Κριτική: Ευαίσθητη ισορροπία, του Έντουαρντ Άλμπι, σε σκηνοθεσία Αντώνη Αντωνίου
Στην θεατρική σκηνή «Αντώνη Αντωνίου» το δραματικό έργο του Έντουαρντ Άλμπι με τίτλο «Ευαίσθητη Ισορροπία» αποκτά «σάρκα και οστά» υπό την σκηνοθετική οπτική του Αντώνη Αντωνίου. Ένα έργο το οποίο αναπτύσσεται γύρω απ’ τους ανθρώπινους χαρακτήρες, τις επιφανειακές και αθέατες πτυχές των μεταξύ τους σχέσεων, καθώς και του ψυχισμού τον οποίο διαμορφώνουν οι εξωτερικές συνθήκες στην υπόσταση του εκάστοτε συμβαλλόμενου μέρους. Μία φαινομενικά συμβατική οικογενειακή ζωή διακλαδώνεται σε πολυεπίπεδη διασταύρωση αλήθειας και ψεύδους, εξουσιαστικών δομών και συνειδησιακών αδιεξόδων.
Ο Αντώνης Αντωνίου δεν σκηνοθετεί μία παράσταση, αλλά, με σεβασμό στα όρια του θεατρικού έργου, επενδύει στη διαχρονική πλαισίωση των κοινωνικών προτύπων, όπως τα τελευταία διαμορφώνονται στον ατομικό μικρόκοσμο και στον συλλογικό μακρόκοσμο. Με άλλα λόγια, διεισδύει βαθύτερα στον ψυχισμό των ανθρώπινων χαρακτήρων, δίχως να επιδιώκει την διατύπωση διακριτών απαντήσεων στα ερωτήματα τα οποία η συμβίωση επιβάλει.
Η σκηνοθετική του οπτική δεν χαρακτηρίζεται, απλώς, επαγγελματική. Είναι πολλαπλά ποιοτικά σκαλιά ανώτερη από την επαγγελματική μεταφορά ενός θεατρικού έργου στο σανίδι. Λειτουργεί χειρουργικά. Έχει κατανοήσει πλήρως το υπόβαθρο των νοητικών και συναισθηματικών διαπλάσεων των ηρώων και καταλήγει, όχι να αναπαριστά το είδωλό τους, αλλά να ισορροπεί στον εξωτερικό και εσωτερικό κόσμο με χαρακτηριστική μαεστρία. Συνοπτικά η ιστορία ξετυλίγεται γύρω απ’ τους Τομπίας και Ανιές, οι οποίοι βρίσκονται στο τέλος της μέσης ηλικίας τους.
Η συναισθηματική δέση και ο ερωτικός πόθος του παρελθόντος έχουν αντικατασταθεί απ’ την σύμβαση της συζυγικής σχέσης. Μία επαναλαμβανόμενη συνήθεια. Ο τόνος της ζωής τους δεν γνωρίζει διακυμάνσεις, ανατροπές ή/και αλλαγές. Η σύμβαση των δύο μοιάζει τακτοποιημένη στην απομόνωση των σκέψεων και της μνήμης. Ωστόσο, κάτω από αυτή την επιφανειακή νηνεμία, διακρίνονται ρεύματα απόγνωσης και απελπισίας, στοιχεία τα οποία διαφαίνονται στον ορίζοντα, ολοένα με διαφάνεια, όταν τους επισκέπτονται τόσο το φιλικό ζευγάρι των Χάρρυ και Έντνα, καθώς και η υστερική κόρη τους, Τζούλια. Η «ευαίσθητη ισορροπία» υπονομεύεται όταν τα προβλήματα τρίτων προσώπων μεταπλάθονται σε ζητήματα των ίδιων των πρωταγωνιστών και προκαλούν αλυσιδωτές δονήσεις.
