Ο μουσικός και ηθοποιός Ηρακλής Τζαφέτας καταγόμενος από τη Λάρισα, φέτος στην πόλη του σκηνοθετεί μαζί με την ηθοποιό Θάλεια Χαραρά το ιδιοφυές έργο του Θανάση Τριαρίδη «Lebensraum».
Σε μία άδεια σκηνή θεάτρου συναντιούνται δύο άνθρωποι. Ο χειριστής του πειράματος και το πειραματόζωο. Ο χειριστής κάνει διάφορες εγκυκλοπαιδικού τύπου ερωτήσεις γύρω από τη ναζιστική θεωρία του «Lebensraum», του Ζωτικού Χώρου, μα όταν το Πειραματόζωο αγγίζει την Κουάλα Λουμπούρ, ένας πυροβολισμός σκοτώνει έναν θεατή του θεάτρου.
Ο Ηρακλής Τζαφέτας έχει σκηνοθετήσει αρκετές παραστάσεις κι έχει τιμηθεί με το 2ο βραβείο ανδρικής ερμηνείας για τον ρόλο του Οδυσσέα στο «Χώμα βάφτηκε κόκκινο» στο 4ο Διεθνές Φεστιβάλ Πειραματικού Θεάτρου στο Ανόι του Βιετνάμ. Παράλληλα, ασχολείται με τη μουσική ως σαξοφωνίστας και από το 2017 είναι ιδρυτής, μαζί με τη χορεύτρια/χορογράφο Βασιλική Σουλτούκη, και βασικός εκπαιδευτής του Κέντρου Έρευνας Θεάτρου και Χορού +ΠΛΗΝ στην Λάρισα.
Με αφορμή τις επερχόμενες παραστάσεις ο ηθοποιός μίλησε στο Tetragwno.gr για την παράσταση, το θέατρο, την επικαιρότητα.
Την Πέμπτη (10/03) ανεβάζετε την παράσταση «Lebensarum», του Θανάση Τριαρίδη. Ποια στοιχεία εντοπίσατε για την επιλογή του έργου;
Νομίζω είναι η ανάγκη που με ωθεί σε ένα έργο. Η ανάγκη για το τί θέλω να μιλήσω και σε ποιο πεδίο θέλω να εισχωρήσω και να ερευνήσω. Από την άλλη είναι και η εκάστοτε στιγμή/περίοδος. Για παράδειγμα υπάρχουν πολλά κείμενα που μου αρέσουν πολύ αλλά την συγκεκριμένη περίοδο δεν νιώθω να με συνδέει κάτι ώστε να τα πιάσω να τα δουλέψω. Με την Θάλεια Χαραρά γνωριστήκαμε μέσα στο πρώτο lockdown, τότε που ήταν όλα άγνωστα και μηδενίστηκε τόσο βίαια η ταχήτυτα της καθημερινότητας. Έτσι με κάποιον τρόπο συνδέθηκα με τον τΤζον Πάτρικ Σάνλευ και το έργο ο Ντάννυ και η Βαθειά Γαλάζια Θάλασσα το οποίο και συν σκηνοθετήσαμε με την Θάλεια το μεταφράσαμε και ήταν η πρώτη παραγωγή του Κέντρου Έρευνας Θεάτρου και Χορού +ΠΛΗΝ για τον χειμώνα του 2021. Στο LEBENSRAUM το οποίο είναι ένα από τα αγαπήμενα μου σύγχρονα ελληνικά έργα, βρήκα τον φόβο. Ο φόβος που κυριαρχεί δύο χρόνια τώρα για όλα σε κάθε πτυχή της κοινωνικής ζωής.
