Κριτική: «Κατερίνα Γώγου: Το γαμώτο που δεν έζησα» του Ανδρέα Ζαφείρη, στον πολυχώρο 2510

Η θεατρική παράσταση με τίτλο «Κατερίνα Γώγου: το Γαμώτο που δεν έζησα», έργο του Ανδρέα Ζαφείρη, στον πολυχώρο 2510 μοιάζει, εν πρώτοις, πειραματική. Η σκηνή λιτή, οι τρεις πρωταγωνιστές, Δάφνη Ατία, Χάρης Γεωργιάδης και Χαρά Νικολάου, εναλλάσσονται σε ρόλους και σκηνικά, τα οποία ανταποκρίνονται στις εκάστοτε επιδιώξεις της πλοκής, ο χώρος «στενός» και τεχνικά διαμορφωμένος για να αντισταθμίσει το μεγαλείο του ανθρώπου που υποδύεται. Κι όμως, η, εν λόγω, παράσταση δεν έχει να ζηλέψει τίποτε περισσότερο από τα επαγγελματικά θέατρα της πρωτευούσης. Εξαιρετικές ερμηνείες, κινησιολογία με ένταση και αιφνίδιες μεταβολές, συναισθηματική ταύτιση των ηρώων με το περιεχόμενο του έργου (εντύπωση η οποία μεταδίδεται στο κοινό), καθηλωτική πρόσληψη του χρόνου των διαδραματιζόμενων γεγονότων, τα οποία σχετίζονται άμεσα με την βιογραφική αποτύπωση της πορείας της Κατερίνας Γώγου. Η τελευταία, υπήρξε ποιήτρια με ταυτότητα, ηθοποιός με ενσυναίσθηση (και όχι αφέλεια, όπως ατυχώς συνδέθηκαν οι ρόλοι τους οποίους υποστήριξε) και άνθρωπος με γνώμη και θέση. Το τρίπτυχο αυτό της Κατερίνας Γώγου επιχειρεί να μεταφέρει στο έργο ο συγγραφέας και το οποίο μεταπλάθουν με τρόπο μοναδικό οι πρωταγωνιστές. Σε μία κατάμεστη, διαμορφωμένη, ταράτσα του πολυχώρου, η ιστορική διαδρομή της ποιήτριας και ηθοποιού απέκτησε σάρκα και οστά στις ερμηνείες των ηθοποιών. Διότι, η Κατερίνα Γώγου δεν υπήρξε για το άτομο-εγώ, αλλά βίωνε το παρόν μέσα από την οπτική του «εκάστοτε» τρίτου προσώπου. Για το λόγο αυτό, η παράσταση σωστά επικεντρώνεται στην αναζήτηση του συνδετικού κρίκου μεταξύ των γεγονότων τα οποία και σημάδεψαν τη ζωή της ποιήτριας. Συνδετικός κρίκος ο οποίος δεν δύναται να εντοπιστεί στις πράξεις τις οποίες υιοθέτησε και υποστήριξε, καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής της, αλλά στις αιτίες που κάθε φορά κινούσαν τη βούληση αυτής όπως αποτυπώσει τις δικές της απαντήσεις στα ερωτήματα τα οποία έθετε η εξωτερική πραγματικότητα (και η αντανάκλασή της στις εσωτερικές πτυχές της ανθρώπινης υπόστασης). 

Το έργο εκκινά από τις πρώτες ανησυχίες της νεαρής γυναίκας μέσα σε ένα καταπιεστικό οικογενειακό περιβάλλον, σε μία εποχή κατά την οποία (γεννήθηκε το 1940) η αστική τάξη έπνεε τα λοίσθια σε όλη την Ευρώπη και μαζί της τα υποστυλώματα αυτής στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Η συμμετοχή της στον θίασο του Ντίνου Ηλιόπουλου στο έργο «Κύριος 5%» μας μεταφέρει στα πρώτα στάδια διαμόρφωσης της επαγγελματικής της προσωπικότητας. Με δεικτικό τρόπο, η προσωπικότητα αυτής ισορροπεί ανάμεσα στις αξιώσεις του οικογενειακού χώρου και της επιθυμίας για ανεξαρτησία. Από τη δεκαετία του ’60 αυτή η ανεξαρτησία αποκτά επίφαση νομιμότητας στις κινηματογραφικές συμμετοχές σε έργα όπως «Το ξύλο βγήκε από τον παράδεισο» (1959), «Νόμος 4.000» (1962), «Δεσποινίς Διευθυντής» (1964), «Γάμος αλά ελληνικά» (1964), «Η γυνή να φοβήται τον άνδρα» (1965), «Μια τρελή τρελή οικογένεια» (1965) κ.α. στα οποία ερμήνευε δεύτερους ρόλους, σχηματοποιώντας εαυτόν στο πρόσωπο της κωμωδίας. Ωστόσο, η κωμωδία, δεν ταίριαζε στην Κατερίνα Γώγου. Όσο κι αν αγαπούσε το θέατρο και τον κινηματογράφο (με διάφορες αφορμές επαναλαμβάνεται στο έργο και τονίζεται εμφατικά) δεν έπαψε να αποτελεί μία πνευματική παρουσία με ευαισθησία. Η τελευταία αποτυπώθηκε στην ποιητική της συγγραφή. Σε αυτή καταγράφει τμήματα της ζωής της σε πλήρη ανατομία, καταγγέλλει και ασκεί κριτική ανάλυση τόσο των πραγμάτων όσο και της κοινωνικής μεταμόρφωσης την οποία προσλαμβάνει μέσα από την τυποποίηση των ανθρώπων, σε ένα οικονομικό σύστημα ολικής υπονόμευσης της αυτονομίας.

