Ο Θάνος Γώγος γεννήθηκε το 1985 στη Λάρισα. Μεγάλωσε ζώντας για ένα στόχο, η Λάρισα να γίνει «πιο πλούσια πολιτιστικά, από άποψη κουλτούρας» και να «προσφέρει τις υποδομές για τους νέους δημιουργικούς ανθρώπους να αναπτύξουν το ταλέντο τους».
Είναι ποιητής, συνδέεται με τη γενιά του 2000. Αλλά αγαπάει πολύ τους Γάλλους υπερρεαλιστές, τον Εγγονόπουλο, τη Μαστοράκη, τη Βακαλό. Το 2003 εξέδωσε την πρώτη του ποιητική συλλογή «Μεταιχμιακή χαρά» (εκδ. Φαρφουλάς) και το 2014 τη ποιητική σύνθεση «Γλασκώβη» (εκδ. Θράκα). Ποιήματά του έχουν δημοσιευτεί σε έντυπα και ηλεκτρονικά λογοτεχνικά περιοδικά και έχουν μεταφραστεί στην Αγγλική, Ιταλική, Ισπανική, Κροατική, Σλοβένικη και στη Ρωσική γλώσσα.
Παράλληλα, είναι εκδότης του λογοτεχνικού περιοδικού και των εκδόσεων «Θράκα», ιδρυτής και διευθυντής του Πανθεσσαλικού Φεστιβάλ Ποίησης. Με αφορμή την εβδομάδα του Πανθεσσαλικού Φεστιβάλ Ποίησης από 23 ως 27 Αυγούστου 2021 συζητήσαμε για την κεντρική ιδέα του Φεστιβάλ, την τιμητική χώρα που είναι η Σλοβενία, καθώς και για τις εκδόσεις Θράκα.
Για 9η χρονιά διοργανώνετε το Πανθεσσαλικό Φεστιβάλ Ποίησης. Πως ξεκίνησε η ιδέα και ποιος ήταν ο στόχος του φεστιβάλ;
Το φεστιβάλ άρχισε σαν μια μικρή τοπική πρωτοβουλία από μερικούς Λαρισαίους ποιητές. Ο κύριος στόχος μας ήταν, εκείνη την περίοδο, να δημιουργήσουμε στη Λάρισα έναν χώρο, όπου όσοι αγαπούσαν την ποίηση θα μπορούσαν να συγκεντρωθούν και να την απολαύσουν. Γνωρίζαμε πως η Θεσσαλία είναι γεμάτη από ταλαντούχους ανθρώπους, όχι μόνο στη συγγραφή, αλλά σε όλα τα είδη της τέχνης, και ότι αν ένα φεστιβάλ ποίησης υπήρχε εδώ, θα υπήρχαν άνθρωποι που ενδιαφέρονται να το παρακολουθήσουν – να διαβάσουν τα ποιήματά τους και να ακούσουν τα ποιήματα των άλλων. Αλλά γνωρίζαμε πως εδώ υπήρχε έλλειψη, επίσης, περιεχομένων σχετικών με τη λογοτεχνία. Έτσι, στην αρχή σταδιακά αρχίσαμε να οικοδομούμε το Πανθεσσαλικό Φεστιβάλ Ποίησης και μετά ιδρύσαμε τον εκδοτικό οίκο «Θράκα». Αρχίσαμε να δημιουργούμε την σκηνή και να εξερευνούμε τρόπος για να προσελκύσουμε όλο και περισσότερους στην ποίηση. Κατά την διάρκεια των ετών, το αρχικό φεστιβάλ μας στη Λάρισα που ήταν μόνο μία μέρα έγινε πλέον πενταήμερο και πραγματοποιείται στη Λάρισα, στα Τρίκαλα, στον Βόλο και στην Καρδίτσα, με περίπου 90 συμμετέχοντες ποιητές κάθε χρόνο, μουσικούς, καλλιτέχνες και με κοινό εκατοντάδων ανθρώπων. Όπως το βλέπω τώρα, μου φαίνεται πως ο στόχος ήταν να γίνουν οι πόλεις μας καλύτερες – πιο πλούσιες πολιτιστικά και από άποψη κουλτούρας, πιο απολαυστικές για να ζει κάποιος και να κάνουμε την Λάρισα μια πόλη που θα προσφέρει τις υποδομές για τους νέους δημιουργικούς ανθρώπους να αναπτύξουν το ταλέντο τους.
