Λένα Παπαληγούρα: Η εποχή μας δεν συγχωρεί την αδυναμία

Η Λένα Παπαληγούρα είναι μια ηθοποιός που πάντα βρίσκεται στην πρώτη ερμηνευτική γραμμή με ρόλους τόσο ιδιαίτερους όσο και απαιτητικούς. Από την Κατερίνα και τους προσωπικούς δαίμονες μιας αληθινής και τρυφερής ιστορίας στην μυθιστορηματική ηρωίδα του Στρατή Μυριβήλη και ο λόγος, φυσικά,  για τις παραστάσεις «Κατερίνα» και «Η δασκάλα με τα χρυσά μάτια» αντίστοιχα. Πάντα ευγενική και υπέροχη μας μιλάει για όλα.

Για πέμπτη συνεχή χρονιά η παράσταση «Κατερίνα» του Αύγουστου Κορτώ, σε σκηνοθεσία Γιώργου Νανούρη, συνεχίζει την καλλιτεχνική της πορεία κερδίζοντας κοινό και κριτικούς. Πείτε μας δυο λόγια για την παράσταση.

Για εμένα είναι πολύ μεγάλη συγκίνηση αυτό που συμβαίνει με αυτή την παράσταση. Είναι η πέμπτη χρονιά που παίζω αυτόν τον ρόλο και κάθε φορά ανακαλύπτω νέα πράγματα. Μετά τις παραστάσεις στην Θεσσαλονίκη δεν ήταν στα σχέδια μας να την ξαναπαρουσιάσουμε στην Αθήνα, ήταν όμως τέτοια τα μηνύματα που παίρναμε από τον κόσμο που αποφασίσαμε με τον Γιώργο να την επαναλάβουμε. Είναι ένα ταξίδι που δεν σταματάει για εμένα, εξελίσσεται διαρκώς. Δεν είναι ότι την κάναμε και σταματάμε εκεί. Κάθε άλλο, πιάνω τον εαυτό μου να ανακαλύπτω συνέχεια νέα ερμηνευτικά μονοπάτια και όλο αυτό είναι συγκλονιστικό. Είναι από τις παραστάσεις που εκτός από τις συνεχείς πρόβες την ανακαλύπτουμε ξανά και ξανά μέσα μας.

Πόσο δύσκολο ήταν να προσεγγίσετε τον ρόλο μιας γυναίκας που έχει διπολική διαταραχή; Και δεν εννοώ μόνο ερμηνευτικά, που σίγουρα αποτελεί πρόκληση, αλλά περισσότερο να βιώσετε όλη την διαδρομή ενός ανθρώπου που έχει βασανιστεί τόσο πολύ;

Ήταν πολύ δύσκολο όχι μόνο με την έννοια του ανθρώπου που έπασχε από μια ψυχιατρική διαταραχή, αλλά επειδή είναι αληθινή ιστορία. Αυτή η γυναίκα υπήρξε. Ο Αύγουστος Κορτώ έγραψε ένα έργο για την μητέρα του. Εγώ ήξερα πως θα έρθει να δει την παράσταση. Αυτό με έκανε να νιώθω μεγαλύτερη ευθύνη. Έχει σημασία να σέβεσαι το κείμενο και τον συγγραφέα. Ένιωθα ένα χρέος παραπάνω. Τόσο για τον ίδιο τον Αύγουστο όσο και για τους ανθρώπους που βασανίζονται από ψυχικές νόσους. Και είναι πολλοί. Πήγαμε σε ψυχιατρεία, διαβάσαμε πολύ, μιλήσαμε με ασθενείς, με γιατρούς. Ήταν μια ψυχοφθόρα κατάσταση. Όταν, όμως, έγινε η παράσταση νιώσαμε πως μέσα από το σκοτάδι της ηρωίδας περάσαμε στο φως.

