O Κώστας Βασαρδάνης στο Tetragwno.gr: «Έπαιξα ρόλους δύσκολους – Οι αποτιμήσεις δεν είναι εύκολες»

O Κώστας Βασαρδάνης σκηνοθετεί και παίζει στο δυνατό δράμα «Χαίρετε κι Αντίο» του, όχι και τόσο γνωστού συγγραφέα στην Ελλάδα, Άθολ Φούγκαρντ. Ο ηθοποιός και σκηνοθέτης με τη δική του πορεία, κι έχοντας το 4ο βραβείο Δημήτρης Χορν, μιλάει στο Tetragwno.gr για την παράσταση, που κάνει πρεμιέρα στις 7 Μαρτίου στο Θέατρο Φούρνος.

Ο Άθολ Φούγκαρντ αφηγείται την ιστορία της τριανταπεντάχρονης Έστερ Σμιτ που επιστρέφει μετά από χρόνια απουσίας στο πατρικό της σπίτι για να διεκδικήσει το μερίδιο από την κληρονομιά της οικογενειακής περιουσίας. Εκεί συναντά τον αδερφό της Τζόνυ και μέσα σε μια νύχτα, ξεδιπλώνεται όλο το τραυματικό παρελθόν των δύο προσώπων, το οποίο έχει οδηγήσει σε ένα εξίσου αδιέξοδο παρόν.

Η Έστερ Σμιτ επιστρέφει στο πατρικό της διεκδικώντας μέρος μιας περιουσίας. Ποιοι λόγοι την οδηγούν να προβεί σε μια τέτοια κίνηση;
Η αφορμή είναι πως άκουσε ότι ο πατέρας πνέει τα λοίσθια. Η βαθύτερη αιτία όμως είναι, νομίζω, πως αισθάνεται πως έχει ζήσει μια στερημένη παιδική ηλικία. Στερημένη κι από υλικά αγαθά αλλά κι από συναισθηματικά. Παραπονιέται συνέχεια μέσα στο έργο για τη μίζερη ατμόσφαιρα που υπήρχε στο σπίτι. Για τους καυγάδες, το διαρκή φόβο για το αύριο που δημιουργούσε η φτώχεια, για μια ζωή θλιβερή. Το υλικό κομμάτι της περιουσίας, με άλλα λόγια, καθρεφτίζει και συναισθηματικές στερήσεις κι ελλείμματα. Κατά κάποιον τρόπο υπάρχει ίσως στη σκέψη της και μια επιθυμία για ένα είδος απολογισμού.

Ο αδελφός της, τον οποίο και υποδύεστε πώς αντιδρά; Ποια διαδρομή ακολουθεί ώστε να ξεπεράσει το αρχικό σοκ;
Ο Τζόνυ αιφνιδιάζεται από τον ερχομό της ‘Εστερ. Την είχε κατά κάποιον τρόπο ξεγράψει. Το τελευταίο πράγμα που θα περίμενε αυτή τη νύχτα, κατά την οποία διαδραματίζεται το έργο, είναι να ανοίξει η πόρτα (όπως κυριολεκτικά συμβαίνει) και να μπει μέσα η ‘Εστερ. Η ψυχική του διαδρομή σχετίζεται με όσα έχουν συμβεί στον ίδιο όλα αυτά τα χρόνια που δε ζουν μαζί. Με όσα δεν ξέρει η αδελφή του για εκείνον, με όσα εκείνος δεν είναι καθόλου βέβαιος ότι θέλει να μάθει.

Ο Άθολ Φούγκαρντ είναι ο σημαντικότερος εν ζωή αγγλόφωνος συγγραφέας της Νοτίου Αφρικής, όπως αναφέρετε. Στην Ελλάδα δεν γνωρίζουμε ιδιαίτερα τα έργα του. Τι σας συγκίνησε στο ανέβασμα του συγκεκριμένου έργου;
Όντως δε γνωρίζουμε ιδιαίτερα τα έργα του. Ο κύριος λόγος είναι ότι στα περισσότερα οι ήρωες είναι έγχρωμοι. (Το «Χαίρετε κι Αντίο» είναι μια εξαίρεση). Οπότε δεν είναι εύκολο να παρασταθούν στην Ελλάδα. Στο έργο με συγκίνησε τόσο το περιεχόμενο όσο και η μορφή του. Ο διάλογος είναι τόσο πειστικά γραμμένος, με άψογο ρυθμό, εσωτερικό κι εξωτερικό, ωραίους χαρακτήρες, ενδιαφέρουσα πλοκή κι εξέλιξη.

