Το μυθιστόρημα του Pierre Ducrozet με τίτλο «Η ανακάλυψη των σωμάτων» μας μεταφέρει τη δυστοπία του μέλλοντος χρόνου στην προοικονομία του παρόντος. Φαινομενικά, η ιστορία διαδραματίζεται σε χρόνο ενεστώτα μίας πράξης μεταξύ ατόμων διαφορετικής κοινωνικής καταγωγής και συμμετοχής στην εξέλιξη του έργου. Μίας πράξης με επίκεντρο την τεχνολογική επανάσταση του εκάστοτε «αύριο», με γνώμονα τις φιλοδοξίες και τις προτεραιότητες της κυρίαρχης οικονομικής και επιχειρηματικής ελίτ, καθώς και την ατομική ευθύνη του δρώντος υποκειμένου στις αιτιάσεις αυτής. Ωστόσο, το νήμα της πλοκής, όσο κι αν περιστρέφεται γύρω από μία προσφιλή αστυνομική θεματική, δεν επιδέχεται αντίστοιχη κριτική προσέγγιση. Θα ήταν επιφανειακή η πρόσληψη του έργου εάν επενδύαμε την ανάλυσή μας στην κοινωνική σχέση και τις επιπτώσεις παραβίασης αυτής, όπως ξετυλίγεται στις σελίδες αυτού. Το μυθιστόρημα αποτελεί την ανατομία μίας τριμερούς διάκρισης μεταξύ της κοινωνικής σύμβασης, της ατομικής ευθύνης και της τεχνολογικής κατάχρησης. Και τα τρία σημεία έχουν ως βασικό σκεπτικό την υπέρβαση της ανθρώπινης κατάστασης εκ φύσεως. Στόχος, η υπέρβαση αυτή να λάβει χώρα στις εξειδικευμένες βουλήσεις των ατόμων. Ωστόσο, η χρήση καθεμιάς εξ αυτών διαφοροποιείται. Η διαφοροποίηση αυτή έχει ως αφετηρία την, εκ των προτέρων, δόμηση της κοινωνικής ιεραρχίας. Το «σήμερα», επομένως, της εξωτερικής πραγματικότητας αντανακλάται στις οικονομικές απαιτήσεις του ανταγωνισμού. Ο τελευταίος καθίσταται εμπόδιο για την κυρίαρχη κοινωνική ομάδα, κυριαρχία η οποία επιδιώκει την αυτονόμησή της από το κοινωνικό σύμπλεγμα. Αντιθέτως, η πλειοψηφία των ανθρώπων (κατά κύριο λόγο νέοι επιστήμονες) στα όρια της συλλογικής (και εν πολλοίς βιολογικής) επιβίωσης, καλούνται να ισορροπήσουν ενώπιον της προσωπικής τους υπονόμευσης και της επιθυμίας για ζωή.
Εις εκ των πρωταγωνιστών της ιστορίας (όπως προαναφέραμε η ιστορία δύναται να αναγνωστεί διακριμένη σε τρία υποσύνολα) ο Αλβάρο, καθηγητής πληροφορικής στο Μεξικό, συμμετέχει στις κοινωνικές διεργασίες (βλ. διαμαρτυρίες φοιτητών) για την αποκάλυψη ενός ειδεχθούς εγκλήματος εναντίον φοιτητών το οποίο διέπραξε η κυβέρνηση στα 1968. Η πρόσληψή του ως καθηγητού πληροφορικής ήρθε έπειτα από την περιπέτεια της συμμετοχής του στην προεκλογική εκστρατεία μεταξύ δύο αντιπολιτευόμενων κομμάτων. Η οικονομική ανταμοιβή, με αντάλλαγμα την μαζική κοινοποίηση κατασκευασμένων προβολών με μηνύματα υπέρ του ενός εξ αυτών, τον βοήθησε να κατανοήσει εκ των πραγμάτων την αβυσσαλέα αντίληψη των ανθρώπων για τη δύναμη του χρήματος και την καταπάτηση της συλλογικής συνείδησης στον βωμό του σκοπού. Έχοντας ως παρακαταθήκη την εμπειρία από την οικονομική εκμετάλλευση την οποία υπέστη για την εκπλήρωση στόχων αθέμιτου ανταγωνισμού, αξιοποιεί την ευκαιρία που του προσφέρεται όπως διδάξει ως καθηγητής πληροφορικής. Ο νέος του ρόλος δεν τον αποτρέπει από το να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και να περπατήσει μαζί με τους φοιτητές στην διαδήλωση για το έγκλημα το οποίο προηγήθηκε. «Η επίθεση στους αθώους επαναστατημένους φοιτητές, φτωχούς ανάμεσα σε φτωχούς, (…) η αγαστή σύμπνοια ανάμεσα στο κράτος και το οργανωμένο έγκλημα, οι απόπειρες παραπλάνησης και παρεμπόδισης της κυβερνητικής έρευνας, η φυγή του δημάρχου και της γυναίκας του. Κάθε μέρα γίνονται εκτελέσεις» (σελ. 54). Σε αυτό το κλίμα το διαδίκτυο, η ψηφιακή πραγματικότητα εμφανίζεται στο προσκήνιο ως καταλύτης μίας ελεύθερης πράξης ανά τον κόσμο, καταργώντας σύνορα, κοινωνικές και ταξικές διακρίσεις, με μόνο γνώμονα την αποκάλυψη της αλήθειας. Από το Μεξικό στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, και από τον αγώνα για την βιολογική επιβίωση στην αναζήτηση νέων επαγγελματικών ευκαιριών, με σημείο αναφοράς το διαδίκτυο και τον κόσμο των υπολογιστών. Στο πρόσωπο του Πάρκερ Χέιζ θα συναντήσει (-ουμε) τον άνθρωπο η φιλοδοξία του οποία για την κατασκευή μίας νέας έννοιας και περιεχομένου ελευθερίας δεν συναντά αδιέξοδα. Το κράτος, και οι νόμοι αυτού, μετατρέπονται σε δεσμεύσεις και περιορισμούς της δημιουργίας. Η «νέα» πραγματικότητα απαιτεί τολμηρά σχέδια και αντίστοιχες επιλογές.
