Τον Μίλτο Πασχαλίδη οι περισσότεροι από εμάς τον γνωρίζουν μονάχα ως τραγουδοποιό και ερμηνευτή, κοινώς ως μουσικό. Θα εκπλαγούν, επομένως, να μάθουν ότι, εκτός από τα παραπάνω, έχει γράψει και τρία μυθιστορήματα από το 2010. Ο Επόπτης είναι το δεύτερο μυθιστόρημα που συνέγραψε το 2012 και επανεκδίδεται στο έτος που διανύουμε από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια.
Όταν οι μουσικοί γράφουν, η γλώσσα τους διατηρεί έναν ρυθμό, εμφανή κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης. Το ίδιο συμβαίνει και εδώ, με τη γλώσσα του Πασχαλίδη να εμφανίζει μία έκδηλη μουσικότητα. Πρόκειται για ένα βιβλίο με πολλά κρυμμένα νοήματα, το οποίο δίνει το έναυσμα στον αναγνώστη να σκεφτεί από μόνος του μετά το πέρας της ανάγνωσης και να προσλάβει μονάχα ό,τι επιλέξει ο ίδιος από τις πολλές προεκτάσεις και τους συνειρμούς που γεννά στο μυαλό του αναγνώστη ο Επόπτης.
Μεταφερόμαστε στο φοιτητικό Ρέθυμνο της δεκαετίας του ’80. Πρωταγωνιστής είναι ο μόνο κατ’ όνομα Αθηναίος φοιτητής της φιλοσοφικής Μπιλ. Γνωρίζοντας ότι και ο ίδιος ο συγγραφέας έχει τελειώσει τη φιλοσοφική σχολή στην ίδια πόλη, εύλογα θα αναρωτηθούμε κατά πόσον οι περιγραφές και οι αναμνήσεις του Μπιλ από τη φοιτητική ζωή στο Ρέθυμνο είναι, ως έναν βαθμό τουλάχιστον, αυτοβιογραφικές.
Εδώ, όμως, τελειώνουν τα απλά και αρχίζουν τα δύσκολα. Ο Μπιλ είναι ένας συνηθισμένος φοιτητής της εποχής του: βαρύς, ράθυμος, με το τάβλι, τα ποτά, τα τσιγάρα, την κοπέλα και τα βιβλία του. Θα περίμενε, επομένως, κανείς να περνάει καλά. Κι όμως, κάτι του λείπει, φαίνεται, από τη ζωή του και δεν μπορεί να νιώσει ευτυχισμένος. Όχι όσο ο μυστηριώδης Επόπτης παρακολουθεί τις κινήσεις του.
Ποιος είναι, λοιπόν, ο μυστηριώδης αυτός Επόπτης που βασανίζει με τις εμφανίσεις του τον Μπιλ; Μήπως ο άλλος κρυμμένος εαυτός του; Η κρυφή φωνή της συνείδησής του; Ή κάτι άλλο, απροσδιόριστο; Και τι δείχνει η εμφάνιση του Επόπτη;
Όσο κι αν δεν το θέλουμε, είναι αδύνατο να μη σκεφτούμε πόσο πολλοί άνθρωποι γύρω μας, ενώ φαίνονται καθ’ όλα φυσιολογικοί και χαρούμενοι, βασανίζονται συχνά, εντούτοις, από ψυχολογικά προβλήματα. Ο Επόπτης, το “φάντασμα” αυτό που ελέγχει και κατασκοπεύει τις κινήσεις του Μπιλ, αρνείται να τον εγκαταλείψει έτσι εύκολα. Το τέλος θα είναι αμφίσημο και θα μας κάνει να αναρωτηθούμε: πού βρίσκεται, άραγε, ο δικός μας Επόπτης; Διότι, αναντίρρητα, όλοι μας έχουμε κι από έναν, άλλος σε μεγαλύτερο, άλλος σε μικρότερο βαθμό.
Το βιβλίο αξίζει να διαβαστεί κυρίως για τις εναλλαγές που παρουσιάζει. Από τη μία είναι η σκοτεινή μορφή και οι περιγραφές του Επόπτη και από την άλλη το φωτεινό και ατμοσφαιρικό Ρέθυμνο, το οποίο περιγράφεται τόσο εναργώς που ο αναγνώστης νομίζει ότι περιδιαβαίνει ο ίδιος τα σοκάκια της παλιάς ενετικής πόλης:
“Διέσχιζε την αγουροξυπνημένη Παλιά Πόλη και περνούσε τα Τείχη από την πόρτα των Αγίων Πάντων. Κι ύστερα τα μάγια λύνονταν. Τα κτίρια ψήλωναν, οι δρόμοι πλάταιναν, το μυστικό που παραφύλαγε πίσω από τα Ενετικά κτίσματα και τους τούρκικους μαχαλάδες έδινε τη θέση του στην απόλυτη βεβαιότητα, η Ανατολή παραχωρούσε τη θέση της στη Δύση χωρίς η μέρα να προφτάσει τον κύκλο της”.
Επιπροσθέτως, φωτίζονται πολλές όψεις των σχέσεων του Μπιλ: εκείνη με τον κολλητό του, εκείνη με την κοπέλα του και, κυρίως, εκείνη με τη μητέρα του και με τον ίδιο του τον εαυτό. Οι δύο τελευταίες ειδικά σχέσεις, περνούν από το μικροσκόπιο του συγγραφέα και ο ίδιος ο Μπιλ “ακτινογραφείται” κανονικότατα.
Συχνά δε αναφέρονται μικρές ρήσεις για τη ζωή, του τύπου: “Υπάρχουν δύο κατηγορίες ανθρώπων: αυτοί που τρέφονται με τη νοσταλγία και αυτοί που την αρνούνται“.
Εν ολίγοις, πρόκειται για ένα ιδιότυπο βιβλίο, γραμμένο από έναν ιδιαίτερο καλλιτέχνη.
Και φοβόταν πολύ.
Ήξερε να διακρίνει τις ποιότητες του φόβου.
Υπήρχε ο φόβος να μη σε πιάσει η μαμά μετά από μια μικρή αταξία.
Ο φόβος να μην αποκαλυφθεί ότι αντέγραψες στο διαγώνισμα.
Ο φόβος της αποτυχίας.
Ο φόβος να σε απορρίψει η παρέα σου (άρα ο φόβος να μείνεις μόνος).
Ο φόβος για τις μέλισσες.
Ο φόβος για τον οδοντίατρο.
Όλες αυτές τις ποικιλίες του φόβου τις γνώριζε καλά, τις είχε επανειλημμένα αντιμετωπίσει στο παρελθόν, άλλοτε με σχετική επιτυχία, άλλοτε όχι.
Ετούτο εδώ όμως ήταν κάτι άλλο, πιο βαθύ, πιο πρωτόγονο.
Όχι όμως και τελείως άγνωστο. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου). Βρείτε το βιβλίο ΕΔΩ.