Η «Μήδεια» του Ευριπίδη, σε σκηνοθεσία Αιμίλιου Χειλάκη και Μανώλη Δούνια, εκκίνησε τη θερινή περιοδεία της ανά την Ελλάδα, με αφετηρία την Αττική. Κι αν κανείς αναλογιστεί το βάρος τού ιστορικού χρόνου στο βάθος τής αρχαίας τραγωδίας, θα διαπιστώσει με ευαρέσκεια το αποτέλεσμα της συνολικής προσπάθειας. Προσαρμοσμένο στις απαιτήσεις τού εκάστοτε «σήμερα», ο/οι σκηνοθέτης/ες καλείται/ούνται να αναπαραστήσουν όχι μία εποχή, αλλά τους συνδετικούς κρίκους νοηματοδότησης που συμπλέουν ανάμεσα σε πρόσωπα και καταστάσεις. Το παρόν, ευνοεί τη θεματική και η θεατρική παιδεία των δημιουργών επικαιροποιεί την αξία του έργου διαχρονικά.
Πράγματι, η παράσταση στο Θέατρο Πέτρας, εναρκτήρια στο σχήμα περιοδείας, με πλήθος κόσμου να αγκαλιάζει τις κερκίδες αυτού, αντάμειψε τις προσδοκίες όχι μόνο από άποψη τεχνικής οργάνωσης και επιμέλειας λεπτομερειών, αλλά και της θέσης των ερμηνευτών στον χώρο. Δεν επιχειρήθηκε η αντιγραφή, κατά το γράμμα τού έργου, αλλά η προσαρμογή στις ανάγκες τής σύγχρονης θεατρικής τέχνης. Οι Αιμίλιος Χειλάκης και Μανώλης Δούνιας εμφανίστηκαν πρωτοπόροι στη σκηνοθετική ερμηνεία τού έργου, με τους ηθοποιούς επί της σκηνής να υιοθετούν με επαγγελματικό ζήλο τούς ρόλους.
Δεν θέλουν όλες οι εκδοχές τη Μήδεια πρωτεργάτη παιδοκτονίας. Στην εκδοχή τού Κρεώφυλου, η Μήδεια σκοτώνει τον βασιλιά τής Κορίνθου και οι Κορίνθιοι στα πλαίσια εκδίκησης θανατώνουν τα παιδιά της· έπειτα, διέδωσαν τη φήμη ότι φονιάς ήταν η ίδια. Επομένως, για τους Αθηναίους, η Μήδεια δεν σκότωσε τα παιδιά της· οι Κορίνθιοι ήταν υπεύθυνοι, οι Κορίνθιοι οι οποίοι ήταν εχθροί των Αθηναίων -για να κατανοήσουμε την τροπή των πραγμάτων οφείλουμε να γνωρίζουμε την περίοδο κατά την οποία συγγράφεται η οτπική αυτή: στα 431 π.Χ., τη χρονιά κατά την οποία ξεσπάει ο Πελοποννησιακός πόλεμος και στον οποίο η Κόρινθος βρίσκεται σύμμαχος του αντίπαλου δέους, της Σπάρτης-. Σε άλλη εκδοχή αυτή τού Εύμηλου, ενός Κορίνθιου ποιητή του 8ου αιώνα π. Χ., η Μήδεια ναι μεν σκοτώνει τα παιδιά της, αλλά ο θάνατος είναι αποτέλεσμα πρόθεσης θεμιτής. Η Μήδεια, στην προσπάθειά της να τα προσδώσει αθανασία, τα σκοτώνει. Στην περίπτωση, ωστόσο, του Ευριπίδη, εξετάζονται πολλαπλές παράμετροι για την αιτία και το αποτέλεσμα της πράξης. Η Μήδεια καταρχάς, λογίζεται ως «ξένο σώμα», τόσο από την πλευρά τού Ιάσωνα όσο και εκ καταγωγής. Επί της ουσίας, η παρουσία της στο δημόσιο χώρο αποκτά εργαλειακό χαρακτήρα και αποτελεί γέφυρα ολοκλήρωσης στιγμιαίων θέσεων του τελευταίου.
Από την ίδια οπτική, ο έρωτας εξίσου εργαλειοποιείται. Μετασχηματίζει την αυθεντικότητα των συναισθημάτων σε παραφροσύνη και εκδικητική μανία. Ο Ευριπίδης αποτύπωσε στο συγκεκριμένο έργο την απόσταση που χωρίζει την ευαισθησία της ανθρώπινης υπόστασης από τις παρεκκλίσεις αυτής, όταν η τροπή των πραγμάτων μεταβάλει την αντίληψη για τη ζωή και τη θέση τού ατόμου σε αυτήν. Το κυριότερο, όμως, είναι η συλλογική ευθύνη για το αποτέλεσμα μίας ενέργειας. Δεν είναι η Μήδεια που σκοτώνει τα παιδιά της· είναι ο δημόσιος λόγος και οι φορείς εξουσίας που την κατέστησαν κενό γράμμα, εν μέσω κοινωνικής άρνησης. Η συμπεριφορά τής Μήδειας είναι το αποτέλεσμα μίας πρότερης συλλογικής πράξης. Η Μήδεια από την βάρβαρη Κολχίδα, προδομένη από τον Ιάσωνα και με δύο παιδιά (τα οποία αναμένεται να εκτελεστούν από τον Κρέοντα), δεν υπάρχει στο έργο· αντίθετα, λειτουργεί ως πολλαπλό σύμβολο με εναλλαγές θέσεων και στάσεων, στα οποία καθρεφτίζονται κάθε στιγμή τα ήθη της εποχής, γεγονός το οποίο απέδωσαν με λεπτομέρεια οι σκηνοθέτες της σύγχρονης παράστασης. Μέσα από τη σκηνοθετική ματιά κατορθώνουν να καταγράψουν αυτό το οποίο, επί της ουσίας, ζητά να δείξει ο Ευριπίδης, ότι δηλαδή, δεν δικαιώνεται η Μήδεια, στο τέλος τού έργου, αλλά υπονομεύεται ο ένοχος Ιάσων εξαιτίας των επιλογών του.
