Στο θέατρο «Μεταξουργείο», ο Κωνσταντίνος Κυριακού σκηνοθετεί την ανατομία της κωμωδίας, υπό το άγρυπνο βλέμμα του Μιγκέλ ντε Θερβάντες· τα τέσσερα μονόπρακτα του οποίου διαμορφώνουν ένα ενιαίο σύνολο. Πλειάδα εξαιρετικών ηθοποιών (Κατερίνα Μπιλάλη, Κωνσταντίνος Κυριακού, Βίλη Σωτηροπούλου, Ανδρέας Κωνσταντινίδης, Γιώτα Τσιότσκα, Λευτέρης Παπακώστας, Στεφανία Γώγου) συνενώνουν, με φροντίδα και επιμέλεια ως προς την διαχρονική αξία του Ισπανού δημιουργού, ταλέντο και επαγγελματισμό προκειμένου να μας εξιστορήσουν τις ισορροπίες των ανθρωπίνων σχέσεων με ευθυμία και, συνάμα, προβληματισμό.
Η σκηνοθετική προσέγγιση του Κωνσταντίνου Κυριακού επιβεβαιώνει την πρόθεσή του όπως μεταφέρει στην ελληνική καλλιτεχνική και μη πραγματικότητα την ποιότητα και την αμεσότητα, μεστής νοημάτων, του Μιγκέλ ντε Θερβάντες. Ο τελευταίος, μέσα από τα έργα του, γεφυρώνει σε μία πολυδιάστατη προσωπικότητα τη λογική και τον ιδεαλισμό, γεγονός το οποίο σηματοδότησε μία νέα εποχή για τη λογοτεχνία (βλ. 16ος αιώνας). Είναι ο πρακτικός οδηγός του τρόπου με τον οποίο το χιούμορ αποκαλύπτει πολλαπλές πτυχές του ιδίου φαινομένου· πόσο μάλλον όταν τούτο το φαινόμενο αντικατοπτρίζει την ανθρώπινη υπόσταση. Με την κυμαινόμενη κωμωδία ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη μη πραγματικότητα, απομαγεύει την διεργασία της τελευταίας και ξεδιπλώνει, με τον πλέον δεικτικό τρόπο, την παρουσία της τραγωδίας ταυτοχρόνως στο σώμα της συνείδησης και της πράξης. Η υπέρβαση του πλασματικού περιβάλλοντος κόσμου, η ταύτιση του ήρωα με τον θεατή (ή αναγνώστη στα έργα του), η αμφίδρομη προοπτική της ειρωνείας εσωτερικευμένης και, παράλληλα, εξωστρεφούς προς πάσα κατεύθυνση διαμορφώνουν τους όρους για την παρουσία «ανδρείκελου» μεταξύ των προσώπων και των πράξεων αυτών. Διαπιστώνει ο θεατής/αναγνώστης την σύμπλευση του ρεαλισμού με το υπερφυσικό και φανταστικό στοιχείο, την έμφαση στην λεπτομέρεια και την δεικτική προσέγγιση της εικονοπλαστικής δυναμικής του λόγου.
Επί της ουσίας, ο Μιγκέλ ντε Θερβάντες δημιουργεί μία νέου τύπου εγκεφαλική προβολή της σκέψης, των αισθημάτων και της πρακτικής πλευράς της ζωής. Η αλήθεια αυτο-καταργείται προς όφελος των πολλαπλών, παράλληλων, αληθειών, τις οποίες υπηρετεί το κάθε μέλος του έργου από τη δική του, υποκειμενική, οπτική γωνία. Αυτή ακριβώς η διασταύρωση «τυχαιοτήτων» συναντά την πραγματιστική ιστορία των τεσσάρων μονόπρακτων έργων, τα οποία με τόση φροντίδα και εκλεπτυσμένη σύνδεση, από τη μία θεματική στην επόμενη, μας μεταφέρουν οι ηθοποιοί της εν λόγω παραστάσεως. Εκκινώντας από τον 16ο αιώνα για να καταλήξουν στον 21ο και διανύοντας μία απόσταση από την Commedia dell’ arte στην ηθογραφία και τον μεταμοντερνισμό, τα «Νέα απ’ τον Θερβάντες» αναμειγνύουν την μεγεθυμένη αξία του σώματος και των εκφράσεων αυτού έως την σμίκρυνση της ατομικής αυτονομίας στον μετα-καπιταλιστικό τρόπο διαβίωσης, με τον χρόνο μόνιμο διώκτη και τις εκστάσεις των τεχνητών αναγκών σε πλεονεκτική θέση έναντι της προσωπικότητας και της αυθεντικότητας των επιλογών.
Στα πλαίσια αυτά, οι ρόλοι των πρωταγωνιστών, στα τέσσερα μονόπρακτα έργα, ετεροκαθορίζονται και διαρκώς μεταβάλλονται. Στην πρώτη περίπτωση, εξετάζεται ο πόθος για ελευθερία πέραν των συμβατικών αναγνωρίσεων μίας πατριαρχικά δομημένης κοινωνικής ηθικής. Η σύζυγος του «απατημένου» άρρενος συνδαιτυμόνα διεκδικεί, μέσα από την μέθοδο της συστηματικής εξαπάτησης, την ελευθερία διάθεσης του σώματός της στον έρωτα και την ηδονή, όπως εκείνη επιθυμεί δίχως προϋποθέσεις και περιορισμούς. Σε αυτή την περίπτωση, και καθώς η ιστορία δεν συμβαδίζει πάντοτε με τις επιταγές της βούλησής μας, μία νέα έκτακτη περίσταση τείνει να αποκαλύψει την πραγματικότητα της απιστίας. Τα πρόσωπα τα οποία εμφιλοχωρούν στην ιστορία του Μιγκέλ ντε Θερβάντες (βλ. υπηρέτριες, φοιτητές κτλ.) με περιθωριακά χαρακτηριστικά ή ιδιότητες κατώτερων, σύμφωνα με την ιεραρχία αξιών της εποχής, κοινωνικών ρόλων, εισβάλλουν, κυριολεκτικώς, σε αυτή και λειτουργούν ως «από μηχανής Θεός» προκειμένου να υπερασπίσουν την θέση του/της ηρωίδας, στις οριακά ψυχολογικές καταστάσεις των διαδραματιζόμενων γεγονότων. Τα μεταφυσικά στοιχεία που μεταμορφώνουν την υπεράσπιση της υποκρισίας, προσδίδουν στην ιστορία χαρακτήρα «ευπείθειας» προς την εξυπηρέτηση από κοινού συμφερόντων, ακόμη και στην περίπτωση κατά την οποία τα συγκεκριμένα συμφέροντα διακρίνονται στην διαφορετική τους εκκίνηση.