Η Λάρισα, καθώς και άλλες πόλεις της Περιφέρειας, αποτελούν πόλο έλξης για τους φίλους της ποίησης; Το κοινό ανταποκρίνεται, ακόμα κι αν είναι μακριά από το Αθηνοκεντρικό περιβάλλον;
Η ανταπόκριση του κοινού είναι εξαιρετική. Η ποίηση είναι ένα τόσο αληθινά όμορφο φαινόμενο, πιστεύω πως ο καθένας στον κόσμο θα μπορούσε να βρει τουλάχιστον ένα ποίημα να του αρέσει, έτσι δεν μου προκαλεί έκπληξη το ότι οι άνθρωποι έχουν την τάση να ταξιδεύουν για να εξερευνήσουν αυτόν τον όμορφο κόσμο της ποίησης. Η ποίηση έχει δώσει τόσα στη Λάρισα και τους κατοίκους της. Ποιητές, μεταφραστές και εκδότες από όλη την Ευρώπη βρίσκονται έρχονται εδώ – κατά την διάρκεια του Πανθεσσαλικού Φεστιβάλ Ποίησης και του προγράμματος διεθνών διαμονών «Το Καταφύγιο του Οδυσσέα», έχουμε φιλοξενήσει ανθρώπους από το Ηνωμένο Βασίλειο, την Σλοβενία, την Κροατία, την Σερβία, την Αλβανία, τις ΗΠΑ, την Βοσνία Ερζεγοβίνη, την Βόρεια Μακεδονία, την Πορτογαλία κ.ά. Και, ασφαλώς, εκατοντάδες Έλληνες/ίδες ποιητές/ριες, ανεξάρτητα από την πόλη διαμονής τους. Είμαστε τόσο χαρούμενοι και περήφανοι που είμαστε κι εμείς μέρος αυτής της όμορφης πολιτισμικής ανταλλαγής.
Η βασική ιδέα του Φεστιβάλ έχει τίτλο «Σύνδεση – Connection». Πιστεύετε πως η πανδημία μετέβαλε στην αλληλεπίδραση του αποδέκτη της αφήγησης με τον ποιητή; Οι σχέσεις μεταξύ του πομπού και δεκτή, επηρεάζονται κάτω από αυτές τις συνθήκες;
Η ανάγκη για σχέση και διασύνδεση είναι βαθιά ριζωμένη μέσα μας ως ανθρώπινα όντα που είμαστε. Συνδεόμαστε κυρίως μέσα από τη γλώσσα. Και η ποίηση είναι ο πιο όμορφος τρόπος χρήσης της γλώσσας, γι’ αυτό και αυτή η σχέση επέμεινε και συνεχίζεται παρά την πτώση καθεστώτων και κρατών, παρά τις αλλαγές στα οικονομικά συστήματα ή την τεχνολογία… Καθώς οι κοινωνίες αλλάζουν, η ποίηση προσαρμόζεται. Με την πανδημία τονίστηκε και δόθηκε έμφαση ακριβώς σε αυτή την ανάγκη για διασύνδεση, ακριβώς επειδή περιορίστηκαν οι τρόποι με τους οποίους θα μπορούσαμε να συνδεθούμε. Άνοιξε, επίσης, διάπλατα η «πόρτα» του ίντερνετ όσον αφορά τα μέσα και τους τρόπους παραγωγής και διάχυσης της ποίησης. Το ίντερνετ μάς έδωσε νέους τρόπους να προσεγγίσουμε την λογοτεχνία, αλλά δεν μπορεί να περιορίσει το «τελετουργικό» αίσθημα των ζωντανών απαγγελιών. Πέρυσι, για να είμαστε όλοι ασφαλείς, περιορίσαμε τις ζωντανές δημόσιες απαγγελίες και αντ’ αυτού εξερευνήσαμε περισσότερο τον χώρο των βιντεοποιημάτων. Αυτόν τον χρόνο, όλες οι εκδηλώσεις του Πανθεσσαλικού Φεστιβάλ Ποίησης θα είναι ζωντανές και δια ζώσης, επειδή η άμεση παρουσία του άλλου είναι πάντα ο πυρήνας των ποιητικών φεστιβάλ. Ασφαλώς, λαμβάνοντας όλα τα προληπτικά υγειονομικά μέτρα.