Από το κάδρο του έργου ας περάσουμε στα συνθετικά του στοιχεία. Από τη μία πλευρά ο Τομπίας (τον ρόλο ερμηνεύει ο Αντώνης Αντωνίου) και η σύζυγός του Ανιές (το ρόλο ερμηνεύει η Στέλλα Παπαδημητρίου) σχηματοποιούν την αστική οικογένεια. Ο χρόνος έχει κυλήσει στο περιθώριο των επιθυμών κι έχει καλύψει με τόνος σκόνης όλα όσα ενεργοποιούσαν τις πρώτες επιθυμίες. Πλέον, μετράνε προθέσεις και ανοικτές πληγές, οι οποίες έχουν μορφοποιηθεί στην κόρη τους Τζούλια (το ρόλο υποδύεται η Ελένη Κούστα). Η τελευταία αναπαράγει την έννοια της ιδιοκτησίας ως χώρο και ως στάση έναντι των πραγμάτων. Με τέσσερις αποτυχημένους γάμους στο ενεργητικό της και μόνιμη διαπάλη με τη μητέρα και τον οικογενειακό/φιλικό περίγυρο, μεταθέτει τις εσωτερικές αυτές συγκρούσεις στην αυτοάμυνα της επιθετικής συμπεριφοράς. Είναι μία προσωπικότητα χωρίς ταυτότητα, εξέλιξη την οποία καρπώνεται το προφίλ των γονέων.
Στο πλαίσιο αυτό λαμβάνει χώρα μία εναλλαγή ρόλων. Ο Τομπίας, μαλθακός και απόμερος απ’ τις απαιτήσεις του έγγαμου βίου, υιοθετεί το ρόλο της μητέρας, με έντονη συναισθηματική ταύτιση με την κόρη. Από την άλλη πλευρά, η μητέρα Ανιές υιοθετεί τον ρόλο του ανδρός. Συμπεριφέρεται με ορθολογική συγκρότηση, αυστηρότητα και θέτει ευθύνες στα υπόλοιπα μέλη της οικογενείας· τις οποίες ευθύνες, στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, καλείται η ίδια να ανταποκριθεί.
Στο τριμερές αυτό σχήμα παρεμβαίνει η αλκοολική αδελφή της Ανιές, Κλαίρη (το ρόλο υποδύεται η Νατάσα Ασίκη). Βρίσκεται σε διαρκή αντιπαράθεση αμφισβήτησης με την αδελφή της. Έχει κατανοήσει τα υπαρξιακά προβλήματα που την κρατούν δέσμια των επιλογών της, και ούσα σε κατάσταση αδυναμίας υπέρβασης, αποδίδει την προσωπική της ήττα στην ελευθερία την οποία καλύπτει το ποτό. Λειτουργεί ως το τρίτο μάτι των μυστικών που αποκρύπτουν μεθοδικά τα μέλη της οικογενείας, ενώ παράλληλα είναι εκείνη η οποία διατηρεί τα κεκτημένα της συμβίωσης σε ανεκτά όρια.
Στην ιδιωτική ζωή των τεσσάρων υποκειμένων εισέρχεται βιαίως το φιλικό ζευγάρι των Χάρρυ και Έντνα (Ηλίας Κατέβας και Ειρήνη Κονίδου αντίστοιχα). Πλέον, η εσωτερική ζωή με τις αντιθέσεις της μετατρέπεται σε πεδίο δημοσίου λόγου καθώς άποψη έχουν και οι επί τέσσερις δεκαετίες φίλοι. Η έννοια της ιδιωτικότητας και η εκμετάλλευση της φιλίας για την παραβίαση των συνόρων του προσωπικού και του συλλογικού χώρου συμμετοχής, καταλύονται. Όχι απλά παρεμβαίνουν στις διενέξεις, αλλά προτάσσουν και τα δικά τους συμπεράσματα, τα οποία σχετίζονται με την ανατροφή και τον έκρυθμο χαρακτήρα της Τζούλιας.
