Λίγο, πριν, την επίσημη πρεμιέρα της παράστασης «Η Παγίδα» ο σκηνοθέτης Πέτρος Ζούλιας μας μιλάει για το σπουδαίο αστυνομικό έργο του Ρομπέρτ Τομά και για τους λόγους που τον έκαναν να πει ναι σε αυτήν την δουλειά. Παράλληλα, μοιράζεται μαζί μαζί μας σκέψεις και συναισθήματα για την δύσκολη περίοδο που προηγήθηκε και για όλα όσα θέλει να έρθουν. Η επόμενη ημέρα τον βρίσκει πιο δημιουργικό, πιο ανήσυχο, αλλά και πιο σοφό.
Στις 9 Ιουλίου ξεκινάει η περιοδεία ενός κορυφαίου αστυνομικού έργου σε σκηνοθεσία δική σας με έναν σπουδαίο θίασο. Ο λόγος για την «Παγίδα» του Ρομπέρ Τομά. Πείτε μας δυο λόγια.
Πραγματικά, πρόκειται για ένα κλασσικό θεατρικό αστυνομικό έργο το οποίο άντεξε σε χιλιάδες ανεβάσματα ανά τον κόσμο και αυτό είναι μια απόδειξη της δύναμης ενός κειμένου, που έσπασε τον φραγμό και του χρόνου και του χώρου. Δηλαδή, άντεξε και στο πέρασμα του χρόνου αλλά και σε τόσες διαφορετικές χώρες, πάνω από 40 που ανέβηκε και πάντα με επιτυχία. Αυτή είναι και μια ευθύνη δική μας απέναντι στο ίδιο το έργο, αλλά και στον συγγραφέα τον Ρομπέρτ Τομά που θεωρείτε μαζί με την Αγκάθα Κρίστι από τους πιο επιτυχημένους και αγαπημένους θεατρικούς συγγραφείς του αστυνομικού είδους.
Τι είναι αυτό που σας κέρδισε στο συγκεκριμένο έργο και αποφασίσατε να το σκηνοθετήσετε;
Η αλήθεια είναι πως η πρόταση έγινε από τον Βλαδίμηρο Κυριακίδη και πραγματικά νομίζω πως ο Βλαδίμηρος στην παράσταση κάνει έναν από τους δυσκολότερους, αν όχι τον δυσκολότερο, ρόλο της καριέρας του. Ξέρετε μετά από 25-30 χρόνια στον χώρο όταν ένας ηθοποιός-σκηνοθέτης, γιατί ο Βλαδίμηρος κρατάει και τις δύο ιδιότητες του με φωνάζει γιατί αισθάνεται ότι θα του είμαι χρήσιμος σε ένα τόσο μεγάλο και προσωπικό στοίχημα η αλήθεια είναι ότι συγκινούμε. Αυτός ήταν ο πρώτος λόγος για να πω ναι, ο δεύτερος ήταν το ίδιο το κείμενο. Υπάρχουν συνεχείς ανατροπές και στοιχεία που, όπως, καταλαβαίνεται δεν μπορώ να φανερώσω, αλλά οι θεατές που θα το δουν θα αναγνωρίσουν τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων που συνεχώς πέφτουν μπροστά του. Τα γεγονότα, οι σχέσεις, τα κίνητρα και φυσικά η εγκληματικότητα -εδώ μεταξύ άλλων συναντάμε ένα οικονομικό κίνητρο- όλα αυτά πραγματικά είναι θέματα καθημερινά που μας αφορούν και συγκλονίζουν την κοινή γνώμη. Είναι απίστευτα διαχρονικό έργο. Ο τρίτος λόγος είναι η εξαιρετική ισορροπία που έχει το μυστήριο με το χιούμορ σε αυτό το έργο. Είναι μια αστυνομική κωμωδία και πολλές φορές το στοιχείο του μυστηρίου, του σασπένς κορυφώνεται, παράλληλα, με το ιδιαίτερο χιούμορ που έχουν οι ευρωπαίοι θεατρικοί αστυνομικοί συγγραφείς. Όπως, έχει πει και ο Χίτσκοκ για την «Παγίδα» από την μια έχουμε βιτριόλι και από την άλλη υπάρχει μαρμελάδα.
