Κριτική / Μπέργκμαν, ένας αιώνας (Ingmar Bergman – Vermächtnis eines Jahrhundertgenies)

Σκηνοθεσία: Μαργκαρέτε Φον Τρότα
Είδος: Ντοκιμαντέρ
Διάρκεια: 99′
Έτος: 2018
Βαθμολογία: 4,5/5

Υποψήφιο για το βραβείο του Φεστιβάλ Καννών, Golden eye, 2018

Η βετεράνος σκηνοθέτιδα, Μαργκαρέτε Φον Τρότα, ρίχνει μια εξερευνητική και ταυτόχρονα συγκινητική ματιά στη ζωή και το έργο του σπουδαίου σκηνοθέτη.

Με την βοήθεια των συνεργατών του και μελών της οικογένειας του, καθώς και κινηματογραφιστών, της νεότερης γενιάς, προσπαθεί να αποτυπώσει και να ερμηνεύσει το έργο του.

Πολύ δυνατό ντοκιμαντέρ, που υμνεί τις ικανότητες και το αναμφισβήτητο ταλέντου του Σουηδού δημιουργού. Το πλάνο ανοίγει με απόσπασμα από την «Έβδομη σφραγίδα». Η σκηνοθέτης μας εξομολογείται, πως αυτή η ταινία ήταν η αφορμή που αποφάσισε να ασχοληθεί με την 7 τέχνη.

Το 1957, ήταν μια δημιουργική χρονιά για τον Μπέρκμαν. Για τρεις λόγους. Ο πρώτος λέγεται «Έβδομη σφραγίδα», μια ταινία που τον εκτοξεύει σε όλον τον κινηματογραφικό κόσμο.

Ο δεύτερος λόγος είναι οι «Άγριες φράουλες», που τον κατατάσσουν στους 10 καλύτερους σκηνοθέτες, παγκοσμίως. Και ο τρίτος «Η απόλυτη καταξίωση», όπως ο ίδιος έλεγε «Μπορώ να κάνω ότι θέλω και να έχω οποία γουστάρω».

Το ντοκιμαντέρ δεν ωραιοποιεί καταστάσεις και ούτε πλέκει μόνο εγκώμια, για τον Μπερκμαν. Αντιθέτως παρουσιάζει και το ιδιαίτερα σκληρό του πρόσωπο. Οι ταινίες του είχαν έντονο το θρησκευτικό στοιχείο. Σε αυτό σίγουρα ρόλο έπαιξε τα δύσκολα παιδικά χρόνια που έζησε.
Ο πατέρας του, αυστηρός, Λουθηριανός ιερέας. Πολύ ελεγκτικός και ψυχρός. Πολλές φορές στις ταινίες βλέπουμε την αγωνιώδη αναζήτηση του υπερφυσικού και την περιφρόνηση της εκκλησίας και των συμβόλων.

Από τους ηθοποιούς του ζητούσε απόλυτη αφοσίωση. Όταν έπαιρνε αυτό που ζητούσε, αποθέωνε τους συνεργάτες του. Όταν όμως, ένιωθε προδομένος, τότε τους κατακεραύνωνε. Παρά τις υστερικές απαιτήσεις του, εκείνοι τον λάτρευαν.

Είχε κάνει 5 γάμους και είχε 9 παιδιά, εντός νόμιμων γάμων. Και στρατιές ερωμένων. Ο γιος του, Ντάνιελ Μπερκμαν, κινηματογραφιστής, που εμφανίζεται στο ντοκιμαντέρ, κάνει λόγο για έναν δόλιο, αδιάφορο πατέρα, μισογύνη σύζυγο και ιδιαίτερα σκληρό άνθρωπο.

Στα δύσκολα παιδικά χρόνια που έζησε, προστέθηκε και η εγκατάλειψη από την ψυχικά εύθραυστη μητέρα του.

Αναφορά γίνεται και στην χρόνια 1976, που ο Μπερκμαν εγκαταλείπει την Σουηδία και εγκαθίσταται στην Ανατολική Γερμανία. Ο λόγος; Ζήτησε από την Σουηδική κυβέρνηση να τον απαλλάξει από οποιαδήποτε οικονομικό φόρο. Η πολιτεία αρνήθηκες και έτσι εκείνος ζήτησε αλλού… παρηγοριά.

Λίγο πριν πεθάνει, είχε αποσυρθεί στο Φάρο, το αγαπημένο του μέρος. Συνέχεια έλεγε πόσο πολύ του λείπουν οι ηθοποιοί του. Όταν η κόρη του παραπονέθηκε ότι μακάρι να το έλεγες αυτό για τα παιδιά και τα εγγόνια σου, εκείνος απάντησε «μα δε μου λείπετε».

Η Μαργαρέτε Φον Τρότα, σκιαγραφεί το πορτραίτο ενός σπουδαίου σκηνοθέτη, με εξαιρετικά σημαντικό έργο. Παράλληλα, όμως, επιχειρεί την αποκαθήλωση του, φέρνοντας πάλι στο νου μας το ερώτημα του Γούντι Άλλεν, λατρεύουμε τον σκηνοθέτη; ή λατρεύουμε τον άνθρωπο;…

Extras
Στα πλαίσια των παγκόσμιων εκδηλώσεων για τα 100 χρόνια από την γέννηση του μεγάλου δημιουργού, Ίνγκμαρ Μπερκμαν (1918-2018).

Ο κινηματογράφος Άστορ, σε συνεργασία με το Σουηδικό Ινστιτούτο Αθηνών, το Swedish film institute και την πρεσβεία της Σουηδίας, διοργανώνουν ένα αφιέρωμα προβολών των σημαντικότερων έργων του. Η «Έβδομη σφραγίδα», «Άγριες φράουλες», «Persona», σε ψηφιακές κόπιες.

Το αφιέρωμα θα ανοίξει με το ντοκιμαντέρ της Marie Nyterod, “Bergman Istand 2004”, παρουσία της σκηνοθέτιδας.

Το ντοκιμαντέρ θα βγει στις αίθουσες 16/5 από τη Weirdwave.