Ο κ. Κορτώ τι σας είπε όταν είδε την παράσταση; Συγκινήθηκε;

Πολύ! Όλοι μας συγκινηθήκαμε. Κοιτάξτε, νομίζω πως όλα ξεκινάνε από το κείμενο. Γράφοντας ο Αύγουστος μοιράστηκε εμπειρίες και συναισθήματα δικά του με τέτοιο γενναιόδωρο τρόπο που μας παρέσυρε και εμάς να ανταποκριθούμε σε αυτό το κάλεσμα. Θέλαμε να φανούμε αντάξιοι της εμπιστοσύνης του κατά κάποιο τρόπο και νομίζω πως το καταφέραμε.

Η παράσταση έχει κερδίσει ήδη έξι βραβεία. Η ερμηνεία σας έχει χαρακτηριστεί ως υποκριτικός άθλος. Τι είναι αυτό που κάνει ένα εξ ορισμού, θεματολογικά, δύσκολο έργο να έχει τέτοια, καθολική ανταπόκριση;

Νομίζω πρώτα απ΄ όλα το ίδιο το θέμα. Το πώς έχει επιλέξει να το γράψει ο Αύγουστος. Το χιούμορ, το βάθος του και το πώς περνάει από το φως στο σκοτάδι. Επιμένω σε αυτό. Σίγουρα η προσέγγιση του Γιώργου (Νανούρης) που αναδεικνύει το κείμενο. Επίσης, το μαγικό με αυτήν την παράσταση είναι η σχέση που δημιουργήσαμε όλοι με το έργο και μεταξύ μας. Αυτό δεν μπορείς να το ξέρεις αν θα συμβεί σε μια παράσταση από πριν. Σε εμάς συνέβη και ήμασταν πολύ τυχεροί.

Δεν θα σας ρωτήσω τι σας λέει ο κόσμος μετά από κάθε παράσταση. Θα ήθελα να μου πείτε τι είναι αυτό που εσείς θα θέλατε να κρατήσει ο θεατής.

Επηρεάζεται πολύ. Μας μιλάει για δικά του προβλήματα και βλέπεις την συγκίνηση του. Όλα αυτά τα χρόνια έχουμε ακούσει πολλές  ιστορίες. Ταυτίζεται ο κόσμος και νιώθει πολύ κοντά στην ηρωίδα. Είναι σαν να τους ξεκλειδώνει αυτή η παράσταση.

Πιστεύετε πως η κοινωνία, είτε θεσμικά είτε σε επίπεδο υποστηρικτικό έχει κάνει πρόοδο στα θέματα ψυχικής υγείας; Οι εποχές του σκοταδισμού και το κυνήγι μαγισσών αποτελεί παρελθόν;

Πιστεύω γενικά πως είναι ένα θέμα ταμπού. Δεν γίνονται συζητήσεις. Είναι ένα θέμα που τρομάζει τους ανθρώπους. Δεν νομίζω πως η κοινωνία έχει αποδεχτεί την διαφορετικότητα, σε όλα τα επίπεδα, ούτε δέχεται τα τρωτά σημεία των ανθρώπων. Επαινεί την δύναμη, δεν συγχωρεί, όμως, την αδυναμία. Αν και πολλές φορές η αδυναμίας μας είναι η δύναμη μας. Το να ζεις με μια ψυχική νόσο είναι έτσι κι αλλιώς πολύ δύσκολο πόσω μάλλον όταν έχεις να παλέψεις και με έναν ρατσισμό που υφίσταται.

Για πρώτη φορά φέτος στο θέατρο Βέμπο μεταφέρεται το έργο του Στρατή Μυριβήλη «Η δασκάλα με τα χρυσά μάτια», σε σκηνοθεσία Πέτρου Ζούλια. Πείτε μας για την Σαπφώ Βρανά, την όμορφη χήρα που συνθλίβεται στα θέλω και στα πρέπει μιας ολόκληρης εποχής.

