Κριτική: «Από θέση ισχύος / Η δύναμη του δημόσιου λόγου» / Στο κέντρο της ιστορίας ο άνθρωπος
«Το εύδαιμον το ελεύθερον, το δ’ ελεύθερον το εύψυχον» / «Ευτυχισμένοι είναι οι ελεύθεροι και ελεύθεροι είναι οι γενναίοι» – Θουκυδίδης (από τον Επιτάφιο του Περικλή)
Ο σκηνοθέτης και ηθοποιός Ένκε Φεζολλάρι σε συνεργασία με το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Σερρών και μια ομάδα αξιόλογων ηθοποιών τόλμησε μια διαφορετική ανάγνωση του σημερινού γίγνεσθαι και όπως φαίνεται το κατάφερε πολύ καλά.
Ο λόγος για την παράσταση «Από θέση ισχύος/Η δύναμη του δημόσιου λόγου» σε καλλιτεχνική σύλληψη του σκηνοθέτη και δραματουργία του ίδιου και της Κάτιας Σωτηρίου.
Σε στιγμές μεγάλων αλλαγών και κρίσιμων αποφάσεων ένα δημοκρατικό πολίτευμα οφείλει και πρέπει να δίνει βήμα στους πολίτες του για να εκφράσουν τις απόψεις τους. Πρέπει να δίνει και την ανάλογη ασφάλεια για να νιώθουν οι πολίτες προστατευμένοι από τις επιβουλές και τους εγωισμούς όλων εκείνων που βαυκαλίζονται από την υπέρμετρη αλαζονεία τους. Ο κεντρικός άξονας της παράστασης τοποθετεί στον πυρήνα του τον άνθρωπο. Φανταστείτε ένα χρονογράφημα που ξεκινάει από τον Πελοποννησιακό πόλεμο, τα χρόνια του λοιμού, την έκβαση της Σικελικής εκστρατείας, την διαμάχη ανάμεσα σε Θεμιστοκλή και Αλκιβιάδη, τον Επιτάφιο του Περικλή και φτάνει μέχρι τον Μέγα Αλέξανδρο.
Η επιτυχία της παράστασης δεν είναι ότι πρόκειται απλά για ένα καλά σκηνοθετημένο έργο με έμπειρους και ικανούς ηθοποιούς να το πλαισιώνουν. Αυτό που κατάφερε ο Φεζολλάρι –μαζί με όλη την παραγωγή- είναι να μας θυμίσει πόσο απαραίτητος είναι ο δημόσιος λόγος και πόσο, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, στην εποχή μας χρειάζεται επαγρύπνηση και συμμετοχή στα κοινά. Αυτήν την πολιτική γέφυρα την πετυχαίνει με μια ανθρώπινη προσέγγιση, σύγχρονη που νιώθεις καθ’ όλη την διάρκεια της παράστασης πως απευθύνεται στον κάθε θεατή ξεχωριστά. Σαν σκούντημα που σε κάνει να αναλογιστείς ποια είναι η θέση σου ως πολίτης, αλλά και η ευθύνη σου. Μέσα από ομιλίες και λόγους του παρελθόντος αναρωτιέται κανείς πόσο αλλαγμένα είναι τα πράγματα γύρω μας. Τα πρόσωπα αλλάζουν, οι αφορμές διαφέρουν τα κίνητρα όμως και η ανάγκη του ανθρώπου για συλλογική δράση παραμένει. Όπως, βέβαια, και η επιθυμία για εξουσία και υπεροχή.