Οι Αιμίλιος Χειλάκης και Μανώλης Δούνιας απέδωσαν στη γυναίκα τής παράστασης, όχι τη Μήδεια τού Ευριπίδη, αλλά τη γυναίκα τού σήμερα, μέσα από τις γραμμές σκέψης μίας αλλοτινής εποχής, και αυτό λέγεται επιτυχία. Η Μήδεια των Χειλάκη-Δούνια είναι μία γυναίκα τής πατριαρχικής κοινωνίας, που δεν διακρίνεται από το διάβα τού χρόνου, διότι οι δομικές σχέσεις εντός τού κοινωνικού πλαισίου δεν έχουν μεταβληθεί, παρά μόνο μορφικά. Είναι μία γυναίκα που δέχεται απανωτά χτυπήματα από το κυρίαρχο σώμα λόγου-εξουσίας (Κρέοντας, Ιάσωνας και Αιγέας). Αυτό καταδεικνύουν με τρόπο άμεσο και δεικτικό οι σκηνοθέτες. Ακόμη και η επιλογή τού χορού (Πετρίνα Γιαννάκου, Μάιρα Γραβάνη, Αλεξάνδρα Δρανδάκη, Γιώργος Ζυγούρης, Ελευθερία Κοντογεώργη, Εριέττα Μανούρη, Βασίλης Μπούτσικος, Γιώργος Νούσης, Δάφνη Σταθάτου), δείχνει την επιλογή του όπως καταδείξει ότι το ζήτημα «Μήδεια» δεν αφορά τις γυναίκες, αλλά τους πολίτες μίας συλλογικής συνείδησης. Είναι εξαιρετικά στοχευμένη η άποψη επί του έργου.
Εξαιρετική η μετάφραση του Γιώργου Μπλάνα, με εμπιστοσύνη στα όρια του αρχαίου κειμένου, ενώ ο Δημήτρης Καμαρωτός υιοθετεί μουσικές επιλογές που συμβαδίζουν με τα ακούσματα των σύγχρονων καιρών, χωρίς, ωστόσο, να υπερβαίνει τα θεμιτά επίπεδα απόκρισης του έργου. Οι ενδυματολογικές επιλογές τής Εύας Νάθενα και η κινησιολογία τής Πατρίσιας Απέργη συμπληρώνουν με επαγγελματισμό το σύνολο της σκηνικής παρουσίας. Προσαρμοσμένες σε χρόνο ενεστώτα, δεν μειώνουν, αντίθετα επιτονίζουν τις σκοπιμότητες του έργου και τις υποκείμενες σε αυτό πραγματικότητες (που συνδέουν το παρελθόν με το παρόν). Η Αθηνά Μαξίμου, ο Αιμίλιος Χειλάκης και ο Αναστάσης Ροϊλός αναλαμβάνουν, σε εναλλαγή, τους ρόλους τού έργου (Μήδεια, Ιάσων, Κρέων, Παιδαγωγός, Αιγέας, Τροφός, Άγγελος), ενώ στον Χορό διακρίνονται η Γιώτα Νέγκα και η Μυρτώ Αλικάκη. Φωνές καθαρές, με βαρύτητα και χρωματισμό ανάλογα του μεγέθους των απαιτήσεων της εξέλιξης της πλοκής.
Για τον Αιμίλιο Χειλάκη οι συστάσεις είναι περιττές. Όχι μόνο σκηνοθετεί με μαεστρία, αλλά εμβαθύνει με χειρουργική ακρίβεια στους ρόλους τούς οποίους υποδύεται. Η εκφραστική δεινότητα και η έκταση των σωματικών θέσεων επί σκηνής, καταδεικνύει την ανάγνωση του έργου, στις ακροτελεύτιες νοηματοδοτήσεις του. Η Αθηνά Μαξίμου δεν ερμηνεύει τη Μήδεια· κυριολεκτικά ενσαρκώνει, μέσα από τη δύναμη των εκστατικών και συναισθηματικών διαστολών, τη Μήδεια και καθηλώνει. Ενεργοποιεί με χάρη και επιδεξιότητα τις μύχιες σκέψεις και διακριτά γνωρίσματα της εποχής. Δεν ενεργεί απλά και μόνο ως γυναίκα, αλλά ως προέκταση μίας κοινωνικής σύμβασης, ανατρέποντας τα δεδομένα μίας επιφανειακής ανάγνωσης της πράξης. Τέλος, ο Αναστάσης Ροΐλος προσθέτει ποιότητα και αυτονομία σε ρόλους που απαιτούν ισορροπία στην παρουσία επί σκηνής, αλλά και στη μετάδοση των υποσκελισμένων σκοπών των κοινωνικών ιδιοτήτων που εκφράζονται μέσα από τη σκηνική τους λειτουργία. Μία παράσταση αντάξια των απαιτήσεων και των προθέσεων.
Info: Δείτε εδώ το πρόγραμμα της καλοκαιρινής περιοδείας.
Ακολουθήστε το tetragwno.gr στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης facebook, twitter και instragram για να ενημερώνεστε άμεσα για όλες τις πολιτιστικές ειδήσεις.