Η Κατερίνα Γώγου δεν εξεγείρεται για να κερδίσει χώρο στο δημόσιο λόγο. Εξεγείρεται από ανάγκη όπως διατρανώσει την αντίθεσή της στην μαζικοποίηση την οποία υφίσταται η ελληνική κοινωνία της μεταπολίτευσης. Είναι χαρακτηριστικό στο έργο η σκηνή στην οποία πρωτοστατεί η μητέρα της και η ίδια με αφορμή τις επικείμενες πολιτικές εκλογές. Το «τί θα ψηφίσουμε;» της μητέρας, σε μία εμφανή έλλειψη προοπτικής και η απάντηση της ίδιας «Το Κ.Κ., μάνα» με επαναλαμβανόμενη βεβαιότητα της ματαιότητας της απόκρισης, στιγματίζει αποκλειστικά την παραπάνω οπτική.  

Στην παράσταση γίνεται εκτενής αναφορά στην σχέση την οποία ανέπτυξε με τον μέλλοντα σύζυγό της Παύλο Τάσιο με τον οποίο απέκτησε την κόρη της Μυρτώ. Η τριμελής σχέση με τον ίδιο και το παιδί τους αναπτύσσεται μέσα σε ένα σύμπλεγμα αντιφάσεων και αντιθετικών επιλογών. Το πολιτικό υποκείμενο αδυνατεί να αντιμετωπίσει τις ευθύνες του κοινωνικού ρόλου που άλλοι θεσμοθέτησαν για το ίδιο. Σε αυτή την αντίθεση η Κατερίνα Γώγου εγκλωβίζεται. Ωστόσο, εγκλωβίζεται όχι η υπόσταση της ποιήτριας και ηθοποιού, αλλά το «παιδί» που μέσα της ρίζωσε και αδυνατούσε να ενηλικιωθεί. Αυτή η εσωτερική σύγκρουση οδήγησε την ίδια στην σταδιακή απομάκρυνση από τον εμπορικό κινηματογράφο της δεκαετίας του ’80.

Στην ταινία «Παραγγελιά» του Παύλου Τάσιου, η ατμόσφαιρα του αλκοόλ, της τεχνητής διασκέδασης, της επιφάνειας της εποχής και της διαφθοράς η συμμετοχή της είναι κομβική. Διότι εισέρχεται στον απόντα χρόνο και θέτει το κάδρο της ιστορίας, στη γενική του εκδοχή. «Τρία κλικ Αριστερά» και «Ιδιώνυμο», από τις ομότιτλες ποιητικές συλλογές της ιδίας, θα προσθέσουν την αισθητική υπεραξία σε ένα έργο τομή για την ηθογραφία του ελληνικού κινηματογράφου. Ρόλος εξαίρετος και στην ταινία «Το βαρύ πεπόνι» μέσα από τον κόσμο της μικροαστικής κοινωνίας, των δεσμευμένων ονείρων και των αβάσιμων ελπίδων, ενώπιον μίας προκαθορισμένης αποτελμάτωσης. Συμμετοχή η οποία απέσπασε το βραβείο Α΄ γυναικείου ρόλου στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης το 1977. Παρά ταύτα, η ίδια βίωνε τη γύρω της πραγματικότητα ως ασφυκτικά όρια μίας καθεστηκυίας τάξης πραγμάτων στην οποία, η ίδια, δεν είχε να προσφέρει τίποτε το αληθινό. Την αλήθεια, τόσο της ίδιας όσο και του βαθύτερου ανθρωπισμού, την αναζήτησε, εν τέλει, στην ουτοπία που της πρόσφεραν οι χημικές επιλογές της. Επιλογές οι οποίες συνδέθηκαν άμεσα με την κόρη της Μυρτώ και οι οποίες κατέληξαν σε αδιέξοδο. Μαζί με τους Νικόλα Άσημο και Παύλο Σιδηρόπουλο, όπως αναφέρεται και στην παράσταση, αποτέλεσαν την εικόνα μίας απομάγευσης με χαρακτήρα. Απομυθοποίηση, όχι των ιδίων ως προσώπων και της προσφοράς τους στην πνευματική δημιουργία, αλλά της αδυναμίας τους να συμβιβαστούν με έναν κόσμο που δεν ανέχεται να δει το είδωλό του στον καθρέφτη. Μία παράσταση τα νοήματα της οποίας υπερβαίνουν την Κατερίνα Γώγου και αναγκάζουν τον θεατή να ενσκήψει στη συνείδησή του και να αναμετρηθεί μαζί της.

Ιnfo: Κάθε Παρασκευή και Σάββατο στις 21:00 και Κυριακή στις 20:00. Τιμές εισιτηρίων: Κανονικό 10€, Φοιτητικό – Ανέργων – ΑΜΕΑ 5€ στον Χώρο 2510 (Θεμιστοκλέους 52, Εξάρχεια / Για κρατήσεις θέσεων: 6975535197, 6973070329, 6988477908, 6942962965)

Ακολουθήστε το tetragwno.gr στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης facebook, twitter twitter και instragram για να ενημερώνεστε άμεσα για όλες τις πολιτιστικές ειδήσεις.