Από το σημείο αυτό, της μεταξύ τους γνωριμίας, εκκινά μία νέα σελίδα του βιβλίου. Οι παράλληλες ζωές του ήρωα σε τρισυπόστατη παρουσία. Επομένως, τρεις διαφορετικές προοπτικές της ίδιας χωρικής και χρονικής πράξης. Η τρίτη παρουσία αφορά την Αντέλ, νεαρή κυτταρική βιολόγο, η οποία προσλαμβάνεται στο πειραματικό κέντρο του Πάρκερ Χέιζ. Ο τελευταίος θέτει ως βασικό σκοπό, όχι την βελτίωση της ανθρώπινης παρουσίας στο κοινωνικό σύνολο, αλλά την ριζική αναθεώρηση του ανθρώπου ως είδους. Επιθυμεί την κατασκευή ενός νέου ανθρώπου. Ο Αλβάρο, έχοντας διαφύγει από την καταστολή του κράτους του Μεξικού κι έχοντας γίνει αυτόπτης μάρτυς της κακοποίησης ανθρώπων που επιχειρούν αντίστοιχη μετανάστευση, αναζητά τρόπους προσαρμογής στο νέο περιβάλλον. Οι ΗΠΑ, πόλος έλξης ευκαιριών και ελπίδων, του προσφέρουν τη δυνατότητα για γρήγορο πλουτισμό, με ανύπαρκτο οικονομικό κόστος. Δίχως υπεκφυγές, ο Πάρκερ Χέιζ του προσφέρει θέση πειραματόζωου, στις κλινικές μελέτες τις οποίες οργανώνει με στόχο την δημιουργία ζωτικών οργάνων-ομοιωμάτων του σώματος. «Η ιδέα μου είναι απλή, λέει ο Πάρκερ Χέιζ. Θέλω να πάρω βλαστοκύτταρα από έναν ασθενή και να ξαναφτιάξω μ’ αυτά όσο περισσότερα όργανα γίνεται» (σελ. 122) -ανεξαρτήτου ανθρώπινων απωλειών- (το τελευταίο δεν το αναφέρει). Πλήθος κόσμου αποδέχεται την πρόσκληση όπως μετατρέψει εαυτόν σε πείραμα. Από την άλλη πλευρά, καθώς το σώμα μετασχηματίζεται σε πεδίο εξερεύνησης για τεχνολογικές δοκιμές η «γλώσσα» του διαδικτύου και των υπολογιστών τίθεται στην υπηρεσία των ατόμων δίχως κοινωνικό προσωπείο, αλλά με διάθεση να αναμετρηθούν επί ίσοις όροις με το σύστημα διακυβέρνησης. Ένας αγώνας Δαυίδ εναντίον Γολιάθ επανέρχεται στο προσκήνιο της ιστορίας, υπενθυμίζοντάς μας πως τίποτε δεν έχει αλλάξει από τον πρωτόγονο άνθρωπο έως σήμερα, παρά μόνο το εξωτερικό κέλυφος αυτής.
Από τη μία πλευρά, οι άνευ όρων και ορίων επιθυμίες του Πάρκερ Χέιζ για την κατασκευή του νέου ανθρώπου (και όλων όσων ασπάζονται έναν ιδιότυπο φιλελευθερισμό), σε μία -νέα- κοινωνία (με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την εκμηδένιση του ανθρώπου μπροστά στα τεχνολογικά επιτεύγματα), και από την άλλη πλευρά, οι «απόκληροι» της κοινωνικής ενσωμάτωσης, σε έναν αγώνα αντοχής με σκοπό να αντιτάξουν τις αξιακές αρχές της ελευθερίας και της αποδοχής δίχως προϋποθέσεις. Αναδεικνύεται η ηθική διάσταση του διαδικτύου, οι επιδιώξεις χειραγώγησης της πληροφορίας, εκ μέρους των επιχειρηματικών ομίλων, η έννοια της αυτονομίας σε νέα βάση δεδομένων.
Η ανακάλυψη των σωμάτων
Μετάφραση: Δημήτρης Δημακόπουλος
Νοέμβριος 2021, Εκδόσεις Πόλις
Σελίδες: 372
Τιμή: 17.70 ευρώ
Ακολουθήστε το tetragwno.gr στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης facebook, twitter και instagram για να ενημερώνεστε άμεσα για όλες τις πολιτιστικές ειδήσεις.
