πάντως η πεποίθηση μου, πως αν είναι να ”φας τα μούτρα σου”, κάντο με μεγαλοπρέπεια. Διότι αυτό είναι το μόνο βέβαιο, οταν καταπιάνεσαι μ αυτά τα κείμενα. Αλλά σε δυναμώνει αφάνταστα!
Info: Παραστάσεις κάθε Παρασκευή, Σάββατο στις 21:00 και Κυριακή στις 20:00 στο Γκλόρια Μικρό. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.