Κριτική: «Πολλή φασαρία για το τίποτα» του Κωνσταντίνου Κυριακού στο Θέατρο Μεταξουργείο
Ο Κωνσταντίνος Κυριακού μεταφράζει και διασκευάζει το έργο του Ουίλιαμ Σαίξπηρ «Πολλή φασαρία για το τίποτα», μια κωμωδία η οποία περιλαμβάνει στις τάξεις της πρωτοποριακά νοητικά σχήματα για την εποχή της, δημοσιευμένη στα 1600.
Προσεγγίζει το έργο και τον δημιουργό με τρόπο πρωτότυπο και σίγουρα, σκηνοθετικά ανατρεπτικό. Δίχως να υπερβαίνει τον λόγο του κειμένου, μένοντας πιστός σε αυτόν, ο Κ. Κυριακού διαμορφώνει έναν αυτόνομο χώρο στον οποίο αποτυπώνει διαχρονικά αιτήματα που διέπουν τις ανθρώπινες σχέσεις. Με σεβασμό στην ιστορική απόσταση που τον χωρίζει από την εποχή του συγγραφέα, καταργεί τον χρόνο και μετατοπίζει το ενδιαφέρον στην διαχρονική αξία των προσώπων, μέσα από τα κοινωνικά πρότυπα, τις ιεραρχίες τις οποίες υιοθετούν και μέσα απ’ τις οποίες αναπαράγουν την συλλογική συνείδηση. Δεν είναι ούτε μοντέρνος, ούτε μεταμοντέρνος ούτε υπερ-σαιξπηρικός ή μπρεχτικός σκηνοθέτης ο Κ. Κυριακού. Είναι, απλά, πρωτοποριακός. Η σκηνοθετική του άποψη είναι τεκμηριωμένη, εμβαθύνοντας στο υπόβαθρο της θεατρικής του παιδείας.
Συνοπτικά, το πρωτότυπο κείμενο του Ουίλιαμ Σαίξπηρ περιστρέφεται γύρω από παράλληλους έρωτες, φανερούς και σκηνοθετημένους, διεκδικητικούς και αθέατους. Μεταφερόμαστε στην Ιταλία και συγκεκριμένα στη Μεσσήνη, στην οποία ο Δον Πέδρο, Ιταλός πρίγκιπας της Αραγονίας, υπό τη συνοδεία των ακολούθων του, Κλαύδιου και Βενέδικτου, προσκαλούνται όπως φιλοξενηθούν για ένα μήνα στην κυβερνητική κατοικία.
Ο Βενέδικτος και η Βεατρίκη, ανιψιά της κυβερνήτρας (στην οποία οπτική του Κ. Κυριακού είναι γυναίκα και όχι άνδρας, όπως συμβαίνει στο πρωτότυπο έργο, βλ. Λεονάτος), είναι άσπονδοι «εχθροί» και οι οποίοι προσπαθούν να ακυρώσουν τις σκέψεις του Κλαύδιου, όπως νυμφευθεί την κόρη της κυβερνήτρας, Ηρώ. Ο Κλαύδιος επικαλείται τη βοήθεια του πρίγκιπα Δον Πέδρο. Ο τελευταίος καταστρώνει ένα σχέδιο. Οργανώνεται δεξίωση μεταμφιεσμένων, όπου μασκαρεμένος ο Δον Πέδρο προσεγγίζει την Ηρώ εκ μέρους του Κλαύδιου. Ο Δον Τζον, ο νόθος αδερφός της κυβερνήτη επιχειρεί με κάθε τρόπο να αποτρέψει τους σκοπούς. Τα πρόσκαιρα εμπόδια που θέτει αντιμετωπίζονται και οι παρεξηγήσεις επιλύονται.
