Κριτική / «Δον Ζουάν» από τον Θέμη Μουμουλίδη: Η διαστροφή του ολέθρου

«Όλες οι διαστροφές που υπάρχουν θεωρούνται αρετές, με την υποκρισία της ίδιας της αρετής να ξεχωρίζει, δε θα νικηθώ».

Στις 14 Ιουλίου έκανε πρεμιέρα στην σκηνή του θεάτρου  Παπάγου, ο «Δον Ζουάν» του Μολιέρου δια χειρός Θέμη Μουμουλίδη.

Η παράσταση αφηγείται την ιστορία του Δον Ζουάν ερμηνεύοντας τη διαδρομή του ήρωα πέρα από το ιστορικό πλαίσιο της γαλλικής αυλής του 17ου αιώνα στην οποία ασκεί κριτική ο Μολιέρος. Χωρίς να παραβλέπει το μύθο του γυναικοκατακτητή, εστιάζει στον τρόπο με τον οποίο η συμβατική επικρατούσα κοινωνική ηθική, που θεωρείται δεδομένη, επιβάλλεται και προσδιορίζει την ιδεολογία και τη συμπεριφορά των μελών μιας κοινωνίας ή –στην αντίθετη περίπτωση- εξολοθρεύει οποιονδήποτε επιχειρεί να της αντιταχθεί.

Σε αυτό το μοτίβο διαλέγει να κινηθεί πολύ εύστοχα και ο Θέμης Μουμουλίδης. Με αφορμή τον μύθο του θρυλικού φανταστικού ήρωα, χλευάζει την άρχουσα καθωσπρέπει τάξη. Επιλέγει σκηνοθετικά να μη σταθεί στην οικουμενική αρσενική φιγούρα του Δον Ζουάν, που αρέσκεται να ερωτοτροπεί και να ξελογιάζει γυναίκες, αλλά μας συστήνει τον πιο γνήσια ασεβή και ολέθριο ήρωα, σε ένα από τα μεγαλύτερα έργα της λογοτεχνικής σκηνής.

Οι δύο πόλοι που κινείται στην παράσταση ο Μουμουλίδης είναι αφενός η επιμονή του ήρωα σε μια απερίσκεπτη εγκατάλειψη στην προσέγγισή του για να αφεθεί στην αγάπη και αφετέρου ο αφορισμός που ζει ο Δον Ζουάν Tan logo me io fiais – θα το πιστέψω όταν το δω – στην  προσπάθεια του να ξορκίσει τον φόβο του, όχι για τον ίδιο τον θάνατο, αλλά για την φθορά. Υπαινιγμοί όπως η σημασία της τιμής, θρησκευτικοί κώδικες, αμαρτία και λύτρωση, διαχέονται καθ’ όλη την διάρκεια της παράστασης.

Ο Νίκος Κουρής, στον ρόλο του Δον Ζουάν, πιστός και ερμηνευτικά στον εγωκεντρισμό του ήρωα, του ταίριαξε γάντι ο σκηνικός ναρκισσισμός και πείθει ως σκεπτόμενη, ελευθεριάζουσα προσωπικότητα που αμφισβητεί τους θεσμούς και τα σύμβολά. Με άνεση πάνω στη σκηνή και αμετανόητα ηδονιστής προσπαθεί όχι μόνο να χειραγωγήσει τα θηλυκά, αλλά να παρασύρει στην αντίληψη του περί ηθικής, όποιον σταθεί ανυποψίαστα μπροστά του. Το καθαρό μέταλλο της φωνής του εξυπηρέτησε πολύ καλά τον προσωδιακό τονισμό της εκφοράς του λόγου, που ταιριάζει στο κείμενο του Μολιέρου και που αποδίδεται στην μετάφραση της Παναγιώτας Πανταζή. Στην τελευταία  πράξη του έργου, όπου ο ήρωας συναντά τον θάνατο, η Δαντική προσέγγιση  της τιμωρίας του που φλέγεται στην κόλαση είναι συγκλονιστική.

Η Ζέτα Μακρυπούλια, καλείται να ανταποκριθεί σε έναν πολύ απαιτητικό ρόλο. Μπορεί η φυσική παρουσία της Ελβίρα να μην είναι πολύ μεγάλη πάνω στη σκηνή, αλλά είναι εκείνη που καλείται να αναλάβει τον ρόλο του μεταφυσικού. Τον προειδοποιεί για τα δεινά που τον περιμένουν και είναι εκείνη που καταφέρνει, έστω και για λίγο να βγάλει την ευάλωτη πλευρά του. Δυστυχώς, αυτή η εσωτερικότητα περιορίστηκε σε φωνητικά τεχνάσματα που συνοδευόντουσαν από περιγραφικές, αμήχανες κινήσεις των χεριών. Όμορφη παρουσία, αξιοπρεπέστατη στην αλληλεπίδραση της με τους υπόλοιπους ρόλους, που όμως ερμηνευτικά θα μπορούσε να δώσει κι άλλο.