Φέτος, τιμάτε τη Σλοβενία. Άλμα Κάρλιν, Άντα Σκερλ, Βιτόμιλ Ζουπάν μερικοί από τους σπουδαιότερους Σλοβένους ποιητές. Σήμερα, ποιους ποιητές έχει να παρουσιάσει και να αναδείξει η Σλοβενία;
Αυτό που συμβαίνει στη Σλοβενία είναι ένα μικρό ποιητικό θαύμα. Μερικές φορές αστειεύομαι με τους Σλοβένους φίλους μου ότι είναι η χώρα με τους περισσότερους ποιητές κατά κεφαλήν. Διασυνδέεται πολιτισμικά και με τα δυτικά Βαλκάνια και με την κεντρική Ευρώπη, κάτι που κάνει τη σκηνή της πολύ ενδιαφέρουσα. Σαν εμάς, εκτιμούν πολύ τον πολιτισμό μας. Πέρυσι, το Πανθεσσαλικό Φεστιβάλ Ποίησης φιλοξένησε την Barbara Pogacnik τον Aljaz Koprivnikar την Petra Kolmancic και τον Denis Škofic του οποίου το βιβλίο εκδόθηκε από την Θράκα φέτος. Φέτος, οι Ana Svetel, Uros Prah Klarisa Jovanovic Denis Skofic καθώς και η μεταφράστρια Lara Unuk θα συμμετάσχουν στο φεστιβάλ.
Πριν κάποιους μήνες, το όνομα των εκδόσεων «Θράκα» αμαυρώθηκε από κάποιους δημοσιογράφους, στιγματίστηκε με τον πιο χυδαίο τρόπο. Τότε, το αντιμετωπίσατε με ψυχραιμία κι αξιοπρέπεια. Μετά από αυτή τη δοκιμασία, τι έχει αλλάξει για σας;
Έχετε δίκιο πως συμβάντα σαν αυτό που αναφέρατε είναι ένα «τεστ» – ένα «τεστ» όχι μόνο για αυτόν που συκοφαντείται, αλλά και για την ικανότητά μας να είμαστε έντιμοι, ικανοί για διάλογο και δίκαιοι. Πιστεύω πως τα λόγια κάποιου μιλάνε περισσότερο για το ποιόν αυτού που τα εκστομίζει. Κι όσο για μας – μας αρέσει να μιλάμε μέσα από τις πράξεις μας.Όπως σχολίασε και ο κ. Σαραντάκος σε τέτοιες περιπτώσεις όχι μόνο δε βλάπτεται αυτός που έχει έργο και βάση αλλά αντίθετα αυτοί που συκοφαντούν θα χαρακτηριστούν στο τέλος ανέντιμοι και ανειλικρινείς συνομιλητές. Εδώ και σχεδόν μια δεκαετία, έχουμε προσπαθήσει να κάνουμε τη δουλειά μας με τον καλύτερο τρόπο – είτε οργανώνοντας το Πανθεσσαλικό Φεστιβάλ Ποίησης, είτε τρέχοντας το διεθνές πρόγραμμα διαμονών για λογοτέχνες με 4 ακόμα διεθνείς συνεργάτες στο «Καταφύγιο του Οδυσσέα», είτε εκδίδοντας βιβλία στις εκδόσεις «Θράκα»· έχουμε προσπαθήσει, επίσης, να κάνουμε την λογοτεχνία πιο ορατή δημιουργώντας παράλληλα ευκαιρίες για τους ποιητές μας που δεν υπήρχαν πιο πριν. Είμαστε πολύ ευγνώμονες και συγκινημένοι για το γεγονός πως το ελληνικό κοινό και αρκετά ΜΜΕ έχουν αναγνωρίσει αυτήν την προσπάθειά μας.Δεκάδες άνθρωποι έγραψαν άρθρα για να μας υποστηρίξουν και εκατοντάδες έδειξαν την υποστήριξη και την συμπαράστασή τους στα κοινωνικά δίκτυα με δημόσιες δηλώσεις και με προσωπική επικοινωνία.Αν έχει αλλάξει κάτι, είναι ότι νιώθουμε στη Θράκα πιο δυνατοί, πιο υπεύθυνοι και γεμάτοι ευγνωμοσύνη για την υποστήριξη που λάβαμε.
Πόσο εύκολο είναι να διαχωρίσετε τη θέση σας ως εκδότης και ποιητής;
Όταν γράφω, τίποτα άλλο πέρα από αυτό δεν υπάρχει. Όταν κάνω την δουλειά του εκδότη, μόνο αυτή η δουλειά υπάρχει. Έτσι, θα μπορούσα να πω πως αυτοί οι δύο τρόποι να υπάρχω είναι, βασικά, το ίδιο πράγμα για μένα, μονάχα ολότελα χωριστοί ο ένας απ’ τον άλλο. Αν και η ποιητική μου παραγωγή πιστεύω είναι μικρότερη από ότι θα ήταν αν είχα μόνο το ρόλο του ποιητή. Ελπίζω πως δεν επηρρεάζει την ποιότητα της γραφής μου.
