Η Πέγκυ Τρικαλιώτη ερμηνεύει τη Μαρί Κιουρί στον πρωταγωνιστικό ρόλο τής θεατρικής παράστασης «Η απολογία τής Μαρί Κιουρί» και επιβεβαιώνει έτι μία φορά την αδιαμφισβήτητη αξία τής ως σύγχρονης ηθοποιού με έκταση τραγικής διάστασης.
Σε ένα κείμενο απαιτητικό, το οποίο φέρει την υπογραφή τής Ευσταθίας, με διακυμάνσεις έξαρσης και ισορροπίες συναισθηματικής έκτασης, δικαιώνει (και προσδίδει υπεραξία) τόσο το έργο όσο και την ενσυναίσθηση την οποία επιβάλει στον θεατή. Με επίκεντρο τη σπουδαία επιστήμονα Μαρί Κιουρί, ή αλλιώς Μαρία Σαλώμη Σκουοντόφσκα, την Πολωνή φυσικό και χημικό η οποία, σε συνεργασία με τον σύζυγό της, Πιερ Κιουρί, ανακάλυψε το ράδιο και μελέτησε τα φαινόμενα της ραδιενέργειας, ξεδιπλώνεται η ανθρώπινη κορύφωση μίας πορείας ολικής αντίθεσης ανάμεσα στο «εγώ» και τη συλλογική κοινωνική ταυτότητα. Υπήρξε εκείνη η οποία ανακάλυψε επίσης το πολώνιο και η πρώτη γυναίκα που έγινε καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο της Σορβόννης, ενώ τιμήθηκε δυο φορές με το Βραβείο Νόμπελ στη Φυσική (1903) και τη Χημεία (1911), αλλά και εκείνη η οποία στηλιτεύτηκε στο δημόσιο λόγο τής Γαλλίας σε μία εποχή αντισημιτισμού και ξενοφοβίας (βλ. 1911).
Η Ευσταθία υπογράφει το κείμενο και τη μουσική τού έργου, ενώ η δραματουργική επεξεργασία-σκηνοθεσία ανήκει στην Κίρκη Καραλή. Επί τής ουσίας, σε μία δικαστική αίθουσα, κατηγορείται η λαμπρή επιστήμονας για ανηθικότητα εξαιτίας τής ερωτικής σχέσης την οποία έχει συνάψει με τον νυμφευμένο Πωλ Λανζεβάν, παλιό μαθητή τού ανδρός της, εξίσου επιστήμονα με κοινωνική αναγνώριση. Αυτή η στιγμή γίνεται το πεδίο αναφοράς τής ηρωίδας μας προκειμένου να αποκαλύψει πτυχές τής προσωπικής της ιστορίας. Σε αυτό το στάδιο, από τα πρώτα βήματα στην πρωτεύουσα Βαρσοβία, έως τη μετάβαση στο Παρίσι και τα δύσκολα χρόνια των σπουδών της, η σχέση με τη μητέρα και η απόσταση από τον πατέρα ορίζουν το περιεχόμενο της παρουσίας της. Η έλλειψη τής μητρικής αποδοχής, μέσα από εκδηλώσεις συναισθηματικής έκθεσης, εμφανίζονται στη σκηνή με τρόπο άμεσο και δεικτικό. Οι περιορισμοί, εξαιτίας τού γυναικείου φύλου, στην πολωνική πραγματικότητα την οδηγεί στο εξωτερικό και τη φιλελεύθερη Γαλλία. Η γνωριμία, και ο μετέπειτα κοινός βίος, με τον Πιέρ Κιουρί στάθηκε από τις σημαντικότερες επιλογές τής ζωής της. Η παράσταση εμφανίζει στο προσκήνιο την σχέση την οποία ανέπτυξαν μεταξύ τους, τον αλληλοσεβασμό και την εμπιστοσύνη που τους διέκριναν.
Ιδιαίτερο σημείο αποτελεί η οπτική μέσα από την οποία δίδεται η σχέση τής ίδιας με τις κόρες Ειρήνη και Εύα, κυρίως, όμως, με την πρώτη. Οι δυσκολίες τού έγγαμου βίου μέσα από τις υποχωρήσεις προς όφελος του νέου μέλους, η ατομική στασιμότητα ενώπιον της επιθυμίας για επιστημονική πρόοδο, η αδυναμία ισορροπίας ανάμεσα στις κοινωνικές απαιτήσεις τής δημόσιας ηθικής και της προσωπικής αυτονομίας, εκφράζονται με τρόπο παραστατικό και στοχευμένο. Η σκηνοθετική άποψη της Κίρκης Καραλή εστιάζει με επιτυχία στον ψυχογραφικό δομισμό και την αθέατη όψη τής ηρωίδας, εξαναγκάζοντας το φιλοθεάμον κοινό να ταυτιστεί με τον ψυχαναλυτικό τρόπο προσέγγισης και επεξεργασίας των δεδομένων με τα οποία ήρθε αντιμέτωπη κατά τη διάρκεια της ζωής της.