Από το 1960 έως και σήμερα «Η Παγίδα» μετράει πάνω από 30.000 παραστάσεις. Πόσο δύσκολο είναι ένα έργο να κερδίσει και να αποκτήσει φανατικό κοινό που σταθερά το κατατάσσει στα κορυφαία του είδους του;
Πιστεύω πως είναι πολύ δύσκολο. Εξάλλου, αυτό το γνωρίζεις και η ίδια πως το στοίχημα μιας καλλιτεχνικής δημιουργίας είναι με τον χρόνο, πόσο θα κρατήσει. Σε μια εποχή παγκοσμιοποίησης πόσο θα αντέξει το θέμα του, οι χαρακτήρες του. Πραγματικά η «Παγίδα» είναι ευανάγνωστη και καλοδεχούμενη από θεατές διαφορετικών χωρών, ποικίλλων ηλικιών και πολιτισμών. Αυτό, λοιπόν, το μεγάλο στοίχημα αυτό το έργο το έχει κερδίσει και με το παραπάνω. Τα ανεβάσματά του από το 1960 έως και σήμερα δεν έχουν τελειώσει. Επιπλέον, δεν έχουν τελειώσει και οι μεταγραφές του. Έχουν γίνει πολλές μεταφορές, πολλές διασκευές ακόμα και ταινίες βασισμένες πάνω στο θεατρικό, άρα θέλω να πω ότι το κύτταρο αυτής της δημιουργίας, η μήτρα είχε την δύναμη να αντέξει στον χρόνο. Δεν είναι τυχαίο πως ο συγγραφέας είναι παιδί του θεάτρου, είναι ο ίδιος ηθοποιός. Έχει ζήσει το παρασκήνιο, το προσκήνιο της σκηνή. Ξέρει να πλάθει χαρακτήρες κάτι που δεν είναι πάντα εύκολο.
Υπάρχει σκέψη να δούμε τον χειμώνα την «Παγίδα» σε κάποιο Αθηναϊκό θέατρο;
Η σκέψη είναι να ανέβει στο Θέατρο «Ζίνα» από εκεί όπου ξεκίνησε. Μην ξεχνάμε πως η «Παγίδα» λόγω του κορονοϊού σταμάτησε λίγες ημέρες, πριν, κάνει πρεμιέρα. Μεσολάβησαν επτά μήνες μέχρι να ξαναβρεθούμε και η αλήθεια είναι ότι έγιναν πρόβες από την αρχή, ξαναείδαμε το έργο, γιατί ήταν πολύ μεγάλος ο χρόνος που πέρασε συν το γεγονός μιας καίριας αντικατάστασης αυτής του Λεωνίδα Κακούρη που λόγω επαγγελματικών υποχρεώσεων δεν μπορούσε να είναι μαζί μας και τώρα πια είναι ο Τάκης Παπαματθαίου.
Το θέατρο επιστρέφει μετά από πολύ καιρό και ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες. Πως νιώθετε που γυρίζετε στον φυσικό σας χώρο;
Νιώθω χαρά και ελπίδα, από την άλλη θα ήθελα, πραγματικά, να αξιοποιήσουμε εμείς οι δημιουργοί και οι άνθρωποι του θεάτρου την εμπειρία της καραντίνας. Αυτή η αναγκαστική στάση που έγινε για εμένα, αλλά καταλαβαίνω και για πολλούς συναδέλφους μου και ανθρώπους του καλλιτεχνικού χώρου είχε και κάποια οφέλη. Μπορέσαμε να κάνουμε έναν απολογισμό να σκεφτούμε κάποια πράγματα, να δούμε κομμάτια ζωής μας, αν θέλετε της προσωπικής που τα ξεχνάμε τρέχοντας με τις καθημερινές έγνοιες. Θα ήταν ωφέλιμο και θέλω να πιστεύω πως πολλά από αυτά που σκεφτήκαμε και νιώσαμε το προηγούμενο διάστημα θα φανούν τώρα στις παραστάσεις μας.
Περάσαν δύσκολα οι μέρες του εγκλεισμού; Αισθανθήκατε φόβο, απειλή για όλα όσα αγαπάτε;
Καταρχάς, υπήρχε κατά κάποιον τρόπο και υπάρχει ακόμα η απειλή του θανάτου. Προσωπικά, έχασα από αυτόν τον ιό φίλους και γνωστούς, οπότε συγκλονίστηκα μέσα από αυτές τις απώλειες. Εκεί, που προσπαθούσα να ξεχάσω και να χαλαρώσω απέναντι στην απειλή του κορονοϊού κάποιος γνωστός ακουγόταν πως δια σωληνώθηκε ή νοσηλεύεται και έτσι, ένιωθα έναν φόβο, μια ανησυχία και για εμένα και για τους δικούς μου ανθρώπους. Εχθές, μιλούσα με μια φίλη μου και καταλήξαμε στο συμπέρασμα πως η μετά κορονοϊού εποχή δεν θα είναι ακριβώς όπως πριν. Τίποτε, ούτε μέσα ούτε έξω μας, ακόμα και στον τρόπο που εκφραζόμαστε, που αγγίζουμε ο ένας τον άλλον. Μην στεκόμαστε σε μεμονωμένα περιστατικά, όπως, τα πάρτι που εκεί ξεχειλίζει η νεανική ορμή. Στις δικές μου ηλικίες των 50 συν υπάρχει ένας δισταγμός στο πως θα αγγίξει ο ένας τον άλλον και ποια θα είναι η επόμενη ημέρα. Η προσπάθεια να μην φιλήσεις να μην αγκαλιάσεις κάτι άφησαν και στην ψυχολογία και στον τρόπο που εκφραζόμαστε.