Μιλάμε για ένα υπέροχο μυθιστόρημα. Είναι μια πολύ μεγάλη πρόκληση αυτή παράσταση και μιλάμε πρώτα από όλα για την πρόκληση της διασκευής. Για εμένα ο Πέτρος Ζούλιας καταφέρνει να συμπυκνώσει την ουσία του μυθιστορήματος και να αναδείξει τα υπαρξιακά θέματα που απασχολούσαν τον Μυριβήλη. Δυστυχώς, ο συγγραφέας στάθηκε διορατικός και αυτό γιατί δεκαετίες μετά δεν βλέπω να έχουν αλλάξει και πολύ τα πράγματα. Ακόμα τα πρέπει πολεμάνε τα θέλω. Η Σαπφώ Βρανά είναι μια ιδιαίτερη γυναίκα. Ένα πολύ γοητευτικό πλάσμα που συνθλίβεται μέσα στα κοινωνικά όρια και βασανίζεται από τον έρωτα που νιώθει.  Από την άλλη είναι ένας μεγάλος θίασος. Αυτό μου αρέσει πολύ αν σκεφτείτε πως στην Κατερίνα είμαι μόνη μου. Είναι ωραίο που μπορώ και μοιράζω έτσι την εβδομάδα μου.

Τι είναι αυτό που σας έκανε να αγαπήσετε το θέατρο και να ασχοληθείτε με την υποκριτική. Υπήρχε πάντα στην ζωή σας;

Όσο θυμάμαι τον εαυτό μου το ήθελα πολύ. Θα σας πως κάτι αστείο, υπάρχει μια ζωγραφιά μου που την είχα κάνει στην ηλικία των 6 ετών που έγραφε πως θέλω να γίνω ηθοποιός. Δεν ξέρω για ποιο λόγο, ίσως επειδή, για εμένα είναι θέμα επικοινωνίας. Μέσα από κείμενα και ρόλους νιώθω να συναντιέμαι, ένας τρόπος να ταξιδεύεις. Αγαπώ πολύ τα ταξίδια. Σου δίνει την ευκαιρία να κοιτάς σε βάθος τα πράγματα κάτι που στην πραγματική ζωή μας δεν έχουμε τον χρόνο ή τον τρόπο να το κάνουμε.

Κλείνοντας, ένας ρόλος που θα θέλατε να παίξετε; Είτε στο θέατρο είτε στην μικρή ή μεγάλη οθόνη;

Μου αρέσει πολύ ο κινηματογράφος, όλη η διαδικασία του γυρίσματος με ενθουσιάζει. Είναι διαφορετικό το πώς στέκεσαι στο θέατρο με το πώς είσαι μπροστά στην κάμερα. Έχουν πολύ ενδιαφέρον και τα δυο. Δεν ξέρω ποιο ρόλο θα ήθελα να παίξω, είμαι ανοιχτή στις προκλήσεις και θα σας πω το γιατί. Υπάρχουν ρόλοι που τους ονειρεύεσαι και τους φαντάζεσαι. Αυτό μου συνέβη με την Ιρίνα, από τις Τρεις αδερφές, την Ιφιγένεια εν Αυλίδι και είναι υπέροχο όταν συμβαίνει. Από την άλλη έρχονται ρόλοι που δεν τους περιμένεις και ανοίγουν μπροστά σου ολόκληρους κόσμους. Έτσι, έγινε με την Κατερίνα. Οπότε δεν θέλω να λέω, αλλά να αφήνομαι στην έμπνευση του σκηνοθέτη.

Info: Η «Κατερίνα» για λίγες μόνο παραστάσεις ακόμα – Τρίτη 18, Κυριακή 23, Δευτέρα 24 και Τρίτη 25 Φεβρουαρίου 2020 στο Θέατρο Προσκήνιο (Καπνοκοπτηρίου 8, Αθήνα / 2108256838) και η «Δασκάλα με τα χρυσά μάτια» – Τετάρτη 19.00, Πέμπτη 20.00, Παρασκευή 21.00 Σάββατο και Κυριακή 18.00 και 21.00 στο Θέατρο Βέμπο (Καρόλου 18, Αθήνα / 21 0522 1767)