Ντιγκ, λάμψη, θρύψαλα.
(ο οπότιτλος δάνειο από στίχο του Οδυσσέα Ελύτη)
Ο συνειρμός του υπότιτλου μάλλον αναπόφευκτος, αφού μετά το τέλος της παράστασης που με περισσή δεξιοτεχνία σκηνοθέτησε ο Γιωργος Νανουρης κι έκανε πρεμιέρα προχθές δια ζώσης στο πολυπληθές κι ενθουσιώδες κοινό της Θεσσαλονίκης στο θέατρο Αριστοτέλειον ξεκίνησε ακριβώς έτσι. Με τον ήχο ενός γυάλινου αντικειμένου που σπάει. Κάτι έγινε θρύψαλα. Κάτι που ανήκε στη Λορα. Όλοι είμαστε Λορα. Η Λόρα είναι η ηρωίδα του έργου κι όπως όλοι οι ήρωες από καταβολής κόσμου είναι πολύπαθη και βασανισμένη. Δεν ηρωοποιείσαι αλλιώς. Μάλλον αυτή είναι η νομοτέλεια. Σοφόν το σαφές, αλλά αν μας αρέσουν οι ήρωες πρέπει να μάθουμε να διακρίνουμε, ν’ αναγνωρίζουμε κι εν τέλει ν’ αγαπάμε τις ρωγμές τους.
Συλλέκτρια γυάλινων αντικειμένων η Λόρα που με το λοξό της βλέμμα τους εμφύσησε ψυχή ζώσα. Αλήθεια με τη μορφή της ψευδαίσθησης. Κι εκεί είναι που αναρωτιέσαι για το προφητικό-κληρονομικό-whatever χάρισμα συγγραφέων όπως ο Τενεσί Ουίλιαμς. Πόσο σήμερα είναι όλο το έργο!
Η ατμόσφαιρα της παράστασης προμηνύεται ηλεκτρισμένη ήδη μόλις σβήνουν τα φώτα κι ας ακούγεται οξύμωρο το σχήμα. Η διάταξη του σκηνικού των σε απόσταση αντικειμένων που το συναποτελούν, αφού αυτό υπαγόρευε η περσινή πρώτη του παρουσίαση του έργου σε live streaming ελεω κορονοϊού, διατηρήθηκε. Σε απόσταση κι οι δρώντες ήρωες. Περιχαρακωμένος ο καθένας στο δικό του κόσμο που με απόγνωση έχει φτιάξει για να αντέχει την ολισθηρότητα και την εύθραυστοτητα αυτού που ζει παράγει ζωή φτιαγμένη με αλήθεια, με ψέμα, με οδύνη και με προσδοκία κι ό,τι αξίζει να σωθεί θα σωθεί.
Ο Νανούρης καταδύθηκε στο βυθό. Στα έγκατα της μυθολογίας του Ουίλιαμς κι ανέσυρε στο φως και νοηματοδότησε την ύπαρξη των χαρακτήρων δημιουργώντας τους ρεαλιστικά σε σημείο μάλιστα που ο ρεαλισμός να λειτουργεί σαν κάτοπτρο και το κοινό να νιώσει την ταύτιση κάπως ακαριαία.
Η Άννα Μασχα ενσαρκώνει τη μαμά που θέλει να έχει τον έλεγχο και τρέμει τη στιγμή που φοβάται ότι μπορεί να της ξεφύγει αυτός (βλ. έλεγχος) και γι’ αυτό ενθυλακώνει όλα τα στοιχεία που τη χρήζουν αυταρχική και το κάνει με τόση αληθοφάνεια που σχεδόν την αναγνωρίζεις σε πρόσωπα που έχεις συναντήσει ή και συναναστραφεί (αν έχεις ατυχήσει) στην αληθινή ζωή. Κυριάρχησε με τρόπο αβίαστο στις σκηνές της. Υποκριτική στόφα σπάνια και γι’ αυτό αξιοπρόσεκτη κι άξια λόγου στο μικρό, παρόν κείμενο.
Η Λένα Παπαληγουρα σε μια απ’ αυτές τις ερμηνείες που μας έχει συνηθίσει τα τελευταία χρόνια (η Κατερίνα του Κορτώ σε σκηνοθεσία πάλι του Νανούρη είναι μια ερμηνεία που δύσκολα θα ξεχάσουμε όσοι είδαμε το έργο στο παρελθόν). Εγνωσμένου κύρους ερμηνεία μ’ ένα touch ψυχιατρικής ψυχεδέλεια, αν μπορώ να το πω, όπως ακριβώς το εισέπραξα εγώ. Φως και σκοτάδι. Πηχτό σκοτάδι. Σα γυαλί. Τόσο εύθραυστη και τόσο άκαμπτη την ίδια στιγμή.
Εξίσου πειστικές κι οι ερμηνείες των δυο αγοριών (Κωνσταντίνος Μπιμπής, Αναστάσης Ροϊλός) που τις πλαισιώνουν χωρίς να υπολείπονται ή να υστερούν.
Το φιλί που δε δόθηκε αλλά πάλι δόθηκε με τη βοήθεια του προβολέα σαν ένα τρικ κι αυτό για να διατηρηθεί η απόσταση ασφαλείας.
Μουσική, πιάνο από τον Θοδωρή Οικονόμου με τρομερή σκηνική οικονομία που λειτούργησε σαν φωσφοριζέ υπογραμμιστικός μαρκαδόρος καθ’ όλη τη διάρκεια του έργου χωρίς να μας υπαγορεύει το συναίσθημα αλλά να μας το φωτίζει.
Και φυσικά πολλές ατάκες του έργου που τις δέχεσαι ως αξίωμα όπως αυτή: «Θα χαζεύουμε τη ζωή απ’ το παράθυρο;» ατάκες που σου θυμίζουν στιγμές δυσάρεστες που καλείσαι να εκλογικεύσεις τα παράλογα και που τελικά χρειάζεται να τα σπάσεις όπως το γυάλινο κόσμο και να βγεις έξω.
Το πιο διάσημο και προσωπικό έργο του Τενεσί Ουίλιαμς, ένα «έργο μνήμης» όπως ο ίδιος χαρακτήριζε τον Γυάλινο Κόσμο, είναι ένα έργο για τις εύθραυστες ισορροπίες. Για τη μνήμη που η Κικη Δημουλά ισχυριζόταν με σθένος σ’ ένα από τα ποιήματα της πως είναι κύριο όνομα των θλίψεων. Και μήπως είχε άδικο; Η ερώτηση είναι ρητορική. Η παράσταση ήταν εξαιρετική. Κι εμείς όσοι βρεθήκαμε προχθές εκεί κάπως ανακουφισμένοι που γυρίσαμε πίσω στο θέατρο.
Τρεις φορές κατά τη διάρκεια της παράστασης το κοινό αποπειράθηκε να χειροκροτήσει κι άλλες τόσες αποθέωσε το κοινό κατά την υπόκλιση τους στο τέλος. Παράσταση αξιώσεων και παράταση των παραστάσεων στην Αθήνα πια.
Info: «Ο γυάλινος κόσμος» σε σκηνοθεσία Γιώργου Νανούρη, από 3 Νοεμβρίου 2021 και κάθε Πέμπτη έως Κυριακή στο Θέατρο Αλκυονίς. Εισιτήρια εδώ.