Το έργο πως αντικατοπτρίζεται στην σημερινή κοινωνία της Covid19, της οικονομικής κρίσης και τώρα στα χνάρια ενός τρίτου παγκόσμιου πολέμου;
Το Lebensraum είναι γερμανική λέξη και σημαίνει ζωτικός χώρος. Ως πολιτικός όρος, αποτέλεσε την κύρια στρατηγική/τακτική των Ναζί και σημαίνει πως ένα κράτος έχει το δικαίωμα να προσαρτίσει τα εδάφη που του χρειάζονται για να αναπτυχθεί. Ο Τριαρίδης με το έργο του αυτή την θεωρία την αποτυπώνει σε ατομικό επίπεδο, δηλαδή το πόσο εύκολα ένας άνθρωπος μετατρέπεται σε δολοφόνο όταν επιλέξει τον φόβο. Ένας άνθρωπος που έχει παραχωρήσει ζωτικό χώρο του μαυλού του στον φόβο, είναι ικανός να κάνει τα πάντα. Σε επίπεδο κοινωνίας, το βλέπουμε και τώρα με τον πόλεμο, το είδαμε και με την οικονομική κρίση αλλά και με την υγειονομική κρίση (σαν πολλές κρίσεις να εμφανίστηκαν από το 2008 και μετά). Μία φοβισμένη κοινωνία, θα βγάλει όλα τα συντηριτικά της αντανακλαστικά και προκειμένου να επιβιώσει θα μισήσει, θα εξαιρέσει, θα φανατιστεί, θα σκοτώσει. Εξάλλου όσο πιο φοβισμένη είναι μία κοινωνία τόσο πιο πρόθυμη είναι να ακούσει ένα οποιοδήποτε κρατικό αφήγημα περί σωτηρίας και λύτρωσης. Αυτά που συμβαίνουν γύρω μας είναι που με οδήγησαν να προτείνω στην Θάλεια το κείμενο και να το δουλέψουμε. Ο Θ.Τ. μέσα από τους δύο χαρακτήρες που έχει φτιάξει (Σ: χειριστής του πειράματος και Γ: αποδέκτης του πειράματος), ξεδιπλώνει αυτήν την μεταμόρφωση ενός φοβισμένου ανθρώπου σε όλα της τα στάδια χρησιμοποιόντας επαναλαμβανόμενα μοτίβα. Φτάνουμε στον φόνο πριν καλα καλά συνειδητοποιήσουμε τί έχει συμβεί. Το σύνθημα «ο Φόβος δεν είναι επιλογή» μάλλον δεν είναι και τόσο σύνθημα στις μέρες μας.
Οταν η τέχνη γίνεται καθρέφτης της της κοινωνίας, πιστεύετε πως ενοχλεί καθώς επισημαίνει τα κακώς κείμενα της;
Δεν νομίζω πως υπάρχει τέχνη που ενοχλεί και τέχνη που δεν ενοχλεί. Πως ενοχλεί η τέχνη δηλαδή; Και από την άλλη, και ίσως το πιο σημαντικό, ποιον ενοχλεί; Ενοχλεί πολιτικούς (βλέπε περίπτωση Ισορροπίας του Νας); Ενοχλεί μία περσόνα (βλέπε Ζαραλίκο); Ενοχλεί κάποιους σκοταδιστές (βλέπε θέατρο Χυτήριο); Η τέχνη οφείλει να προκαλεί αμφισβήτηση, ερωτήματα. Αφμισβήτηση συναισθημάτων, οπτικής των πραγμάτων, αμφισβήτηση του υπάρχοντος γενικότερα, σε όλα τα επιπέδα. Οι παραπάνω περιπτώσεις που ανέφερα (που είναι πάρα πολλές), δεν είναι περιπτώσεις ενόχλησης, είναι περιπτώσεις λογοκρισίας και καταστολής. Οπότε η τέχνη όχι δεν νομίζω να ενοχλεί επειδή επισημαίνει τα κακώς κείμενα της κοινωνίας, απλά κάποιοι ενοχλούνται όταν η κοινωνία ενεργοποιείται.
Πως σχολιάζετε την απόφαση του Θανάση Τριαρίδη να εξαιρεθεί από τα Κρατικά Λογοτεχνικά Βραβεία;
Εφόσον έτσι ένιωθε και πίστευε καλώς έπραξε. Δεν το έκανε για να πουλήσει επανάσταση όυτε για να χτίσει καρίερα. Το έργο του και η πορεία του, άλλωστε μιλάνε από μόνα τους. Εγώ πάντως στα 19 μου (όντας 2ο έτος στο Χημικό του Α.Π.Θ.) πήγα να παραλάβω βραβείο από την Μ. Γιαννάκου (υπουργός Παιδείας τότε) καθώς διακρίθηκα σε Πανελλήνιο Διαγωνισμό Χημείας από την ένωση Ελλήνων Χημικών και μετά έτρεχα να προλάβω την προσυγκέντρωση για την πορεία ενάντια στην τότε αναθεώρηση του άρθρου 16, όπου εντέλει πνίγηκε η Αθήνα στα χημικά (τι ειρωνεία). Τόσο μικρό και αθώο ήμουν.
