Τo Lemon, η παράσταση που έχουν παρακολουθήσει πάνω από 10.000 θεατές ανάμεσα στη στεριά και τη θάλασσα, συνεχίζει την εντυπωσιακή καλοκαιρινή της περιοδεία και κάνει στάση στο Ευριπίδειο Θέατρο Ρεματιάς, στο Χαλάνδρι, την Τετάρτη 14 Ιουλίου.
Mε αφορμή την ξεχωριστή αυτή περιοδεία, ο Μελαχρινός Βελέντζας απάντησε για την σύλληψη της παράστασης, την ενασχόληση του με το θέατρο και τις επιπτώσεις της πανδημίας στη θεατρική σκηνή.
Κύριε Βελέντζα, ποτέ ξεκινήσατε να ασχολείστε με το θέατρο και τι σας οδήγησε στην ενασχόληση με αυτό;
Το 2013 είχα ολοκληρώσει το δεύτερο μεταπτυχιακό μου στον τομέα της πολιτιστικής διαχείρισης στην Ιρλανδία. Είχα πάρει την απόφαση να συνεχίσω για διδακτορικό καθώς τότε μου άρεσε η προοπτική να εργαστώ ως καθηγητής στο πανεπιστήμιο ξεκινώντας από το εξωτερικό. Εκείνη την περίοδο έχασα τη μητέρα μου από καρκίνο. Επέστρεψα στην Ελλάδα για ένα διάστημα. Για κάποιο λόγο, που δεν μπορούσα να εξηγήσω λογικά, άρχισα να στέλνω σε ακροάσεις παραστάσεων. Μέχρι τότε, εργαζόμουν ως επαγγελματίας πιανίστας κι επίσης ασχολούμουν με την πολιτιστική ταυτότητα χώρων. Έβλεπα πολύ θέατρο, αλλά ποτέ δεν είχα την επιθυμία να ασχοληθώ με αυτό ως ηθοποιός. Δεν ήμουν από τα παιδιά που όταν ήταν μικρά ονειρεύονταν να γίνουν ηθοποιοί. Με πήραν στην πρώτη μου ακρόαση. Μυστικός Σαίξπηρ στο Rabbithole σε σκηνοθεσία Τώνιας Ράλλη. Επέλεξα να μην πάω σε δραματική σχολή καθώς αντιλαμβανόμουν τα προβλήματα που πλέον συζητάμε ανοικτά σήμερα γύρω από τη λειτουργία τους. Έτσι, ανέλαβα την (εκ)παίδευσή μου μόνος μου επιλέγοντας εργαστήρια με σκηνοθέτες και γενικότερα ανθρώπους του χώρου των οποίων εκτιμούσα τη ματιά. Πιστεύω πολύ σε αυτό το μοντέλο εξέλιξης σε οποιοδήποτε τομέα: να παίρνεις ευθύνη για το πώς θα προχωρήσεις στα πράγματα και να το κάνεις με τον δικό σου τρόπο. Να φτιάχνεις το δικό σου λεξιλόγιο, το οποίο παραμένει διαρκώς ανοικτό σε διάλογο με τους γύρω σου. Να δίνεις και να παίρνεις. Αυτό είναι για μένα η τέχνη: διάλογος. Όχι έτοιμες λύσεις και απαντήσεις. Φυσικά, τότε ήμουν σε ηλικία (30) που όσα είχα κάνει πριν σε άλλους τομείς με βοηθούσαν πολύ τόσο στην αντίληψή μου όσο και στις επιλογές μου. Ο ηθοποιός πρώτα και κύρια είναι η αντίληψη που έχει. Η τεχνική -απαραίτητο στοιχείο- δουλεύεται διαρκώς και είναι θέμα οργάνωσης και μεθοδικότητας. Κοιτώντας πίσω, σ’ εκείνη την απόφαση που τότε φάνταζε εκτός προγράμματος και κάπως τρελή, νιώθω όμορφα που άκουσα αυτό που υπήρχε μέσα μου. Ήταν μία επιλογή που μου έδινε μία ψυχική διέξοδο. Προτίμησα λοιπόν αυτό και άφησα στην άκρη φοβίες, ανασφάλειες και όλα τα πολύ λογικά που θα ένιωθε ένας άνθρωπος διαλέγοντας για δουλειά κάτι τέτοιο. Είναι σημαντικό να κάνουμε ως δουλειά αυτό που μας εκφράζει. Και ακόμη πιο σημαντικό να είμαστε έτοιμοι να κάνουμε πολλές θυσίες για να το καταφέρουμε. Το θέατρο είναι μία δια βίου διαδικασία που περιλαμβάνει έρευνα, μελέτη. Οπότε, δε σταματώ να κάνω εργαστήρια που βρίσκω ενδιαφέροντα. Στις επαγγελματικές μου συνεργασίες αναζητώ ανθρώπους που τους ενδιαφέρει να κοπιάσουν γι’ αυτό που προτείνουν. Δε μ’ ενδιαφέρει να με επιλέγουν. Θέλω από κοινού να επιλέγουμε τη συνεργασία. Αυτό μας γλιτώνει από μοντέλα εξουσίας που ασκούνται εκατέρωθεν. Είναι και ο λόγος που ως τώρα τα όχι που έχω πει είναι συντριπτικά περισσότερα από τα ναι. Άλλωστε, το βιογραφικό μας είναι κυρίως τα όχι που έχουμε πει. Όχι τα ναι.
