Σταύρος Λίτινας: «Δεν ανταγωνίζομαι κανένα παρά μόνο τον εαυτό μου»

Ο χορογράφος και σκηνοθέτης Σταύρος Λίτινας μίλησε στο Tetragwno.gr, με αφορμή την επιστροφή του στον ρόλο του «Βασιλιά Ληρ» στο Θέατρο Arroyo, ενώ εξήγησε πώς αποτιμάται το έργο του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ 417 χρόνια μετά και την απόφαση του να μοιραστεί τη σκηνή με έξι χορεύτριες-ηθοποιούς.

Ο σκηνογράφος, ενδυματολόγος, σκηνοθέτης, ηθοποιός και χορογράφος Σταύρος Λίτινας μαζί με τις έξι χορεύτριες-ηθοποιούς παρουσιάζουν, από τις 4 Νοεμβρίου, για δεύτερη χρονιά στον ίδιο φιλόξενο χώρο το κοινωνικοπολιτικό και παράλληλα βαθιά ανθρώπινο έργο του Σαίξπηρ.

Ο κεντρικός χαρακτήρας παρακολουθεί τη διαίρεση και τη μεταβίβαση της εξουσίας από μια γενιά σε μια νεότερη και την κάθοδο ενός κράτους σε πολιτικό χάος, ενώ ταυτόχρονα καταδύεται στο κενό αγάπης, που είναι η μήτρα κάθε εξουσίας.

Καταρχάς, θέλω να μου πείτε πώς νιώθετε που παρουσιάζετε έναν τόσο δύσκολο ρόλο, αυτό του «Βασιλιά Ληρ», για δεύτερη χρονιά.
Νιώθω την ίδια μεγάλη ευθύνη που ένιωθα στην πρώτη παράσταση, η οποία θα παραμείνει αναλλοίωτη ως και την τελευταία. Το σώμα του χορευτή-ηθοποιού είναι ένα αφηγηματικό όχημα. Με απόλυτη ακρίβεια καλείται να εκτελέσει μια προαποφασισμένη παρτιτούρα κινήσεων, ώστε να βοηθήσει το θεατή να ακολουθήσει την πλοκή του έργου.

Με την ίδια ακρίβεια οφείλει να λειτουργεί σε κάθε παράσταση… Μέσα από την πειθαρχημένη του σωματικότητα, στοχεύει στη φαντασία και στο συναίσθημα του θεατή. Δεν πιστεύω ότι υπάρχει ψυχολογία του ρόλου, αλλά και αν υπάρχει δεν παίζεται. Υπάρχει όμως σωματικότητα του χαρακτήρα που δρα ενεστωτικά, αισθάνεται και συναισθάνεται… Πιστεύω στη μαγεία της αφήγησης, λεκτικής ή σωματικής. Πιστεύω στον παραμυθά ή στον κλόουν που πλάθει κόσμους χρησιμοποιώντας υλικά των δικών μου συνειρμών, και που δίχως να καταρρέει ο ίδιος ψυχολογικά, έχει τη δύναμη να με παρασύρει στο ταξίδι του.

Στην παράσταση συναντάμε εσάς και μόνο γυναίκες χορεύτριες. Εξηγήστε μου το σκεπτικό σας.
Ένας βασικός λόγος είναι ότι στην Ελλάδα, στο συγκεκριμένο είδος χορού, οι γυναίκες βρίσκονται σε πολύ ψηλότερο επίπεδο σε σχέση με τους άντρες. Κάνοντας όμως (χορο)θέατρο δεν έχει τόσο μεγάλη σημασία το φύλο του χορευτή-ηθοποιού, όσο αυτό που ο θεατρικός χαρακτήρας αντιπροσωπεύει. Τα πρόσωπα του έργου ανάγονται στα αρχετυπικά τους πρότυπα και η προσέγγιση τους γίνεται ακολουθώντας την ενέργεια και τη σωματικότητα τους, καθώς αυτά αλληλεπιδρούν.

Τι σας γοητεύει στον ρόλο του Βασιλιά Ληρ και πώς αποτιμάται στο σήμερα η τραγωδία του;
Η πτώση και η σταδιακή άνοδος προς το φως! Ο οδυνηρός τρόπος που εγκαταλείπει τις αυταπάτες του και συνειδητοποιεί την ανθρώπινη υπόσταση και το αναπόφευκτο τέλος. Αυτό δεν έχει χρονικό πλαίσιο. Ανεξάρτητα από τίτλους και κοινωνικές θέσεις, που μπορεί να προσδιορίζουν ιστορικά ένα πρόσωπο, η πτώση του ανθρώπου είναι ανάλογη των ψευδαισθήσεών του.

