Κείμενο: Σταμάτης Παρασκευάς
stamatakosvs@gmail.com
“Κι αν η κατάρα πιάνει τέτοιο κακό να πάθει
όποιος στο πλάι μου μ’ αγάπη δεν εστάθη”
[Ευριπίδης κατά Γ. Χειμωνά]
“Ο βίος της Μαρίας Σκλοντόφσκα έχει κάτι από τους βίους των αγίων που διάβαζα παιδί. Ο βίος της είναι γεμάτος αγάπη, αφοσίωση, θυσία…” σημειώνει η Ευσταθία στο πρόγραμμα της παράστασης, συγγραφέας του έργου “Η απολογία της Μαρία Κιουρί” στο Θέατρο Σταθμός σε δραματουργική επεξεργασία και σκηνοθεσία της Κίρκης Καραλή.
Ένα λιτό σκηνικό αποτελεί το λευκό χάρτη (tabula rasa), που θα γραφτούν τα μεγάλα γεγονότα της Μαρίας Σκλοντόφσκα ή Μαρί Κιουρί και που θα την καταστήσουν δις άξια να παραλάβει την ύψιστη διάκριση (Νόμπελ Φυσικής 1903 και Νόμπελ Χημείας το 1911). Ένα ενδιαφέρον ζήτημα που καταπιάνεται η παράσταση είναι κατά πόσο ο ιδιωτικός βίος ενός δημοσίου προσώπου και ιδιαίτερα ενός επιστήμονα επηρεάζει την προσφορά του στο δημόσιο βίο. Έτσι, ενώ η παράσταση ξεκινά σαν ένα δικαστήριο στο οποίο είμαστε ακροατές και ένορκοι, η Μαρία ή Μαρί, που τόσο πίστευε πως δεν επηρεάζει και δεν καθορίζεται από το βαθειά προσωπικό η προσφορά και ο δημόσιος λόγος ενός ανθρώπου, στην πορεία της παράστασης διαπιστώνουμε το πόσο αλληλένδετα αποτέλεσαν ο έρωτας (ιδιωτική σφαίρα) και η έρευνα (δημόσια σφαίρα) για την ίδια. Και γιατί αυτό; Μα γιατί στο βάθος και των δύο υπήρχε ο σπινθήρας, που δεν γεννιέται στο εργαστήριο, υπήρχε πάθος -αυτό ήταν το πρωταρχικό στοιχείο και στοιχειό στη ζωή της Μαρίας ή Μαρί.
Μια λιτή προσαρμογή του κειμένου της Ευσταθίας στη σκηνή του Θεάτρου Σταθμός με τη συνδρομή της ηθοποιού Αγγελικής Πασπαλιάρη (η οποία ενσάρκωσε διάφορους ρόλους και φωνές, ακόμη και του βωβού πάντα παρόντα χορευτή Κωνσταντίνου Παπανικολάου). Εξαιρετικές στιγμές η χρήση του φωτισμού για την απόδοση συναισθηματικών ατμόσφαιρων, τόπων κι εποχών, αλλά πολύ περισσότερο η χρήση χορών (παραδοσιακών της Πολωνίας και δημοφιλών στη Γαλλία και τις ΗΠΑ) για την απόδοση των αφίξεων της Μαρίας ή Μαρί στα εν λόγω μέρη, τον τρόπο που έζησε σε αυτά, μα και για την υποδόρια σωματική υπογράμμιση της ψυχοσυναισθηματικής κατάστασής της στις εν λόγω εποχές της ζωής της. Η κίνηση που επιμελήθηκε ο Κωνσταντίνος Παπανικολάου έδωσε θεατρική προοπτική και δράση στα υπέροχα λόγια που ερμήνευσε η κυρία Τρικαλιώτη σε μια πάρα πολύ καλή στιγμή και πολύ σπουδαίο ρόλο για την ίδια -που όμως θα παρέμεναν λόγια απλά και όχι θέατρο, αν δεν συμπληρωνόταν και διανθιζόταν κατά τον προαναφερθέντα λόγο.
Η παράσταση ανέδειξε τον δυναμισμό μιας σπουδαίας γυναικείας μορφής που παθιάστηκε, που αμφέβαλε για την ίδια τη ζωή της, που οραματίστηκε, αγωνίστηκε, κέρδισε, λύγισε και ξαναξεκίνησε. Ίσως θα μπορούσε να χαρακτηριστεί λίγο μελό και τετριμμένη η τελευταία σκηνή που η Μαρία ή Μαρί πλανάται ως φάντασμα-μνήμη-παρουσία στο εργαστήρι της Ιρέν (κόρης της με τον Πιερ Κιουρί) -παρεμπιπτόντως, η Ιρέν, όπως κι η μητέρα της, έλαβε από κοινού με τον σύζυγό της το Βραβείο Νόμπελ Χημείας το 1935 για την ανακάλυψη της τεχνητής ραδιενέργειας, όπως ο Πιερ κι η Μαρί Κιουρί για την ανακάλυψη κι αποομόνωση των στοιχείων ράδιο και πολώνιο. Ωστόσο, έστω κι έτσι, υπενθύμισε προς το τέλος του έργου πόσο σημαντική είναι η συγχώρεση των ανθρώπων που έφυγαν και δεν είναι μαζί μας πια και πόσο μάς καθορίζει ως στάση ζωής ως ζώντες ενεργούς ανθρώπους η άφεση των όποιων αμαρτιών των νεκρών μας.
Η απολογία της Μαρία Κιουρί στο Θέατρο Σταθμός είναι ένας ύμνος στη γυναικεία φύση, στο πάθος (που αν υπάρχει, υπάρχει παντού και πάντα για τα πάντα κι όχι για ένα μόνο πράγμα, όπως φοβόταν κι η ίδια η Μαρία ή Μαρί -φοβόταν πως ήταν πρώτα ερευνήτρια κι ύστερα όλα τ’ άλλα), στην αγάπη, τη μνήμη, την προσφορά στην κοινωνία και τον κόσμο, μα και στο θέατρο που στηρίζεται στους ανθρώπους και τη σωματική έκφραση κι αντοχή. Το δικαστήριο, που ως τέτοιο ξεκίνησε το έργο, για την προσωπική ζωή της Μαρίας ή Μαρί, ήταν ένα όνειρο. Και όνειρα είναι οι απωθήσεις μας, οι φόβοι μας, οι βαθύτερες επιθυμίες μας, η διέγερση των αισθήσεών μας κατά τον ύπνο. Σίγουρα, η Μαρία ή Μαρί θα ονειρευόταν έντονα, όπως κι η κόρη της, όπως κι ο Πιερ, όπως κι όλοι μας. Τα πολύ μεγάλα μας ή τα πολύ πολύ μικρά μας…
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