Ως ποιητής, σε ποια γενιά πιστεύετε ότι ανήκετε και ποιους ποιητές συνδέεστε συγγενικά;
Η ερώτηση σχετικά με την γενιά είναι πολύ περίπλοκη, σοβαρή και εγγενώς θεωρητική από τη φύση της. Ο Βασίλης Λαμπρόπουλος έγραψε πολλά σχετικά με την γενιά του 2000, στην οποία θα μπορούσα να πω πως χρονολογικά και όχι μονο, ανήκω. Πιστεύω στη γενιά του 2000 και έχω πολύ καλή σχέση με τους περισσότερους, αλληλεπίδραση και μεγάλη εκτίμηση για το έργο τους.
Αγαπώ πολύ τον Εγγονόπουλο, τη Βακαλό τη Τζένη ,Μαστοράκη και πολλούς άλλους Έλληνες ποιητες και επειδή ακόμα χρησιμοποιώ πολλές φορές αυτόματη γραφή, όνειρα, υπναγωγικές ψευδαισθήσεις ως πρώτη ύλη,με τους Γάλλους υπερρεαλιστές.
Ποια τα επόμενα σχέδια των εκδόσεων; Ποιες νέες κυκλοφορίες έχουμε να περιμένουμε από το φθινόπωρο;
Στο Φεστιβάλ θα ντεπουτάρουν τα νέα βιβλία δύο σημαντικών ποιητών της Θεσσαλίας, του Ηλία Κεφάλα, και του Χρήστου Κολτσίδα καθώς και του νέου ποιητή από την Καρδίτσα Βαγγέλη Μπριάνα. Αμέσως μετά το βιβλίο που θα κερδίσει το βραβείο Θράκα (Βραβείο καλύτερης πρώτης ανέκδοτης ποιητικής συλλογής) και θα συνεχίσουμε με την πολιτική που έχουμε, να εκδίδουμε κυρίως νέους ταλαντούχους ποιητές από την Ελλάδα αλλά και πιο έμπειρους ποιητές που θα επιλέξουν τις εκδόσεις μας. Στόχος μας επίσης είναι να προσθέσουμε στο εκδοτικό μας πρόγραμμα περισσότερα βιβλία από σύγχρονους ποιητές άλλων χωρών.
Κλείνοντας, ποια δυσκολία αντιμετωπίσατε μέχρι να πραγματοποιηθεί το φετινό ποιητικό φεστιβάλ;
Η πρώτη είναι πάντα η χρηματοδότησή του και η αγωνία να εξασφαλιστεί ώστε το φεστιβάλ να συνεχίζει να διατηρεί την ποιότητά του, ακόμα και αν χρειάζεται να δουλεύω 12 ώρες τη μέρα, έπρεπε να εξασφαλίσω τα βασικά για τους καλεσμένους μας .Φέτος αν και αυτό επιτεύχθηκε με δυσκολία δεν ήταν η μεγαλύτερη δυσκολία, ούτε όσα φέρνει η πανδημία ήταν.
Για να είμαι απόλυτα ειλικρινής – οι πυρκαγιές που συνέβησαν στην Εύβοια ήταν ένα μεγάλο συναισθηματικό χτύπημα. Ήταν σπαρακτικό να βλέπεις τον πανικό, τον φόβο, την δυστυχία των ανθρώπων που έχαναν τα σπίτια και τον τόπο τους. Τα βίντεο που δείχναν τις πυρκαγιές να καταπίνουν στο πέρασμά τους αιωνόβια δέντρα, ολόκληρους τόπους, τόσα διαφορετικά είδη ζώων που στρίγγλιζαν από τον πανικό τους… ένιωσα συναισθηματικά να παραλύω. Το να οργανώνω παράλληλα το φεστιβάλ έμοιαζε σαν μια εντελώς ανούσια δουλειά εν τω μέσω της ολοκληρωτικής καταστροφής. Αλλά, κατάλαβα πως τα φεστιβάλ είναι ένα βαθιά κοινωνικό γεγονός. Είναι ένα δρώμενο που εξανθρωπίζει τα άτομα και επανασυνδέει την κοινωνία. Στο μέσο, λοιπόν, των τόσο διαφορετικών δυσχερέστατων συνθηκών, ο πολιτισμός και στην περίπτωσή μας η ποίηση μπορεί να προσφέρει την γαλήνη και την ψυχική ηρεμία στο γενικότερο πλαίσιο που βρισκόμαστε αλλά και με την κριτική της ματιά να δημιουργήσει το το γόνιμο χώμα για να φυτέψουμε τις ελπίδες μας για το μέλλον μετά το πέρασμα όλων αυτών των καταστροφών.
Δείτε το αναλυτικό πρόγραμμα του Φεστιβάλ ΕΔΩ