Πως σχολιάζετε τις κακοποιητικές συμπεριφορές που αποκαλύφθηκαν το προηγούμενο διάστημα; Εκτός, από προσωπική ευθύνη των εμπλεκομένων υπάρχει και θεσμική;
Νομίζω, πως αυτό αποδείχτηκε. Κάποια στιγμή οι θεσμοί απαιτούν έλεγχο και μια άλλου είδους πρόληψη σε σχέση με το πως μπορούν να παρεκτραπούν και να συμβούν καταστάσεις που κανείς δεν εγκρίνει. Άρα, λοιπόν, για κάποια πράγματα η άγνοια και αν θέλετε το γνωστό «εγώ βγάζω την ουρά μου απ΄ έξω» και παρασύρθηκα δεν ταιριάζει να ακούγεται από στόματα και ανθρώπους που ηγούνται μέσα σε μια κυβέρνηση. Περιμένει κανείς περισσότερη υπευθυνότητα και προσοχή στον χειρισμό τέτοιων καταστάσεων και φυσικά αυτό που περιμένουμε όλοι είναι δικαιοσύνη.
Μετά από 30 χρόνια επιτυχημένης πορείας στο χώρο του θεάτρου και του κινηματογράφου έχετε στο ενεργητικό σας σπουδαίες δουλειές, μερικές εκ των οποίων έχουν βραβευτεί κιόλας. Τι είναι αυτό που κάνει έναν σκηνοθέτη να ξεχωρίζει;
Αυτό που πάντα εγώ έκανα ήταν να ακούω πολύ δυνατά την καρδιά μου. Ήθελα αυτά που δημιουργώ, αυτά που καταθέτω να με αφορούν και να με συγκινούν βαθιά. Πιστεύω, λοιπόν, ότι αυτή η αληθινή, η τίμια κατάθεση η οποία είχε πολύ να κάνει με αισθήματα και σκέψεις που κυριαρχούσαν μέσα μου έπαιξε τον ρόλο της. Ο κόσμος καταλαβαίνει πότε τον κοροϊδεύουμε, πότε είμαστε μόνο με τον εγκέφαλο και όχι με την ψυχή μας. Πότε προσπαθούμε να τον παραπλανήσουμε με τις μανιέρες μας και πότε δημιουργούμε με την καρδιά μας καταθέτοντας την αλήθεια μας. Υπάρχει πληθώρα παραγωγών, σχολών και δημιουργών που δίνουμε όλοι τον προσωπικό μας αγώνα. Υπάρχει μια τρελή πολυφωνία που με κάνει να νιώθω και λίγο αμήχανα απέναντι στον κόσμο.
Κλείνοντας, κύριε Ζούλια περιγράψτε μου δική σας όμορφη ημέρα.
Η δική μου ιδανική ημέρα έχει να κάνει με την ψυχική μου ηρεμία. Η καλή μου ημέρα σπάνια εμπεριέχει την επαγγελματική μου ιδιότητα. Είναι αυτό που λέω αστειευόμενος πως το θέατρο, όσο και να το αγαπάω, κάνει κακό στην ηρεμία μου γιατί η αλήθεια είναι πως το κάνω και εγώ με πολύ άγχος, με ανασφάλεια, δίνοντας όλο μου το είναι με αποτέλεσμα να εξαντλούμε σωματικά και ψυχικά. Οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουμε συνεργαστεί κάνουν λόγο για την τεράστια υπομονή μου. Αυτό έχει και ένα μικρός κόστος σε εμένα, δεν είναι εύκολο να διατηρήσεις τις ισορροπίες. Οπότε, μια όμορφη ημέρα για εμένα είναι όταν βρίσκομαι με την γυναίκα μου τις κόρες μου και με λίγους καλούς φίλους και φυσικά όταν βρίσκομαι στην φύση. Πιστεύω πολύ σε αυτό το καθαρτήριο που μας αναγεννά και έχει να κάνει με το περιβάλλον.
Info: Έναρξη παραστάσεων 9 Ιουλίου, Θέατρο Πέτρας. Δείτε το πρόγραμμα της καλοκαιρινής περιοδείας ΕΔΩ!