Ο Μάκης Παπαδημητρίου, ως καμποτίνος ακόλουθος, στο ρόλο του Σγαναρέλ, ταίριαξε απόλυτα με τον συμπρωταγωνιστή του Νίκο Κουρή  και η χημεία μεταξύ τους ήταν εξαιρετική. Εξισορροπητικός, η άποψη της λογικής. Με την γήινη φωνή του και το κωμικό ταμπεραμέντο του λειτουργούσε ως alter ego του εγωκεντρικού Δον Ζουάν. Χωρίς ερμηνευτικές υπερβολές, έβγαζε το κωμικό στοιχείο εκεί που έπρεπε και ανεπίδεκτη  συγκίνηση όπου χρειαζόταν.

Ο Δημήτρης Καραμπέτσης, με την ασφάλεια της θεατρικής του εμπειρίας, είναι μια φιγούρα πατρική πολύ γνώριμη. Αυστηρός και δεικτικός απέναντι στον άσωτο γιο του και ευαίσθητος στην ψεύτικη μεταστροφή του. Λειτουργεί καταλυτικά πάνω στη σκηνή, αφού καταφέρνει να ταρακουνήσει τον ήρωα και να τον κάνει να φανεί συμπλεγματικός και απροστάτευτος.

Πολύ καλή παρουσία οι πέντε ηθοποιοί που κρατούσαν τους δεύτερους ρόλους. Ο Γιάννης Σοφολόγης, η Ελίζα Σκολίδη, ο Ιωάννης Καπελέρης, είχαν εξαιρετική αλληλενέργεια  με το κείμενο και έδιναν μια πιο situation comedy νότα στην παράσταση.

Οι Ηρώ Μπέζου και ο Μιχάλης Τιτόπουλος ήταν απολαυστικοί ως ζευγάρι. Η Μπέζου αέρινη, φίνα, και με μια φρεσκάδα που την έκανε να μοιάζει με κοριτσάκι και ο Τιτόπουλος που εκτός από κινησιολογικά άρτιος, ήταν πολύ δοτικός και θεατρικά κατάλληλος για ρόλους πιο κλασσικούς, αλλά και συγχρόνους αφού, ερμηνευτικά έχει αποδείξει ότι μπορεί να ελίσσεται.

Το σκηνικό της Παναγιώτας Κοκορού ήταν ανάλογο της διάστασης του έργου. Γεωμετρικό, μινιμαλιστικό με αιχμηρές διαθέσεις που ερχόταν σε πλήρη αντίθεση με την ρευστότητα του υγρού στοιχείου, αφου μέρος του σκηνικού ήταν διαμορφωμένη πλατφόρμα με νερό. Αυτό εξυπηρετούσε και την πλοκή του έργου, αλλά και την σημασιολογική του πρόταση. Στο ίδιο μοτίβο κινήθηκαν και οι φωτισμοί του Νίκου Σωτηρόπουλου που ανάλογα με τις ψυχικές διαθέσεις των ηρώων άλλαζαν από ψυχρό καθαρό μπλε σε θερμό κόκκινο, μαρτυρώντας τα κατάβαθα των συναισθημάτων τους.

Ιδιαίτερη μνεία στην μουσική του Νίκου Πλατύραγχου, που με τους ήχους του εκκρεμές ως έτερη σταγόνα βασανιστηρίου ερχόταν να θυμίσει στον Δον Ζουάν τον αμείλικτο χρόνο που τον οδηγεί στον θάνατο.

Ο Θέμης Μουμουλίδης επιχείρησε μια κατάβαση στον διαταραγμένο ψυχισμό του Δον Ζουάν και κατάφερε με την παράστασή του να εγείρει βασικά οντολογικά, ψυχολογικά και θρησκευτικά ερωτήματα, γύρω από έναν χαρακτήρα που γεννήθηκε στα χειρόγραφα του Ισπανού δραματουργού Τιρσό δε Μολίνα  και που ο Μολιέρος δανείστηκε τον χαρακτήρα όπου και τον απογείωσε. 

Δείτε το πρόγραμμα της περιοδείας ΕΔΩ.