Πείτε μας δυο λόγια για την παράσταση “Lemon” και την σύλληψη της ιδέας.
«Κανείς δεν είναι ξεγραμμένος άμα έχει έτοιμη μια καλή ιστορία και κάποιον για να του τη διηγηθεί». Ήθελα ένα έργο το οποίο θα μας επέστρεφε στα βασικά της θεατρικής αφήγησης. Τι χρειαζόμαστε για να κάνουμε θέατρο; Μία καλή ιστορία και θεατές για να την αφηγηθούμε. Η Γεωργία Τσαγκαράκη διασκεύασε και σκηνοθέτησε επί σκηνής τον ποιητικό μονόλογο του Baricco για δύο ηθοποιούς ζωντανεύοντας το κείμενο. Η ιδέα μου ήταν ένα έργο που θα ταξίδευε και θα παρουσιαζόταν κυριολεκτικά πότε στη στεριά, πότε στη θάλασσα και πότε κάπου ανάμεσα. Και σε σημεία που θα τα μετέτρεπα σε θέατρα. Έτσι ξεκίνησε το Lemon κι έτσι συνεχίζεται. Δίνοντας χρόνο σε αυτό το εγχείρημα εξελίσσομαι, κάνω όμορφες συνεργασίες, ταξιδεύω και εμβαθύνω σε αυτό που αγαπώ: το θέατρο.
Κατά πόσο έπαιξε ρόλο η καραντίνα που βιώσαμε τον τελευταίο χρόνο στην απόφαση σας να ξανανεβάσετε την συγκεκριμένη παράσταση που πραγματεύεται τον εκούσιο εγκλεισμό;
Βρίσκω ενδιαφέρον το γεγονός πως ο 1900 έμεινε από επιλογή όλα τα χρόνια της ζωής του μέσα στο δικό του σπίτι, μέσα στο δικό του καράβι. Τι λέει αυτή του η επιλογή σε όλους εμάς που αφήνουμε τον υποχρεωτικό εγκλεισμό μας πίσω; «Μετά από 32 ολόκληρα χρόνια στη θάλασσα θα κατέβαινα στη στεριά. Για να δω τη θάλασσα.» Έχοντας βιώσει την εμπειρία της πανδημίας, λέμε ότι επιστρέφουμε πίσω στην κανονικότητα. Αυτό είναι ένα ψέμα που θέλουμε να το πιστέψουμε. Στην πραγματικότητα, προχωράμε σε μία νέα εποχή που φέρει εντός της και την εμπειρία της πανδημίας. Όπως ο 1900 έτσι κι εμείς, αλλάζουμε οπτική γωνία για να ξαναδούμε αυτό που ξέρουμε. Θα είναι όμως το ίδιο; Όπως τότε; Προσωπικά πιστεύω πως όχι. Όλα είναι ρευστά πλέον όπως ρευστή είναι και η αιώρηση του 1900 ανάμεσα στη στεριά και τη θάλασσα.
Το Lemon, θα παρασταθεί σε διάφορους χώρους και όχι απαραίτητα σε ένα θεατρικό σανίδι. Πώς σκεφτήκατε να ανέβει η παράσταση εν πλω και τι δυσκολίες αντιμετωπίσατε;
Το καράβι είναι το φυσικό σκηνικό αυτής της παράστασης λόγω του θέματός της. Σκηνοθετώντας το ταξίδι του Lemon, αυτή ήταν από τις πρώτες μου σκέψεις. Άλλωστε, το 2018 ξεκινήσαμε με παράσταση στην Αντίπαρο (σε αγκυροβολημένο καράβι) και στη συνέχεια εν πλω ανάμεσα στη Σαντορίνη και τη Θηρασιά. Πρόκειται για δύσκολη παραγωγή τόσο όσον αφορά τις σχετικές άδειες όσο και ως προς το στήσιμο της παράστασης. Αλλά αυτή η site-specific επιλογή που επιτρέπει το δημιουργικό διάλογο ανάμεσα στο έργο και τον τόπο προσφέρει μία πολύτιμη καλλιτεχνική εμπειρία τόσο σε εμάς που το κάνουμε όσο και στους θεατές που το παρακολουθούν. Όταν παίζουμε σ’ ένα θέατρο, όλα είναι εκεί. Στη θέση τους, σταθερά και έτοιμα να υποδεχτούν την ιστορία. Όταν παίζουμε πάνω σ’ ένα καράβι τότε όλα είναι ασταθή (τόσο κυριολεκτικά διότι το καράβι κουνάει όσο και μεταφορικά). Αυτή όμως η αστάθεια και η ανισορροπία είναι που μετακινεί τα πράγματα. Κυρίως εντός μας. Άλλωστε, για να ισορροπήσεις πρέπει να μετακινείσαι διαρκώς. Να χάνεις την ισορροπία σου και να τη βρίσκεις πάλι.
