Κριτική: Ανάμεσά μας / Ο Φονταμενταλιστής νεαρός Αχμέντ δεν κατάφερε να μας πείσει
O 13χρονος Αχμέντ ξαφνικά δε μοιάζει να συμπεριφέρεται σαν τα άλλα παιδιά της ηλικίας του στη μικρή βέλγικη πόλη όπου ζει. Η απότομη στροφή του προς τη θρησκεία και τη φανατισμένη ιδεολογία του ιμάμη του, τον απομακρύνει από την οικογένειά του, τους φίλους του, ολόκληρο τον κοινωνικό του κύκλο: δεν εγκρίνει το γεγονός ότι η μητέρα του πίνει κρασί, απορρίπτει τα ρούχα που φοράει η αδελφή του, αρνείται να σφίξει το χέρι της μαθηματικού του, Ινές, μιας και εκείνη δεν είναι «αγνή».
Όταν δεν περνά τον καιρό του σε προσευχές και θρησκευτικές τελετές, παρακολουθεί βίντεο που σχετίζονται με τη τζιχάντ, ειδικά αφότου ο ξάδελφός του αποφασίζει να πάρει αυτόν τον μαρτυρικό δρόμο. Όταν ο ιμάμης του, Γιουσούφ, κατηγορεί την Ινές για αποστασία, ο Αχμέντ μπαίνει σε μια επικίνδυνη τροχιά που οδηγεί στη βία.
Οι Ζαν-Πιερ και Λικ Νταρντέν μας έχουν συνηθίσει σε σινεφίλ κοινωνικά και θεματικά σενάρια και στην τελευταία τους ταινία κινούνται δραματουργικά στο ίδιο ουμανιστικό σύμπαν. Πιστοί στα προβλήματα που απασχολούν και βασανίζουν τον άνθρωπο διεισδύουν στην ουσία αποβάλλοντας κάθε περιττή πληροφορία. Επίσης, έχουν την τρομερή ικανότητα να σκιαγραφούν εύστοχα τους χαρακτήρες με πολύπλευρη ματιά.
Δεν είναι τυχαίο ότι έχουν βραβευτεί δύο φορές με τον Χρυσό Φοίνικα, το 1999 για την ταινία «Ροζέτα» και το 2005 για την ταινία «Το παιδί».
Δυστυχώς, σε αυτήν την ταινία τα πράγματα φαίνεται πως δεν δούλεψαν και τόσο καλά για εκείνους. Η ιστορία είναι απλή. Ο 13χρονος Αχμέντ προσηλυτίζεσαι από τον Γιουσούφ, έναν φανατισμένο ιμάμη που θεωρεί ευλογία να σκοτωθεί κάποιος για τον Αλλάχ δίνοντας έχτρα μπόνους στην πράξη αν καταφέρει ο μάρτυρας να πάρει κι άλλους στον θάνατο. Με αυτό το σκεπτικό δηλητηριάζει τον έφηβο Αχμέτ και τον στρέφει εναντίον της δασκάλας του σε βαθμό ο δεύτερος να την τραυματίσει. Η ρητορική του μίσους του θρησκευτικού μέντορα του τον φέρνει σε σύγκρουση με την μητέρα του και την οικογένειά του. Ο επαναπατρισμός του σε περισσότερο για τον άνθρωπο φιλικά μονοπάτια έρχεται με τον εγκλεισμό του σε σωφρονιστικό ίδρυμα, αποτέλεσμα της πράξης του και τραυματισμού της δασκάλας του.
Και, ενώ, υπάρχει πολύ βάθος σε αυτή την ιστορία οι Βέλγοι σκηνοθέτες την αντιμετωπίζουν, εντελώς, μονόπλευρα και επιφανειακά.
Με μια ρητορική μίσους που θέλει τους κακούς μουσουλμάνους να φταίνε για όλα παρουσιάζοντας μόνο τις ιδεοληψίες των φανατισμένων προσπερνώντας πως το Ισλάμ δεν παύει να είναι μια θρησκεία, όπως, τόσες άλλες, και το πρόβλημα εντοπίζεται στον ψυχαναγκασμό που μπορεί να σε οδηγήσει η πεποίθηση ότι είσαι ο αρεστός του θεού. Στην ουσία ο εχθρός είναι ο φονταμενταλισμός που τον συναντάμε σε κάθε θρησκεία και σέχτα. Περισσότερο μοιάζει με στρατευμένο σινεμά που σίγουρα θα προκαλέσει αμηχανία για να μην πω φόβο στον δυτικό κόσμο παρά τροφή για γόνιμη σκέψη. Οι σκηνοθέτες όχι μόνο δεν μας έχουν συνηθίσει σε τέτοιες αναγνώσεις, αλλά θα ήταν και άδικο να τους χαρακτηρίσουμε από μια κακή -προσωπικά θεωρώ- στιγμή.
Όπως, προ είπα μια από τις αρετές των Ζαν-Πιερ και Λικ Νταρντέν είναι η ικανότητα τους να διαβάζουν και να στήνουν δραματουργικά τους χαρακτήρες. Ούτε αυτό το βλέπουμε εδώ. Η διαδρομή του Αχμέτ είναι ως προσέγγιση επιδερμική χωρίς να μας επιτρέπει να δούμε τα στάδια που μεσολάβησαν για να μεταμορφωθεί ένα παιδί που έπαιζε ηλεκτρονικά σε έναν εν δυνάμει τζιχαντιστή. Τελικά, έχουμε να κάνουμε με ένα παιδί που παραστράτησε σε βαθμό να προσπαθήσει να σκοτώσει την δασκάλα του ή έναν νεαρό που στο πρόσωπο του εμπρηστικού ιμάμη αναζητά την πατρική φιγούρα. Η αδυναμία στο χτίσιμο του σεναρίου μας αφήνει μετέωρους και ούτε το φινάλε, αν και μένει πιστό στην Νταρντενική φιλοσοφία, δεν ολοκληρώνει το αφήγημα αφήνοντας την ταινία εκτεθειμένη.
- Βραβείο σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ των Καννών.
- Βραβείο δεύτερου γυναικείου ρόλου (Myriem Akheddiou) και υποσχόμενου ηθοποιού (Idir Ben Addi) στα Magritte, τα εθνικά βραβεία του Βελγίου. Υποψήφιο σε ακόμα 7 κατηγορίες, μεταξύ αυτών και καλύτερης ταινίας.
Σκηνοθεσία: Zαν-Πιερ Νταρντέν, Λυκ Νταρντέν Σενάριο: Zαν-Πιερ Νταρντέν, Λυκ Νταρντέν Ηθοποιοί: Ιντίρ Μπεν Αντί, Βικτοριά Μπλουκ, Ολιβιέ Μπονό, Κλερ Μποντσόν, Μιριέμ Ακεντιού, Οτμάν Μουμέν Είδος: Δραματική Διάρκεια: 84΄ Χώρα: Βέλγιο Γλώσσα: Γαλλικά, Αραβικά Έτος: 2019
Βαθμολογία: 1/5
- Η ταινία «Αναμεσά μας» θα κυκλοφορήσει στις 3 Ιουνίου από την ROSEBUD.