Μπορούμε να επισημάνουμε ότι το έργο του Άθολ Φούγκαρντ είναι μια σύγχρονη παραβολή του «Aσώτου Υιού»;
Στο έργο έχουμε -θα μπορούσε κάποιος να πει- την επιστροφή της άσωτης κόρης. Όμως -αντίθετα με  ό,τι συμβαίνει στην παραβολή- η σχέση της με τον πατέρα δεν είναι καθόλου καλή. Η ‘Εστερ μιλάει για εκείνον με θυμό. Οι αναμνήσεις της από εκείνον όταν ήταν κορίτσι δεν έχουν τίποτα τρυφερό ή νοσταλγικό.  Μοιάζει ο ευνοούμενος του πατέρα να ήταν ο Τζόνυ. Ο ανταγωνισμός, η εχθρότητα που διαφαίνονται στην παραβολή (όταν ο γιος που έχει μείνει πίσω με τον πατέρα διαμαρτύρεται για το πόσο ο πατέρας καλοδέχεται τον άσωτο)  υπάρχουν νομίζω και στο δικό μας έργο.  Η ‘Εστερ αισθάνεται ότι δεν τη θέλουν στο σπίτι. Κατά περίεργο όμως τρόπο κι ο Τζόνυ αισθάνεται πως η ‘Εστερ τους εγκατέλειψε όταν έφυγε για το Γιοχάνεσμπουργκ πριν από δεκαπέντε χρόνια.

Η ερώτηση σας έχει ένα επιπλέον ενδιαφέρον διότι η παρουσία και η βαριά σκιά της θρησκείας είναι συνεχώς παρούσες στο έργο. Η θρησκεία ως ενοχή, άλλοτε ως ένα αποκούμπι. Μια διέξοδος. Τα δύο αδέλφια έχουν διαμετρικά αντίθετη στάση απέναντί της. Ο Τζόνυ, ακολουθώντας τα χνάρια του πατέρα, πιστεύει και δεν… πολυερευνά. Η ‘Εστερ,αντίθετα, είναι άθεη, βλαστημάει κι εξανίσταται εναντία στα Θεία.

Τελευταία γίνεται έντονη συζήτηση για την κριτική και την ουσιαστική χρησιμότητας της στο θεατρικό πλαίσιο. Ποια είναι η άποψη σας;
Η κριτική έχει νόημα όταν γίνεται από κριτικούς με γνώση του θεάτρου, καλό γούστο κι αγάπη για την τέχνη αυτή. Υπάρχουν, θεωρώ, κριτικοί που συνδυάζουν και διαθέτουν αυτά τα στοιχεία. Αλλά και αρκετοί που καταλαβαίνεις από τον τρόπο που γράφουν πως είναι μάλλον κάπως μακριά από ένα τέτοιο προφίλ.

Εσείς πώς αντιδράτε στην κριτική;
Όταν είναι ουσιαστική (σύμφωνα τουλάχιστον με τα κριτήριά μου) μου κινεί το ενδιαφέρον. Και τη δέχομαι. Είτε αρνητική είναι, είτε θετική. ‘Όταν είναι θετική δεν υπάρχει αμφιβολία ότι με χαροποιεί. Κι όταν είναι αρνητική, αν τη θεωρήσω επί της ουσίας, με βάζει σε σκέψεις.

Έχετε μια μακρά πορεία στο ελληνικό θέατρο και μάλιστα έχετε τιμηθεί με τον 4ο Θεατρικό Βραβείο Δημήτρης Χορν. Πώς αποτιμάτε αυτά τα 20 χρόνια;
Αυτά τα είκοσι χρόνια ήταν μια διαδρομή πλούσια σε εμπειρίες στη δουλειά μου. Συνεργάστηκα με πολλούς ηθοποιούς, σκηνοθέτες. Έμαθα από πολλούς καινούρια πράγματα, από άλλους λιγότερα ή και καθόλου. Έπαιξα ρόλους δύσκολους, που με παίδεψαν πολύ. Ανεξαρτήτως έκτασης πολλές φορές. Οι αποτιμήσεις δεν είναι εύκολες…

Έχετε απωθημένα;
Δε θα έλεγα απωθημένα. Θα έλεγα επιθυμία να κάνω πράγματα με συνθήκες που να με εκφράζουν όσο το δυνατόν περισσότερο. Αυτό δε συνέβη πάντα αυτά τα χρόνια που εργάζομαι στο θέατρο. Κι αυτό είναι πολύ φυσιολογικό για έναν επαγγελματία. Κι ως έναν βαθμό ακόμα και θεμιτό. Μαθαίνεις κι από εμπειρίες που δε σου «πάνε» τόσο.

Info: Χαίρετε κι αντίο, από 7 Μαρτίου, κάθε Πέμπτη και Παρασκευή στις 21.00, στο Θέατρο Φούρνος. Εισιτήρια στο more.com.

Ακολουθήστε το tetragwno.gr στο Google News και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης facebook, twitter και instragram για να ενημερώνεστε άμεσα για όλες τις πολιτιστικές ειδήσεις.