Ο Κλαύδιος και η Ηρώ αποφασίζουν να παντρευτούν επίσημα. Το χρονικό διάστημα της μίας εβδομάδας που μεσολαβεί, ο πρίγκηπας, ο Κλαύδιος και η κυβερνήτρα προσπαθούν να ενώσουν τις καρδιές του Βενέδικτου και της Βεατρίκης. Διασπείρουν ψευδή συναισθηματικές αναφορές του ενός για τον άλλον και τα υπερυψωμένα συναισθηματικά τείχη, που οι δυο τους έθεταν ενώπιος ενωπίω, πλέον υπονομεύονται. Ταυτοχρόνως, ο Δον Τζον θέλει να καταστρέψει τον γάμο του Κλαύδιου και της Ηρούς, διασπείροντας υποψίες για την εντιμότητά της. Την ημέρα του προγραμματισμένου γάμου, ενώπιον της ηγουμένης και πλήθος κόσμου, ο Κλαύδιος εγείρει αξιώσεις εντιμότητας για το ποιόν της, αξιώσεις οι οποίες θα οδηγήσουν στην ματαίωση του γάμου. Η ηγουμένη, που τελεί το μυστήριο, αναλαμβάνει να υπερασπιστεί την τιμή της Ηρούς. Μέσα από τέχνασμα η αλήθεια θα αποκαλυφθεί με τρόπο αναπάντεχο, ενώ και ο έρωτας του Βενέδικτου για την Βεατρίκη, και αντίστροφα, θα αποκαλυφθεί σε όλες του τις διαστάσεις.
Αυτή είναι, συνοπτικά, η πλοκή της παραδοσιακής ιστορίας. Ωστόσο, ο Κ. Κυριακού δεν περιορίζεται στο ύφος και τη φυσιογνωμία της εποχής. Αυτονομεί τον λόγο και τον καθιστά εργαλείο για δύο παράλληλες ιστορίες, αυτές του έρωτα του Κλαύδιου και της Ηρούς και του Βενέδικτου και της Βεατρίκης. Όπως ο Σαίξπηρ στιγματίζει αρνητικά τα ήθη της εποχής, με τον ίδιο και πιο άμεσο τρόπο ο σύγχρονος σκηνοθέτης μεταθέτει το ζήτημα των ανθρωπίνων σχέσεων και του έρωτα κάτω από την επιφάνεια των δημοσίων πραγμάτων. Υπερβαίνεται η έννοια της ρομαντικής αγάπης και αναλύεται ο έρωτας ως ιδιοκτησία, το σώμα ως εργαλείο εξουσίας και το ήθος ως την ιδιωτική έκφανση της πατριαρχίας. Η εξαπάτηση και το παιχνίδι εξυφαίνονται με τρόπο δεικτικό στην σκηνοθεσία. Σε ένα λιτό, αφαιρετικό σκηνικό, οι ηθοποιοί διαρκώς μετακινούνται στο χώρο. Κάθε ένας και κάθε μία εξ αυτών διεκδικεί τον δικό της χώρο και την ελευθερία χειρισμού. Η κινησιολογία και τα υφολογικά στοιχεία, τα οποία σε κάθε στάση υπηρετούν τα συμβαλλόμενα μέρη, προσδίδουν μοναδική απόχρωση ενέργειας και έντασης. Με τον χώρο και τον χρόνο, επί της ουσίας, καταργημένα, συγκροτείται γέφυρα ανάμεσα στην κριτική σκέψη του θεατή και της πράξης επί σκηνής. Κάθε επιλογή σε αυτήν είναι λεπτομερώς επιμελημένη. Κάθε τι επιτελεί το δικό του σκοπό, ο οποίος στην εξέλιξη της πλοκής μεταβάλλεται.