Η δεύτερη ιστορία αφορά την, εν τοις πράγμασι, αμφισβήτηση της ηθικής πρωτοκαθεδρίας μίας εικονικής πραγματικότητας. Δεκαετίες ζωής χωρίζουν τη νεαρή σύζυγο από τον ηλικιωμένο άνδρα της. Οι φόβοι του τελευταίου ενώπιον της αδυναμίας του να της προσφέρει, όχι ένα βίο πλούσιο σε υλικά αγαθά, αλλά την υπεραξία της ανθρώπινης ενσυναίσθησης, στις ζωτικής φύσεως ανάγκες αυτής, όπως ο έρωτας και η απελευθέρωση από τα δεσμά της αποδεκτής, από το συλλογικό όλο, συμπεριφοράς καταλήγουν στον εγκλωβισμό της γυναικός, κυριολεκτικώς, ενός της οικίας. Αυτή η πρακτική υιοθετείται εκ μέρους της ανδρικής εξουσίας ως θεμιτή προς προάσπιση (και υπεράσπιση) της ιδιοκτησιακής σχέσης την οποία αντιμετωπίζει στο πρόσωπο της συζύγου. Η τελευταία, αντιλαμβανόμενη την ολική απουσία εναλλακτικών λύσεων καταφεύγει στα τεχνάσματα της πονηρής υπηρέτριας όπως ικανοποιήσει βαθύτερες επιθυμίες μέσα από την στιγμιαία απόλαυση του ερωτικού πάθους. Η εξωτερική τεχνητή ηθική τάξη διασαλεύεται προς όφελος, ωστόσο, της ατομικής αυτονομίας, στην αξία της ποιοτικής αναβάθμισης των αισθήσεων και της ιδιοσυγκρασίας του εμπειρικού υποκειμένου. Με τον ίδιο τρόπο, στην τρίτη, κατά σειρά, θεματική η διαπραγμάτευση της ηθικής διακωμωδείται μέσα από την αλληλεπίδραση της αστικής κοινωνίας στα τεχνάσματα απληστίας μίας ξακουστής κοκότας. Η τελευταία θυματοποιεί εαυτόν υπό το βάρος της αντίθεσης ανάμεσα στην υπόκωφη αντιπαλότητα του κόσμου των σωμάτων και της απληστίας του χρήματος και του κέρδους. Και σε αυτή την περίπτωση ο λόγος θα δοθεί στην παρουσία προσώπων του περιθωρίου ως εκμαγείου της βιωμένης κατάστασης πραγμάτων. Τέλος, η τέταρτη ιστορία, ενταγμένη στους σύγχρονους ρυθμούς, όπως αυτοί αποτυπώνονται στην πολυλογία και την ακατάπαυστη κινητικότητα, καταλήγουν να μας υπενθυμίσουν την ολική συρρίκνωση του ανθρώπου, αλλά και τις δυνατότητες ανασυγκρότησης και προσαρμογής που διαθέτει, όντας προϊόν της φύσης.
Αξίζει να υπερτονίσουμε την σκηνοθετική προεργασία του Κωνσταντίνου Κυριακού. Η σημειωτική στην κινησιολογία των σωμάτων, οι ενδυματολογικές επιλογές με φόντο την ιστορική προοπτική των γεγονότων, η δραματουργική προσήλωση της Κατερίνας Μπιλάλη και οι πλούσιες σε ενθουσιασμό, ενέργεια και δυναμική ερμηνείες των ηθοποιών, δικαιώνουν εν συνόλω την παράσταση. Οι νοηματοδοτήσεις θέσης και στάσης των προσώπων σε αυτή αποτελούν μνημειώδες προσέγγιση της σκηνοθεσίας του Κ. Κυριακού, στην εκδοχή του θερβαντινού θεάτρου. Η ανατομία της κωμωδίας ως πράξη και ως ταυτότητα απέκτησε, μέσα από την συλλογική οπτική των συντελεστών αυτής, περιεχόμενο. Σε ένα λιτό θεατρικό σκηνικό, με το βελούδινο κόκκινο χρώμα να μονοπωλεί την αισθητική του χώρου, ο θεατής ταξιδεύει στο χρόνο, ταυτίζεται και παρασύρεται στην ενέργεια των ηθοποιών, αποκομίζοντας, πλην της ευθυμίας, και υπαρξιακούς προβληματισμούς.
Info: Σάββατο στις 18:30 και Κυριακή στις 20:30 στο Θέατρο Μεταξουργείο (Ακαδήμου 14 & Κεραμεικού / 210 5234382). Εισιτήρια στη viva.gr.
Ακολουθήστε το tetragwno.gr στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης facebook, twitter και instagram για να ενημερώνεστε άμεσα για όλες τις πολιτιστικές ειδήσεις.
