Ο Βαγγέλης Αμπατζής μίλησε με αφορμή τη θεατρική μεταφορά της Α’ ραψωδίας της Ιλιάδας, σε μετάφραση Γεώργιου Ψυχουντάκη και σκηνοθεσία Δημήτρη Λιόλιου, η οποία θα παρασταθεί στο Φρούριο Φιρκά. Ο ηθοποιός που ήταν υποψήφιος για το Βραβείο Κάρολος Κουν , το 2016, και με αρκετά ενδιαφέρουσες παραστάσεις στο ενεργητικό του δε διστάζει να σχολιάσει την επικαιρότητα με καυστικό τρόπο.
Ποιο θέμα πραγματεύεται η πρώτη ραψωδία της Ιλιάδας και ποιος ο δικό σας ρόλος;
Η Α’ ραψωδία της Ιλιάδας ξεκινάει την αφήγηση με την επιδημία που έχει ξεσπάσει στο στρατόπεδο των Αχαιών κατά την πολιορκία της Τροίας. Συνεχίζει με τη σωτηρία των Αχαιών από την αρρώστια με κόστος την οργή του Αχιλλέα εναντίον του Αγαμέμνονα. Σε αδρές γραμμές τα βασικά θέματα είναι ο λοιμός και η οργή. Οι ηθοποιοί σ’ αυτήν την παράσταση ακολουθούμε περισσότερο τη λειτουργία του Χορού, δηλαδή ενός συνόλου που αφηγείται με διάφορα μέσα την ιστορία.
Ποια δυσκολία αντιμετωπίσατε ως προς τη μεταφορά του κειμένου στο θεατρικό λόγο;
Έχω την αίσθηση ότι το κείμενο έχει ούτως ή άλλως θεατρικότητα είτε είναι η ομηρική εξιστόρηση είτε πρόκειται για τη μετάφραση του Ψυχουντάκη. Η δική μου δυσκολία ήταν αυτή που φαντάζεται κανείς πως θα έχει ένας άνθρωπος του 21ου αιώνα μεγαλωμένος σε μεγαλούπολη όταν πρόκειται να μιλήσει ένα λυρικό κείμενο γραμμένο σε δεκαπεντασύλλαβο ομοιοκατάληκτο. Έπρεπε να περάσω κι εγώ από την πεζή ομιλία της καθημερινότητας σε κάτι τόσο τραγουδιστικό και ποιητικό. Θεωρώ σε ένα βαθμό το πετύχαμε.
Όλα ξεκινούν από την άρνηση του Αγαμέμνονα να επιστρέψει την κόρη του Χρύση κρατώντας την ως πολεμικό γέρας. Τότε, ο Φοίβος οργίζεται και προκαλεί τον λοιμό στο αχαϊκό στρατόπεδο. Τι μας διδάξει αυτή τη η ιστορία στην σημερινή πραγματικότητα;
Δεν είμαι σίγουρος αν μπορώ να βρω αναλογίες με το σήμερα. Η ιδέα που εκφράζει αυτή η ιστορία είναι, μεταξύ άλλων, η απληστία και οι συνέπειές της. Αυτό μού θυμίζει πιο πολύ τη σχέση του ανεπτυγμένου οικονομικά κόσμου με τη φύση. Χωρίς να χρειάζεται να αποδώσω στη φύση τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά που προσέδιδαν οι άνθρωποι της αρχαιότητας στους θεούς τους, εύκολα κανείς σήμερα μπορεί να καταλάβει -και ήδη βιώνει- τι σημαίνει για τον άνθρωπο η ακραία εκμετάλλευση της φύσης, τι σημαίνει ανάπτυξη, τι σημαίνει η απόλυτη κυριαρχία της οικονομίας πάνω στο φυσικό περιβάλλον. Ήδη βλέπουμε και θα βλέπουμε τα καταστροφικά αποτελέσματα.
Πως βιώσατε την περίοδο της καραντίνας, της πανδημίας που συνεχίζει με ακραίους ρυθμούς, της επιλογής του υπουργείου Πολιτισμού να βάλει στον πάγο την τέχνη. Σας επηρέασε ή σας επηρεάζει ακόμα αυτή κατάσταση;
Αυτή τη μεγάλη περίοδο, ευτυχώς την πέρασα υγιής και εγώ και οι κοντινοί μου άνθρωποι. Προσπάθησα να προσαρμοστώ και να ασχοληθώ και με άλλα πράγματα έξω από το θέατρο. Η διαχείριση της πανδημίας και η αντιμετώπιση των τεχνών από το υπουργείο φυσικά μας επηρεάζει ακόμα. Όμως δεν ήρθε σαν κεραυνός εν αιθρία. Οι υπεύθυνοι για την προστασία και την ανάδειξη του πολιτισμού αντιμετωπίζουν έτσι αυτά τα θέματα, γιατί πολύ απλά δεν ξέρουν από τέχνη. Είναι ένα πεδίο που τους είναι ολότελα άγνωστο και θα παραμείνει έτσι, γιατί ο πολιτισμός δεν είναι ένα πεδίο εκμετάλλευσης για εκείνους. Δεν θα φέρει εύκολα και γρήγορα χρήματα. Είναι καλός μόνο για καμία φωτογράφηση οίκου μόδας που θα παίξει σε τηλεόραση και ίντερνετ, για ό,τι συνδέεται με την κυρίαρχη εικόνα που καλλιεργείται για το τι είναι τέχνη και τι μπορούμε να απομυζήσουμε από αυτήν.