Ο Κωνσταντίνος Κυριακού πρωταγωνιστεί, πέραν της σκηνοθεσίας, και στο κομμάτι της ερμηνείας. Υποδύεται τον Βενέδικτο, τον έναν εκ των δύο ακολούθων του Ιταλού πρίγκιπα. Με απαράμιλλη εξωστρέφεια, χειρουργικές κινήσεις επί σκηνής και έξυπνη χρήση του ρυθμού, ισορροπεί επιδέξια ανάμεσα στην συναισθηματική αποτύπωση και το κοινωνικό πρότυπο του ανδρός που, μέχρι πρότινος, υπηρετούσε. Ακόμη και στην περίπτωση της μετάβασης στην συναισθηματική αλήθεια της έλξης για την Βεατρίκη, αυτή λαμβάνει χώρα με τρόπο ομαλό, δίνοντας έμφαση στην εξωτερική όψη της αλλαγής και την αισθητική της επιθυμίας. Μεταπλάθει την έννοια του παιχνιδιού και τον μορφοποιεί σε πεδίο δράσης. Είναι δοσμένος ολοκληρωτικά στη «μετρημένη υπερβολή», την οποία επιβάλει ο ρόλος· προσέγγιση την οποία υιοθετεί με ενσυναίσθηση.
Ταυτισμένη στην ίδια ενέργεια, με ερμηνευτική δεινότητα και εκφράσεις του προσώπου και του σώματος, που αναδεικνύουν σε κάθε στιγμή τις μεταβολές τις οποίες βιώνει, η Κατερίνα Μπιλάλη υποδύεται την Βεατρίκη και μέσα από την οπτική της, υιοθετώντας ανδροπρεπή χαρακτηριστικά σε μία ανδροκρατούμενη κοινωνία προς επιβίωση, «ανοίγεται» στον κόσμο της βούλησης για έρωτα και αποδοχή δίχως όρους και προϋποθέσεις. Άμεση, πολυδιάστατη και με δυναμική που μαγνητίζει τον θεατή, απογειώνει τον ρόλο και προσδίδει ταυτότητα στην γυναίκα της εποχής. Μας αποκαλύπτει τις ψυχολογικές διακυμάνσεις στις οποίες εμπειρικά εισέρχεται και «χτίζει» τη δική της πραγματικότητα στον καθρέφτη των ηθών του δημοσίου χώρου, στο παράλληλο σύμπαν της κωμωδίας και της τραγωδίας.
Αξίζει να σημειωθεί, επίσης, ο ρόλος του Ανδρέα Κωνσταντινίδη σε αυτόν του Ιταλού πρίγκιπα. Με βροντερή φωνή και παρουσία, πληθωρικός στις εκφάνσεις του σώματος, μέσα από τις ενδυματολογικές επιλογές της Κατερίνας Τσακότα (η οποία επενδύει στην αίσθηση του κωμικού στοιχείου και την ανομοιομορφία των αναγκών της πλοκής) και με δυνατότητες μεταφοράς της ευθυμίας στην σοβαρότητα των πράξεων, αναμειγνύει διαφορετικές ερμηνείες στο ίδιο πρόσωπο ταυτόχρονα.
Τέλος, οι Ανδρομάχη Μαρκοπούλου, Λευτέρης Παπακώστας, Κατερίνα Παρισσινού και Μικαέλα Δανά συμπληρώνουν την κεντρική σκηνή με διακριτές παρουσίες που νοηματοδοτούν κάθε φορά τις επόμενες κινήσεις των πρωταγωνιστών. Οι μουσικές επιλογές της Ανθής Γουρουντή και οι χορογραφίες της Φιλιππίας Κοντογιαννακοπούλου, προσθέτουν ποιότητα στο συνολικό εγχείρημα.
Βαθμολογία: 3
Φωτογραφίες: Φανή Τουμπουλίδου
Info: Σάββατο 21:00 & Κυριακή 18:00 στο Θέατρο Μεταξουργείο (Ακαδήμου 14 & Κεραμεικού 2105234382). Προπώληση εισιτηρίων: viva.gr
Ακολουθήστε το tetragwno.gr στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης facebook, twitter και instragram για να ενημερώνεστε άμεσα για όλες τις πολιτιστικές ειδήσεις.