Σκηνοθετικά ο Ένκε Φεζολλάρι τοποθετεί τους ηθοποιούς του σε ένα δημόσιο χώρο όπου θυμίζει, σύμφωνα με ιστορικές μελέτες, την θέση – περιοχή όπου συγκαλούνταν η Εκκλησία του δήμου, δηλαδή η συνέλευση των Αθηναίων, στην Αρχαία Αθήνα, από τον 6ο αιώνα μέχρι το τέλος του 4ου αιώνα π.Χ, με λίγα λόγια την Πνύκα. Εκεί θα ακουστούν λόγια σπουδαία, εμπνευσμένα, διχαστικά, ηρωικά, αλλά και επικίνδυνα. Τα αποσπάσματα είναι από διάφορα κεφάλαια της ιστορίας ενωμένα και τοποθετημένα για να μας διηγηθούν μικρές ιστορίες. Δεν υπάρχει ίχνος διδακτισμού και ακαδημαϊσμού στον τρόπο που λέγονται αυτές οι ιστορίες. Το κοινό μοιάζει σαν να είναι μέρος του έργου που συγκεντρωμένο ακούει και κρίνει τα λόγια και τα έργα, όχι μόνο εκείνων των επιφανών αντρών, αλλά τα τοποθετεί στο σήμερα και προβληματίζεται βρίσκοντας ομοιότητες και διαφορές. Οι ηθοποιοί σε κοιτάνε στα μάτια. Σου απευθύνονται προσπαθώντας να σε πείσουν και το καταφέρνουν περίφημα.
Η Φιλαρέτη Κομνηνού ανοίγει τον δημόσιο λόγο με κομμάτια από τα γραπτά του Θουκυδίδη. Οι εναλλαγές που καταφέρνει την μεταμορφώνουν πάνω στην σκηνή σε όλα τα πρόσωπα που υποδύεται. Δεν υπάρχει στιγμή που δεν είναι ερμηνευτικά παρούσα. Ο Αλέκος Συσσοβίτης τα τελευταία χρόνια σε κάθε του εμφάνιση αποδεικνύει πως αγαπάει το θέατρο και μέσα από δουλειά γίνεται συνεχώς όλο και καλύτερος. Ως Μέγας Αλέξανδρος στάθηκε δραματουργικά περίφημα πετυχαίνοντας έναν μεστό μονόλογο. Η Άννα Μάσχα με την αεικίνητη σκηνική της παρουσία, με λόγο άμεσο και με πολύ καθαρή άρθρωση μας παραδίδει έναν Αλκιβιάδη απολαυστικό. Την Καλλιόπη Ευαγγελίδου είχαμε αρκετό καιρό να την δούμε πάνω στην σκηνή, από την «Αλίκη στη χώρα των ψαριών» αν δεν κάνω λάθος και αναρωτιέμαι για ποιο λόγο. Μια σπουδαία ηθοποιός που πατάει γερά στα πόδια της και γνωρίζει πώς να κινηθεί ερμηνευτικά σε ότι και να καταπιαστεί.
Ο Γιώργος Λυντζέρης επιμελείται τα σκηνικά και τα κουστούμια. Προτομές διάσπαρτες, πρόσωπα που παρακολουθούν και χάνονται στην ιστορία. Ενδιαφέρον έχουν τα κουστούμια. Στρατιωτικά σακάκια με επωμίδες και χρυσά κουμπιά που οι ηθοποιοί εναλλάσσουν ανάλογα με τους χαρακτήρες που υποδύονται.
Από τα δυνατά χαρτιά του έργου η μουσική του Γιώργου Ανδρέου. Εμβατήρια, σάλπιγγες, παραδοσιακοί ήχοι όλα συνδυασμένα άριστα μεταξύ τους υπογράμμιζαν λέξη λέξη τα νοήματα κάνοντας μας κάποιες στιγμές να ανατριχιάσουμε.
Ο Ένκε Φεζολλάρι σκηνοθέτησε μια παράσταση μνήμης και αναζήτησης για το ποια πρέπει να είναι η τοποθέτηση των ανθρώπων απέναντι στην πολιτεία και τον δημόσιο βίο υπενθυμίζοντας μας πως όποιος περιφρονεί την ιστορία είναι υποχρεωμένος να την ξαναζήσει.