Η σκηνοθετική άποψη μορφοποιείται μέσα από την πλαστικότητα της Πέγκυς Τρικαλιώτη, πλαστικότητα με την έννοια της σωματοποιίας την οποία καταθέτει επί σκηνής και προβάλει με δοτικό. Κινείται με μαεστρία και αυτοπεποίθηση, συνεπικουρούμενη από την ηθοποιό Ιζαμπέλλα Μπαλτσαβιά και τον χορευτή Κωνσταντίνο Παπανικολάου, οι οποίοι προσθέτουν βάθος στην αφήγηση και ποιότητα διακριτή στην μετάβαση από τη μία θεματική ενότητα στην επόμενη. Οι ενδυματολογικές επιλογές τής Άσης Δημητρολοπούλου, οι εναλλαγές στον φωτισμό τού Άλεξ Αλεξάνδρου και η κινησιολογία τού Κωνσταντίνου Παπανικολάου, προκάλεσαν αισθητική διαφορά στο έργο, ενισχύοντας τη δυναμική παρουσία τής πρωταγωνίστριας.
Γενικότερα, επρόκειτο για μία συντονισμένη και επιμελημένη στη λεπτομέρειά της παράσταση. Μοναδικό μελανό σημείο αποτελεί η αφαιρετική ματιά τής σκηνοθεσίας όσον αφορά τη σκηνική οργάνωση του έργου. Σε μία παράσταση αυτής τής ιστορικής αναφοράς, η αφαίρεση υπονομεύει την συνολική εικόνα. Όσο άψογα και μελετημένα κι αν εκτελείται η θεατρική παραγωγή, με ηθοποιό (βλ. Πέγκυ Τρικαλιώτη), τολμώ να υποστηρίξω, μοναδική στο είδος τής ψυχογραφικής αναπαράστασης της σύγχρονης καλλιτεχνικής ζωής στον τόπο μας, διαρκώς ελλοχεύει ο κίνδυνος η μορφοποίηση του χρόνου και του χώρου να καταλήγουν στην αδυναμία κατανόησης της εποχής και των κοινωνιολογικών συντελεστών της. Σε τέτοιου είδους έργα όχι μόνο απαιτείται, αλλά και επιβάλλεται η σύνθεση του σκηνικού να κινείται παράλληλα με τις ανάγκες και τους σκοπούς τής παράστασης. Δυστυχώς, στην συγκεκριμένη παράσταση, η σκηνή δεν ταυτίζεται με τα γεγονότα, δεν προωθεί τα υλικά τα οποία συναποτελούσαν τη γαλλική κοινωνία των αρχών τού 20ου αιώνα, στέκει «γυμνή» και αποστασιοποιημένη από το δράμα το οποίο εκτυλίσσεται στο σανίδι της, ενώ δεν μεταμορφώνεται σε εικόνα, σε κανένα σημείο τού έργου, η ηθική διάσταση των ανθρωπίνων σχέσεων (δίδεται λεκτικά και μόνο, σε μορφή αφήγησης και όχι περιγραφικής απόκρισης).
Συνολικά, ωστόσο, πρόκειται για μία παραγωγή που σε υποχρεώνει να υποκλιθείς στο ταλέντο και το θεατρικό χάρισμα της Πέγκυς Τρικαλιώτη, σε ένα κείμενο, της Ευσταθίας, σταθμό για μία βιογραφία παγκόσμιας εμβέλειας. Όπως έγραφε ο Αλβέρτος Αϊνστάιν στη Μαρία Κιουρί τον Νοέμβριο του 1911, «Αισθάνομαι την ανάγκη να σας πω πόσο πολύ θαυμάζω το πνεύμα σας, την ενέργειά σας και την τιμιότητά σας. Θεωρώ τον εαυτό μου ευτυχή που είχα την ευκαιρία να σας γνωρίσω προσωπικά στις Βρυξέλλες».
Φωτογραφίες: Νικόλας Κομίνης.
Ακολουθήστε το tetragwno.gr στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης facebook, twitter και instragram για να ενημερώνεστε άμεσα για όλες τις πολιτιστικές ειδήσεις.
