Κριτική: «Φθινόπωρο Χειμώνας» σε σκηνοθεσία Νίκου Μαστοράκη στο Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας
Στο Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας ο Νίκος Μαστοράκης σκηνοθετεί την παράσταση «Φθινόπωρο Χειμώνας», έργο του βραβευμένου Σουηδού δημιουργού Λαρς Νορέν. Επρόκειτο για έργο με επίκεντρο την αστική οικογένεια, τόσο ως ιδεολογικό πρότυπο όσο και ως ψυχαναλυτική ερμηνεία της κοινωνίας εν συνόλω. Φαινομενικά, τα τέσσερα πρόσωπα που αποτελούν την εν λόγω οικογένεια διαμορφώνουν μία συμβατή ιεραρχία ρόλων και προσωπικοτήτων. Στον ρόλο του πατέρα ο Άλκης Παναγιωτίδης. Σε αυτόν της μητέρας η Μπέτυ Αρβανίτη και στις δύο κόρες, η Άννα Καλαϊτζίδου και η Μαρία Καλλιμάνη αντίστοιχα.
Ο Νίκος Μαστοράκης στην σκηνοθετική του οπτική επιχειρεί να αποτυπώσει το έργο υπό τη μορφή της αποδόμησης. Εξαιρετικά συμβολική η χρήση των, λευκού χρώματος, καθισμάτων. Το λευκό χρώμα, σύμβολο της αθωότητας, μοιάζει να διαμορφώνει μία αποπνικτική ατμόσφαιρα για τα μέλη της οικογενείας. Σε κάθε πράξη λαμβάνουν χώρα μεταβολές στο χώρο· μεταβολές οι οποίες σχηματοποιούν την έννοια της αποδόμησης. Το συμβατικό όνειρο της αστικής οικογενείας απορρυθμίζεται, υπό το βάρος των λανθανόντων αληθειών. Ο σκηνοθέτης επενδύει στον συμβολισμό των προσώπων, συμβολισμός ο οποίος επενδύεται από την στάση των σωμάτων και την κινησιολογία εντός των ορίων της σκηνής έως τις ενδυματολογικές επιλογές και την ποιότητα του λόγου, που εκάστοτε ρόλος χρησιμοποιεί. Επομένως, αυτού του είδος η εσωτερική αποδιάρθρωση της αστικής εννοίας της οικογενείας, ως υποβάθρου της κοινωνικής συνοχής, αποτυπώνεται σε σωρεία σημείων των ηθοποιών και του σκηνικού. Κάθε πράξη αντιστοιχεί σε ένα πρόσωπο του έργου. Πρόσωπο το οποίο, με την προσθήκη εξαιρετικής μουσικής επένδυσης, αποκτά νέες διαστάσεις ενώπιον των υπολοίπων.
Επίκεντρο των ανθρωπίνων σχέσεων, εντός του οικογενειακού πλαισίου, είναι η μητέρα. Στο ρόλο της τελευταίας, η Μπέτυ Αρβανίτη δίνει ρεσιτάλ ερμηνείας. Τυπική στην συμπεριφορά της, σε πρώτο βαθμό, μετατρέπεται σταδιακά σε κινητή αντίδραση αντίκρυ των μετώπων τα οποία διανοίγονται τόσο με τις δύο κόρες όσο και με τον σύζυγό της. Με την επαγγελματική δυναμική που τη διακρίνει και την επιβλητική της παρουσία απογειώνει το ρόλο, πάντοτε υπό το βάρος μίας εγκυμονούσας τραγωδίας. Πράγματι, η Μπέτη Αρβανίτη, ως μητέρα και ως σύζυγος, ξεδιπλώνει τον χαρακτήρα της δισυπόστατης φύσης της. Υπήρξε στήριγμα της οικογενείας και, παράλληλα, πεδίο αναφοράς για την τρικυμιώδη σχέση της με την μητέρα του ανδρός της. Δίνει καθημερινές «μάχες» για την διαπαιδαγώγηση των παιδιών, την στιγμή κατά την οποία αγωνίζεται να ισορροπήσει στις υποχρεώσεις, τις ανάγκες και τις απαιτήσεις του κοινωνικού της ρόλου, ούσα απομονωμένη στην δική της πραγματικότητα από τον απόντα σύζυγο. Οι επιλογές της κρίνονται αυστηρά από τις δύο κόρες. Ακολουθώντας τα κοινωνικά πρότυπα της αστικής οικογένειας, σχηματοποιεί τεχνητά την έννοια της ευτυχία.