Πρόσφατα, η υπ. πολιτισμού Λίνα Μενδώνη με απόφαση της ανέστειλε τις εκδηλώσεις με ρωσικούς πολιτιστικούς οργανισμούς. Πολλοί από τους καλλιτέχνες μίλησαν για πρακτικές σκοταδισμού. Άλλοι θεώρησαν πως ήταν μια σωστή απόφαση. Ποια η δική σας θέση;
Αυτά είναι μέρος του παιχνιδιού. Δεν απαγόρευσε ρώσους καλλιτέχνες ούτε ρωσικά έργα τέχνης. Έκοψε συνεργασίες με ρωσικούς πολιτιστικούς φορείς. Η «κρατική» τέχνη συμβαδίζει με τις επιλογές του κράτους. Το ζήτημα θεωρώ δεν είναι τί αποφάσισε η υπουργός αλλά τί κάνουμε εμείς ως καλλιτέχνες. Το σημαντικό είναι ότι αρκετοί Ρώσοι και Ουκρανοί καλλιτέχνες αλληλοστηρίζονται, Ρώσοι και Ουκρανοί καλλιτέχνες έχουν πάρει θέση απέναντι στις κυβερνήσεις τους και δεν μετέχουν σε παιχνίδια πολέμου ανάμεσα σε κυβερνήσεις εις βάρος των άλλων. Αυτό έχει σημασία για μένα. Όλα τα άλλα είναι μέσα στο παιχνίδι. Το παράδοξο θα ήταν να κόβονταν η σύμβαση με την Αττική Οδό, ή να γινόταν κι άλλες συμβάσεις πυροσβεστών και γιατρών.
Η υποκριτική πως προέκυψε στη ζωή σας;
Όπως προέκυψε και η χημεία με την μουσική. Δεν έχω μάθει ακόμα τον λόγο. Δεν ξέρω ούτε πως, ούτε γιατί. Κάποιος λόγος θα υπήρχε. Δεν θα πω ότι ως παιδί έπαιζα σε σχολικές παραστάσεις και πως πάντα με τραβούσε το θέατρο γιατί τότε τα κορόιδευα αυτά και προτιμούσα να καπνίζω στο γυμναστήριο και να παίζω μπάλα. Στο σχολείο δεν έμαθα ποτέ ότι η μουσική και το θέατρο μπορούν να γίνουν «κανονική» δουλειά οπότε δεν είχα και το ψώνιο ποτέ. Μέσα από το θέατρο έμαθα τι θα πει πειθαρχία και στον στρατό έμαθα τι θα πει θέατρο.Και γι’αυτό πρώτα πήγα θέατρο και μετά στρατό. Άγιο είχα.
Πως βλέπετε το θέατρο σήμερα;
Μικρή ερώτηση, τεράστιο θέμα. Σαν τις δικογραφίες ένα πράγμα, λίγες σελίδες μεγάλη υπόθεση, πολλές σελίδες απλά πράγματα. Μακάρι να είχε στόμα να μας έλεγε πώς μας βλέπει αυτό.
Φωτογραφίες: Γιάννης Χατζηαντωνίου
Info: Παραστάσεις 10, 11, 12 Μαρτίου στις 21:00, 13 Μαρτίου στις 20:00, 16, 17, 18 Μαρτίου στις 21:00 & 20 Μαρτίου στις 20:00 Είσοδος: 10 ευρώ, Μειωμένο (φοιτητικό/ανέργων/άνω των 65): 8 ευρώ. Κέντρο Έρευνας Θεάτρου & Χορού +ΠΛΗΝ (Λογιωτάτου 14 και Σμολένσκι, Λάρισα / Τηλέφωνο: 6948897236)
Ακολουθήστε το tetragwno.gr στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης facebook, twitter και instragram για να ενημερώνεστε άμεσα για όλες τις πολιτιστικές ειδήσεις.