Πλέον, οι ισορροπίες έχουν υποσκελιστεί απ’ την αδυναμία των πρωταγωνιστών του δράματος να αντιτάξουν ξεκάθαρη στάση στα διαδραματιζόμενα γεγονότα. Η δική τους θέση είναι αυτή της αμυντικής αποδοχής· θέση η οποία επιστρέφεται πίσω στην συναισθηματική τους καθίζηση.
Ο σκηνοθετικός χώρος διανθισμένος με οινοπνευματώδη ποτά τα οποία γεύονται όλα τα μέλη επί σκηνής, απελευθερώνοντας την αδυναμία υιοθέτησης σταθερής και σθεναρής άποψης, οι ενδυματολογικές επιλογές του Νίκου Κασσαπάκη και οι θέσεις τις οποίες συμβολικά υπηρετούν οι ηθοποιοί με οριοθετημένο κάθε φορά χώρο και έκφραση, σχηματίζουν ένα ενιαίο και ομοιόμορφο αποτέλεσμα.
Ο Αντώνης Αντωνίου είναι καλλιτέχνης με ενσυναίσθηση και απόλυτη γνώση του νοήματος που το κείμενο επιβάλει εκ των προτέρων. Κινείται στη σκηνή με χειρουργικές ενέργειες και κάθε φορά η έκφραση των σκέψεών του ταυτίζεται αριστοτεχνικά στον καθρέφτη του σώματος. Αντίστοιχα, η Στέλλα Παπαδημητρίου με σοβαρή και υπεύθυνη ερμηνεία αποδίδει πλήρως τα αυστηρά χαρακτηριστικά τα οποία ανέπτυξε στο πέρασμα το χρόνου, ως αντίδοτο στις ελλείψεις τις οποίες το οικογενειακό περιβάλλον δημιουργούσε σε απόσταση. Είναι ηθοποιός με παιδεία ζηλευτή και γνώση της θεατρικής προέκτασης του ρόλου.
Η Νατάσα Ασίκη μετρημένη, με παρεμβάσεις ουσιαστικές και ποιότητα που ξεχειλίζει τις εκφάνσεις τόσο του προσώπου όσο και του σώματος. Είναι ρόλος ψυχαναλυτικής δυναμικής και τον υπηρετεί στοχευμένα. Η Ελένη Κούστα διακρίνεται για την υποκριτική της δεινότητα. Αποτυπώνει με τον πλέον δυναμικό τρόπο τις ψυχολογικές κορυφώσεις των εσωτερικών της αναπάντητων ερωτημάτων, όπως αυτά διαμορφώθηκαν ήδη από τα παιδικά της χρόνια. Πάνω στη σκηνή προωθεί με τρόπο διάφανο τις εναλλαγές και τις αντιφάσεις τις οποίες βιώνει. Ερμηνεύει με άνεση την σκληρότητα της προσωπικής της αποτυχίας και αποτυπώνει με τρόπο διαλεκτικό (από την θέση στην σύνθεση/αντίθεση και πάλι στην θέση) την ιδιοκτησιακή σχέση με τα πρόσωπα των γονέων. Τέλος, το ζεύγος των Ηλία Κατέβα και Ειρήνη Κονίδου συμπληρώνει την παράσταση με ιδιαίτερα προσεγμένη παρουσία.
Συνολικά ένα έργο με πληρότητα ερμηνειών και ταυτότητα σκηνοθετικής άποψης.
Βαθμολογία: 4
Info: Παράταση παραστάσεων έως 17 Απριλίου 2022, Παρασκευή & Σάββατο 21.00 Κυριακή 20.00 στο Θεατρική σκηνή Αντώνης Αντωνίου (Νάξου 84, Αθήνα 112 55 21 0223 6890) Εισιτήρια στην ticketmaster.gr.
Ακολουθήστε το tetragwno.gr στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης facebook, twitter και instragram για να ενημερώνεστε άμεσα για όλες τις πολιτιστικές ειδήσεις.