Ο πατέρας, από την πλευρά του, αναλύει τις βαθύτερες αιτίες της στάσης του έναντι των προσώπων. Με την ευγενική του παρουσία, το απαράμιλλο ταλέντο και την ποιότητα ανθρώπου που τον χαρακτηρίζουν διαχρονικά, ο Άλκης Παναγιωτίδης προσδίδει υπεραξία στον άνθρωπο που γεφυρώνει την μητρική εξάρτηση με τις κοινωνικές επιταγές της ενηλικίωσης. Όντας χειριστική η σχέση του με την μητέρα, όταν η τελευταία αρρωσταίνει ψυχικά και νοητικά, καλείται να αντιμετωπίσει τα προσωπικά του τραύματα σε μία διμέτωπη κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. Από τη μία πλευρά, η νέα ζωή που συνδιαμορφώνει με τη σύζυγό του Μαργκαρέτα (Μπέτυ Αρβανίτη) και από την άλλη, η αδυναμία όπως αποδεσμευτεί απ’ την παθολογικής υφής σχέση εξάρτησης προς τη μητέρα. Αυτό το εσωτερικευμένο δράμα ορίζει την πορεία του ήρωα έως τα χρόνια της τρίτης ηλικίας. Δράμα το οποίο γνωρίζει άμπωτες και παλίρροιες, αλλά που κρατά δέσμιο τον πρωταγωνιστή σε μία κατάσταση ευνουχισμού.
Στο κέντρο του ενδιαφέροντος της αστικής οικογενείας, και του δράματος το οποίο εκτυλίσσεται καλυμμένο με την ψευδαίσθηση της ηθικής απόκρισης και της κοινωνικής αποδοχής, οι δύο κόρες. Εκ διαμέτρου αντίθετες οι ζωές που διαμόρφωσαν. Η μεν Άννα (το ρόλο υποδύεται η Άννα Καλαϊτζίδου) μεταθέτει τις προσωπικές της επιλογές ως προέκταση της εξουσιαστικής σχέσης της μητέρας προς την ίδια. Αντικρίζει την πραγματικότητα ως αποτέλεσμα μιας αιτίας, στο όνομα της οποίας η μητέρα εκθρονίζεται από την ιεραρχία και υποβιβάζεται σε θύμα των δικών της ανασφαλειών και ενοχών. Μέσα από τη βίαιη αντίδρασή της η Άννα επιχειρεί να προκαλέσει πόνο και να μεταθέσει τον φόβο των συνεπειών στο οικογενειακό σύστημα αξιών, με πρώτο πυλώνα τη μητέρα. Δεν θα αργήσει, ωστόσο, να στρέψει την επιθετική της άμυνα και εναντίον του πατέρα με υποψίες και στρεβλώσεις. Ομολογούμενος, η Άννα Καλαϊτζίδου, με την ενέργεια και το πάθος πάνω στη σκηνή ενισχύει το ρόλο της με την ποιοτική διαφορά που ο ίδιος επιβάλει. Σχηματίζει την απόσταση ανάμεσα στην επιδιωκόμενη ανεξαρτησία του ατόμου και τον αυτοεγκλωβισμό του στις συνθήκες που η εξωτερική πραγματικότητα προκαλεί.
Στην αντίπερα όχθη βρίσκεται η Εύα. Το ρόλο υποδύεται η Μαρία Καλλιμάνη με την αυστηρότητα που υποχρεωτικά οφείλει να τον προσεγγίσει. Αυστηρότητα η οποία δεν εξαντλείται στη σημειολογία των ενδυματολογικών επιλογών και των εκφραστικών τρόπων, αλλά στη μεστή νοημάτων στάση της έναντι των προσώπων της ιστορίας. Είναι ο ήρεμος τόνος της συνείδησης της τελευταίας. Σε πρώτη όψη μοιάζει να ζει το όνειρο της ευτυχίας και της επιτυχίας. Ωστόσο, σύντομα οι ρυθμοί ζωής την εξαντλούν. Οι επαγγελματικές υποχρεώσεις καλύπτουν βαθύτερες ανασφάλειες και κενά. Η οικονομική ευημερία σκεπάζει επιδέξια την απομόνωση των συμβαλλόμενων μερών εντός του γάμου και την μεταξύ τους αποξένωση. Η εξωτερική της εικόνα αποδομείται μέσα από τις επίπλαστες ψευδαισθήσεις ματαιότητας τις οποίες υπηρετεί με πίστη σε ένα αβέβαιο παρόν και μέλλον. Η Μαρία Καλλιμάνη, με το αριστοκρατικό της ταπεραμέντο, προσδίδει αποφασιστικότητα στην τεχνητή υφή της εξωτερικής ευτυχίας. Συγκρούεται, όχι για να μεταθέσει ευθύνες και ενοχές, αλλά για να εντοπίσει σημεία ζωής στον εαυτό της. Συνολικά, και οι δύο γυναίκες, διακρίνονται για την απώλεια της ταυτότητάς τους. Από την οικονομική δυσπραγία και την κοινωνική πρόνοια έως τα φάρμακα και τον αλκοολισμό, δύο ομοιόμορφες πτυχές της πραγματικότητας διαπερνούν το σώμα της κοινωνίας και υπερβαίνουν τα όρια της διακριτής τους οντότητας.
Μία εκπληκτική, ερμηνειών και σκηνοθετικής άποψης, παράσταση πολλαπλών νοημάτων και θεματικών.
Info: Πρόγραμμα παραστάσεων την περίοδο των γιορτών ΕΔΩ στο Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας Κεφαλληνίας (Κεφαλληνίας 16, Κυψέλη / 210883872). Εισιτήρια στο viva.gr.
Ακολουθήστε το tetragwno.gr στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης facebook, twitter και instagram για να ενημερώνεστε άμεσα για όλες τις πολιτιστικές ειδήσεις.