Το θετικό είναι πως οι χειρισμοί του υπουργείου σε πάρα πολλά θέματα (από το θέατρο μέχρι τα αρχαία της Θεσσαλονίκης…) ώθησαν μια μερίδα καλλιτεχνών στο να συναντηθούν και να πολιτικοποιηθούν.
Οι τέχνες πιστεύετε πως απαξιώνονται από την πολιτεία; Πως σχολιάζετε το πρόσφατο περιστατικό με την πτώση του πίνακα του Πικάσο.
Η Fran Lebowitz στρέφει για λίγο την προσοχή μας στις δημοπρασίες έργων τέχνης και λέει ότι είναι φοβερό που ο κόσμος χειροκροτεί και ακούει με δέος το πόσο πουλήθηκε και αγοράστηκε ένας πίνακας αντί να δει το ίδιο το έργο και το τι είναι πραγματικά.
Ως προς το περιστατικό με τον Πικάσο, δεν περίμενα και καμία διαφορετική διαχείριση από την αστυνομία και το υπουργείο. Είναι γνωστές οι καλλιτεχνικές τους ευαισθησίες. Μακάρι όμως με αφορμή αυτό, να άνοιγε μια νέα κουβέντα για τον Πικάσο, για την τέχνη του, για την εποχή του, μια κριτική, μια νέα θεώρηση, ώστε να γίνουν προσιτά αυτά τα θέματα στο ευρύ κοινό και να μη μένουμε πάλι στα αναμενόμενα και την γκρίνια.
Ποια η γνώμη σας για τα κλειστά θέατρα μόνο για εμβολιασμένους;
Είναι πολύ σημαντικό το ότι στην Ελλάδα έχουμε πια πρόσβαση στα εμβόλια. Θεωρώ σωστό το να εμβολιαστούν όσο περισσότεροι άνθρωποι μπορούν. Ο διαχωρισμός του κοινού και η τιμωρία όσων δεν εμβολιάστηκαν είναι ένα μέτρο που δεν βοηθάει κανέναν. Φυσικά θα πρέπει να τηρηθούν τα μέτρα προστασίας εντός των αιθουσών, φυσικά θα πρέπει να ενισχυθούν οικονομικά οι μικρότεροι χώροι πολιτισμού που προβλέπεται πως θα συνεχίσουν να έχουν μεγάλα προβλήματα και φέτος. Όμως δεν είναι δουλειά των καλλιτεχνών και γενικά των εργαζομένων να ψάχνουν αποδιοπομπαίους τράγους και να κουνάν το χέρι σε άλλους συναδέλφους επειδή αυτή την περίοδο η κυβέρνηση επέλεξε να στρέψει εκεί την προσοχή και τις ευθύνες για τα λάθη ενάμιση χρόνου.
Το 2016 ήσαστε υποψήφιος για το Βραβείο Κάρολος Κουν. Πέντε χρόνια μετά, τι έχει αλλάξει για τον Βαγγέλη Αμπατζή;
Ουσιαστικά τίποτα. Και είμαι πολύ ευτυχής.
Πως πήρατε την απόφαση να γίνετε ηθοποιός; Είχατε κάποιο πρόσωπο στο οικογενειακό περιβάλλον που σας επηρέασε;
Δεν ξέρω πώς πήρα την απόφαση. Πάντα μου άρεσε. Δεν είχα κάποιον συγγενή που με επηρέασε σ’ αυτό. Παρ’ όλα αυτά, τώρα πια είμαστε τρία ξαδέρφια στην οικογένεια που ασχολούμαστε με το θέατρο.
Συχνά οι νέοι ηθοποιοί ονειρεύονται ρόλους και συνεργασίες. Ποια τα δικά σας όνειρα;
Να δουλεύω σε ωραίο, ανθρώπινο, δημιουργικό περιβάλλον που θα βρίσκουμε νέους τρόπους ή που θα εξελίσσουμε τους παλιούς ή που δε θα βρούμε τίποτα αλλά θα είμαστε σώοι, αβλαβείς και ευτυχισμένοι.
Ποια τα επόμενα σχέδια σας;
Να κάνω ωραίες και ήσυχες διακοπές.
Ομήρου Ιλιάδα | Ραψωδία A’ – Λοιμός (επιδημία) & Μῆνις (οργή)
Παραστάσεις: 24, 25, 26 Ιουλίου 2021
Φρούριο Φιρκά (Αύλειος Χώρος) – Ενετικό Λιμάνι Χανίων
Είσοδος ελεύθερη / Προκράτηση θέσης: chania-culture.gr