Κριτική: «Έκλειψη» της Αγγελικής Παπούλια και του Χρήστου Πασσαλή

Απομονωμένοι μέσα σ’ ένα δωμάτιο κλινικής, κλεισμένοι μέσα σ’ ένα πλαστικό κουτί  που θολώνει τα περιγράμματα των σωμάτων και κάνει την κίνηση των ανθρώπων αόριστη και σχεδόν άυλη, τρεις νοσηλευτές βλέπουν τηλεόραση, όσο συνεχίζουν με τα καθημερινά τους καθήκοντα. Η τηλεόραση προβάλλει ασταμάτητα πληροφορίες, ειδήσεις, μουσικές, τηλεπαιχνίδια, ριάλιτι σόου, διαφημίσεις. 

Οι νοσηλευτές μαγνητίζονται από την οθόνη και την ακατάσχετη φλυαρία της. Τα σώματα λυγίζουν υπό το βάρος του τρόμου ή υπό το βάρος της ανοησίας, η οποία εκτοξεύεται με καταιγιστικό  ρυθμό. Συνεχίζουν τις μηχανικές τους κινήσεις, ως μια τελευταία απόπειρα να παραμείνουν λειτουργικά ή έστω και υγιή. Όμως ο τρόμος συνεχίζει, η έκλειψη επιμένει και η νύχτα διαρκεί….

Σε κάποια παλαιότερη συνέντευξη της  η ηθοποιός Αγγελική Παπούλια είχε δηλώσει, πως θα την ενδιέφερε πολύ να απασχοληθεί  σκηνοθετικά με το «αποτύπωμα» του σοκ του εγκλεισμού, το οποίο βίωσε η ανθρωπότητα τα τελευταία δύο  χρόνια, λόγω πανδημίας. Καθ’ ομολογία επομένως  των ίδιων των συντελεστών της, η θεατρική περφόρμανς (“performance installation” ) της Αγγελικής Παπούλια και του Χρήστου Πασσαλή,  Έκλειψη, είναι μια απόπειρα αποτίμησης-κυρίως σε ψυχολογικό επίπεδο-του τρόμου και της ενοχής, που επιβλήθηκαν πάνω στο ανθρώπινο είδος, την περίοδο που μας πέρασε…

Επίκεντρο της εν λόγω περφόρμανς είναι μια τηλεόραση, η οποία παίζει ακατάπαυστα πραγματικά προγράμματα, που είδαμε το διάστημα των τελευταίων χρόνων στην ελληνική(και όχι μόνο) τηλεοπτική πραγματικότητα…

 Στον αντίποδα της «πρωταγωνίστριας» τηλεόρασης βρίσκονται οι περφόρμερ (Αγγελική Παπούλια, Χρήστος Πασσαλής, Μυρτώ Κοντονή), που πλαισιώνουν και σωματοποιούν την ακατάσχετη φλυαρία των πραγματικών αυτών τηλεοπτικών προγραμμάτων και δεν έχουν επωμιστεί κάποιο κείμενο. Ο λόγος τους είναι συνεπώς το ίδιο το σώμα τους, το οποίο ως δέκτης όλης αυτής της ανοησίας και της τρομοκρατίας, καταλήγει να κουβαλάει στην καθημερινότητα του, την βίαιη αυτή εισβολή της τηλεοπτικής οθόνης!

Οι τρόπον τινά «ενστικτώδεις» αντιδράσεις του σώματος των ηθοποιών συνιστούν έτσι το πιο παράξενο και περίεργο θέαμα, το οποίο τοποθετούμενο μάλιστα στο δημόσιο βάθρο, όπως είναι παραδείγματος χάριν η θεατρική σκηνή, καλεί τον θεατή να αναλογιστεί και να στοχαστεί πλέον με «καθαρό μυαλό» όλη αυτή την τοξικότητα, στην οποία άφησε τον εαυτό του εκτεθειμένο, κατά την διάρκεια του εγκλεισμού του στο σπίτι…

Να σημειωθεί σ’ αυτό  το σημείο πως τόσο η Παπούλια όσο και ο Πασαλλής φαίνεται να γνωρίζουν καλά ότι  ο όρος «αλληλεπίδραση» κατέχει εξέχουσα  θέση στην “performance art”. Γι΄αυτό ίσως τον λόγο και πέραν του ότι ερμηνεύουν με τον δικό τους μοναδικό τρόπο την ακατάσχετη αυτή  φλυαρία  που η τηλεόραση «ξερνάει» στα σώματα τους , το πάνε και ένα ακόμη βήμα  παραπέρα! Η «αλληλεπιδραστικότητα» όμως των εν λόγω περφόρμερ ή αλλιώς η ουτοπία (ή και δυστοπία) του διαλόγου της  «γλώσσας του σώματος τους»  με τα όσα προβάλλονται στον τηλεοπτικό τους δέκτη, δεν  καταφέρνει και τόσο να γίνει μια διαδικασία, «εύληπτη» από το ευρύ κοινό…

Επιπλέον η ιδέα να τοποθετηθεί  το πλεξιγκλάς  ως αναπόσπαστο κομμάτι της εγκατάστασης (“installation”), προκειμένου να δομηθεί το πλαστικό κουτί μέσα στο οποίο διαδραματίζεται η περφόρμανς και να ενισχυθεί έτσι ίσως και το κεντρικό θέμα του έργου (που αποτελεί όπως προείπαμε το αίσθημα του εγκλεισμού), μπορεί  να είναι τόσο επίκαιρη όσο και καινοτόμα, μας στερεί όμως ταυτόχρονα κάτι από την αμεσότητα, που μια θεατρική παράσταση αποπνέει…

Σ’ όλα τα παραπάνω έρχεται να προστεθεί και ο ίδιος ο τίτλος της περφόρμανς, ο οποίος δεν συνδέεται ξεκάθαρα νοηματικά με ό, τι η ίδια  πραγματεύεται, το αποτύπωμα δηλαδή της πανδημίας (και του εγκλεισμού που αυτή συνεπάγετο) στον ανθρώπινο ψυχισμό….

 Εκτός βέβαια και αν οι «σπασμωδικές» αυτές  αντιδράσεις του σώματος των ηθοποιών (και πρέπει πιστέψτε με, να το αναλύσει κανείς πολύ αυτό στο κεφάλι του) αντανακλούν στην πραγματικότητα τον τύπου, μεσσαιωνικό τρόπο, με τον οποίο αντιμετωπίσαμε ένα φαινόμενο,  το οποίο «έσπασε» την κανονικότητα μας . Με ανοίκειες δηλαδή και απρόβλεπτες  συμπεριφορές , που προσομοιάζουν στις αλλοπρόσαλλες  αντιδράσεις  των ανθρώπων και των ζώων στο φαινόμενο που ο ήλιος, που υποτίθεται πως έπρεπε να φωτίζει την γη, καλύπτεται από την σελήνη, στην Έκλειψη….