Πόσο δύσκολη θεωρείτε την δημιουργία θεατρικών παραστάσεων αυτή την δύσκολη περίοδο λόγω της οικονομικής κυρίως αλλά και ψυχολογικής κρίσης που επικρατεί;
Η πανδημία έφερε στην επιφάνεια τις δυσλειτουργίες όλης της κοινωνίας και φυσικά αυτό συνέβη με εμφατικό τρόπο στον τομέα του πολιτισμού. Βέβαια, η σημαντικότερη παθογένεια είναι πως θεωρούμε τον πολιτισμό «τομέα» και όχι το σημείο εκκίνησης όλων των πραγμάτων, αλλά αυτή είναι μία πολύ μεγάλη κουβέντα που μας πάει στο ερώτημα: «τι κοινωνία θέλουμε να έχουμε;» Και φυσικά έχει πολιτικό υπόβαθρο. Όσον αφορά τη δημιουργία θεατρικών παραστάσεων, δεν αρρωστήσαμε με τον κορονοϊό. Ήμασταν άρρωστοι από πριν. Χρειαζόμαστε επειγόντως πλαίσια με βάση τα οποία θα κάνουμε τα πράγματα. Από το 2018 που κάνω το Lemon ως ανεξάρτητη παραγωγή έχω δει και από τη σκοπιά της παραγωγής τι δυσκολίες φέρει η πραγματοποίηση ενός τέτοιου εγχειρήματος. Πράγματα που ο κόσμος δε γνωρίζει. Για μένα, το θέατρο είναι δουλειά. Αυτή η φράση πρέπει να μπει ως φιλοσοφία στον τρόπο που συζητάμε όταν γίνονται παραστάσεις. Πριν την πανδημία, μιλούσαμε για τις 1.000 και πλέον παραστάσεις. Πόσες από αυτές λειτουργούσαν με όρους παραγωγής; Χρειαζόμαστε κανόνες. Και είναι σημαντικό να αντιληφθούμε ότι αυτοί οι κανόνες δεν πρέπει να μας τους επιβάλλουν. Πρέπει να τους δημιουργήσουμε με βάση όσα έχουμε ανάγκη και χρειαζόμαστε. Πρέπει να προκύψουν οργανικά. Αυτό είναι που δε θα τους κάνει μετά άκαμπτους. Να σας δώσω ένα πρακτικό παράδειγμα. Στο Lemon συμπρωταγωνιστώ με τον Γιώργο Δρίβα. Στο ξεκίνημα πληρώθηκε τις πρόβες του και από την πρώτη χρονιά του Lemon μέχρι σήμερα παίρνει standard ποσό ανά παράσταση. Όταν χρειάζεται να δώσεις χρήματα στην παραγωγή, τότε είναι που αρχίζεις να ψάχνεις τρόπους για να βρεις αυτά τα χρήματα. Γιατί πρέπει να τα δώσεις. Αυτό σε οδηγεί στο να παράξεις χρήματα, τρόπους. Μία φιλοσοφία που φυσικά για μένα δε γίνεται να μην είναι σε αρμονία με το καλλιτεχνικό μου όραμα. Όλο αυτό όμως απαιτεί να έχεις πάρει την απόφαση ότι από αυτό που κάνεις θα βιοποριστείς. Δεν το κάνεις ούτε για να φαίνεσαι, ούτε για να σε δουν, ούτε τίποτα τέτοιο. Η ευθύνη της παραγωγής είναι μία πολύτιμη εμπειρία και γνώση που διευρύνει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνομαι τα πράγματα.
Πείτε μας τρεις λέξεις για το έργο σας, συναισθήματα που σας εκφράζουν.
Φόβος. Ευτυχία. Πληρότητα.
Έχετε κάποια σχέδια για το επόμενο διάστημα;
Αυτή την περίοδο συνεχίζω τις πρόβες στο Θέατρο Πόρτα για το βραβευμένο με Pulitzer (2018) «Cost of Living» («Πόσο κοστίζει να ζεις;») της Martyna Majok σε μετάφραση-σκηνοθεσία Θωμά Μοσχόπολου, που θα ανέβει από τη νέα θεατρική σεζόν. Ένα έργο, που με αφορμή την αναπηρία, μιλά για τις δυσκολίες της ανθρώπινης επικοινωνίας. Μία καλλιτεχνική συνεργασία για την οποία νιώθω ευγνώμων.
Info: Δείτε το πρόγραμμα της περιοδείας εδώ!