Κριτική: Υuval Noah Harari – «Sapiens, μια εικονογραφημένη ιστορία / τα θεμέλια του πολιτισμού» (Εκδ. Αλεξάνδρεια

Τη συνέχεια του best -seller του γνωστού Ισραηλινού ιστορικού Yuval Noah Harahiri μας προσφέρουν υπό την πολύ προσιτή μορφή του graphic novel οι εκδόσεις Αλεξάνδρεια με τίτλο «Sapiens, μία εικονογραφημένη ιστορία, Τα θεμέλια του πολιτισμού». Και για άλλη μία φορά μετά τον πρώτο τόμο ο οποίος αφορούσε την προϊστορία, ο Harari προτίθεται να μας συναρπάσει με τη στρωτή ιστορική του αφήγηση με τις πάμπολλες χιουμοριστικές πινελιές και τις πρωτότυπες ιδέες που θα ξετρελάνουν μικρούς και μεγάλους και θα τους κάνουν να αγαπήσουν την Ιστορία.

Πράγματι, ένα graphic novel με θέμα την Ιστορία είναι ο καλύτερος τρόπος προκειμένου να την καταστήσει ελκυστικό ανάγνωσμα σε αναγνώστες κάθε ηλικίας. Εξάλλου, τα graphic novel με ιστορικό θέμα γνωρίζουν εκδοτική έκρηξη στη χώρας μας αυτή την περίοδο, κερδίζοντας ολοένα και περισσότερους αναγνώστες οι οποίοι μάλιστα πολλές φορές δεν έπιαναν ποτέ βιβλίο στα χέρια τους.

Τη γραμμική αφήγηση των ιστορικών γεγονότων διακόπτει η παράθεση “επιφυλλίδων” με σχετικά θέματα-μία καθαρά χιουμοριστική παρένθεση-, αλλά και η ανταλλαγή απόψεων σχετικά με αμφισβητούμενα ιστορικά ζητήματα. Ο Harari αποδεικνύεται για άλλη μία φορά ρηξικέλευθος και δεν διστάζει να παραθέσει τα πορίσματα των νεώτερων ιστορικών ερευνών, ακόμα κι αν αυτά προτίθεται να δυσαρεστήσουν κάποιους οι οποίοι επιθυμούν να θέσουν την Ιστορία αποκλειστικά στα δικά τους μέτρα και σταθμά.

Το πρώτο τεύχος αφορούσε την Προϊστορία και την επικράτηση του Homo sapiens στον πλανήτη μας. Τώρα ο Harari κινείται στην ίδια εποχή και συνεχίζει με τη Μεγάλη Αγροτική Επανάστσαση της Νεολιθικής Εποχής, η οποία άλλαξε μια για πάντα τον ρου της ανθρώπινης ιστορίας.

Συγχρόνως με τα λεγόμενα του Καθηγητή Γιουβάλ, ο οποίος εξιστορεί τα ιστορικά γεγονότα στην εγγονή του τη Ζωή, η Δρ Φαντασία και η βιολόγος καθηγήτρια Σαρασβάτι επεξηγούν τα “σκοτεινά” σημεία της αφήγησης του Harari και πραγματοποιούν κάποια άλματα σε νεώτερες περιόδους της ανθρώπινης ιστορίας, όπως στην εποχή της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας και την αρχαία Αθήνα, συμβάλλοντας στην καλύτερη κατανόηση των γεγονότων.

Ο Harari μας εξηγεί πόσο πολύ περίπλοκη και δύσκολη έγινε η ανθρώπινη ζωή μετά την Αγροτική Επανάσταση και, αντίθετα με ότι πίστευαν παλιά οι ερευνητές, αποδεικνύει ότι στην πραγματικότητα ο νομαδικός τρόπος ζωής-που ήταν ευκολότερος αφού δεν απαιτούσε διαρκή μόχθο από πλευράς των ανθρώπων- δεν εγκαταλείφθηκε τόσο εύκολα και συγχρόνως από όλους τους ανθρώπους. Η γεωργία και η κτηνοτροφία άργησαν να επικρατήσουν, όπου όμως γινόταν αυτό, οι αλλαγές που επέφερε στη δομή των ανθρώπινων κοινωνιών ήταν πραγματικά κοσμοϊστορικές. Οι κοινωνικές τάξεις, η ανάπτυξη του συνεργατικού πνεύματος, η αύξηση του πληθυσμού, η υποταγή των γυναικών, οι απαρχές του θρησκευτικού κατεστημένου, η εργασία των πολλών και άλλα πολλά, είναι όλα φαινόμενα που έλκουν τις ρίζες τους στην Αγροτική Επανάσταση και τη μόνιμη εγκατάσταση του ανθρώπου σε ένα μέρος.

Οι ιστορικές πληροφορίες είναι δοσμένες με χιούμορ και εξυπνάδα, ενώ ο συγγραφέας δεν αρκείται σε μία απλή γραμμική εξιστόρηση των γεγονότων. Αντιθέτως, επιλέγει να εστιάσει στο “γιατί” έγιναν  όσα συνέβησαν και επιλέγει να παρουσιάσει πολλές διαφορετικές απόψεις πάνω σε επίμχα ζητήματα, όπως το ζήτημα των κοινωνικών τάξεων και των καστών και την αληθινή ισότητα μεταξύ των ανθρώπων προβαίνοντας σε παράλληλες συγκρίσεις του Κώδικα του Χαμουραμπί των αρχαίων Βαβυλωνίων με τη Διακήρυξη της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας.

Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε, επομένως, είναι να περιμένουμε και τη συγκλονιστική συνέχεια μίας τόσος ιδιαίτερης και ξεχωριστής προσέγγισης των ιστορικών γεγονότων από έναν μεγάλο ιστορικό!

Κείμενα Daniel Casanave (σχεδιαστής), David Vandermuelen (συν-συγγραφέας)
Μετάφραση Μιχάλης Λαλιώτης
Νοέμβριος 2021, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια
Σελίδες 256
Τιμή 26,50€

Ακολουθήστε το tetragwno.gr στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης facebook, twitter και instagram για να ενημερώνεστε άμεσα για όλες τις πολιτιστικές ειδήσεις.