Ποιες δυσκολίες είχατε να αντιμετωπίσετε ως προς τη μεταφορά του στον χορό;
Μεταγράφοντας ένα θεατρικό έργο σε άλλη γλώσσα, όπως η σωματική, χρειάζεται πολλή μελέτη ώστε το κείμενο να μπορέσει να ανασυσταθεί νοηματικά, και μεγάλη προσοχή για να μην υποπέσεις σε παντομιμικές ευκολίες. Οι δυσκολίες στο συγκεκριμένο έργο ήταν μεγάλες. Οποιαδήποτε αφαίρεση απαιτούσε σκέψη καθώς ο κίνδυνος της υπεραπλούστευσης ήταν πάντα παρών. Το πιο σημαντικό κατά τη σκηνική του επεξεργασία ήταν η δράση των προσώπων να προκύπτει από μια άλλη δράση και όχι από τις σκέψεις ή το παρελθόν τους, που ελλείψει λόγου θα ήταν αδύνατον να καταστεί αντιληπτό.

Σε αυτό βοήθησε η εναλλαγή της κίνησης από ρεαλιστική σε μη ρεαλιστική, που χρησιμοποιήθηκε άλλοτε ως συναισθηματικός μεταλλάκτης, ανάμεσα σε επιθυμητό και πραγματικό και άλλοτε ως χρονικός ανάμεσα στο τώρα και το κάποτε. Η χρήση ρυθμικών διαστολών και ηχητικών ρωγμών βοήθησαν στη μεγέθυνση κάποιων συμβάντων ιδιαίτερης σημασίας στην εξέλιξη της ιστορίας. Η αφήγηση διατηρήθηκε ευθύγραμμη, με αρχή, μέση και τέλος, όπως και στο έργο του συγγραφέα για ευκολότερη πρόσληψη από τον θεατή.

Πώς διαχειρίζεστε τον αυξημένο ανταγωνισμό και την πίεση που σχετίζονται με τον χώρο της ψυχαγωγίας;
Δεν ανταγωνίζομαι κανένα παρά μόνο τον εαυτό μου. Επιμένω στην ποιότητα, στην αισθητική και στη μακρά ωρίμανση μιας παράστασης. Σέβομαι τον θεατή και προσπαθώ πάντα να καταθέτω ένα έργο υψηλού επιπέδου τόσο σε σκέψη όσο και σε σκηνική πραγμάτωση. Δεν αγχώνομαι με το παρακάτω… Αν δεν έχω κάτι να πω δεν επιβάλω την παρουσία μου.

Πώς διαχειρίζεστε το άγχος πριν από μια παράσταση;
Ακυρώνοντας την ατομικότητά μου! Αισθάνομαι μέλος ενός δημιουργικού συνόλου και εμπιστεύομαι απόλυτα τους συνεργάτες μου και τη δουλειά που έχει προηγηθεί μέχρι να παραδοθεί το έργο. Αισθάνομαι ευγνώμων απέναντι στους θεατές που επιλέγουν να αφιερώσουν χρόνο (και χρήμα) τιμώντας μας με την παρουσία τους και προσπαθώ να δώσω ότι καλύτερο μπορώ ως αντάλλαγμα.

Πώς αντιμετωπίζετε την κριτική και τα σχόλια;
Μια δομημένη κριτική με διεισδυτική ματιά με πηγαίνει παρακάτω. Με αφορά στο βαθμό που γίνεται από καλοπροαίρετους ανθρώπους με γνώση και ειδικά όταν αυτό οδηγεί σε μια παραγωγική συζήτηση. Η κριτική που γίνεται με τοξικές προθέσεις δεν με αγγίζει καθόλου. Τα μπράβο και τα συγχαρητήρια, λόγια των καμαρινιών όπως τα αποκαλώ, μου δίνουν χαρά αλλά με γεμίζουν αμηχανία.

Κλείνοντας, ποια τα επόμενα σχέδια σας;
Προσπαθώ να είμαι εδώ σε κάθε στιγμή που ζω και από εκεί προκύπτει το παρακάτω. Σχεδιάζω κάτι στο άμεσο μέλλον όταν με απασχολεί έντονα στο παρόν. Τα σχέδιά μου φλερτάρουν με την αρχιτεκτονική και με το χορό και η παράθεσή τους μόνο σύγχυση μπορεί να προκαλέσει.

Info: Από 4 Νοεμβρίου, και κάθε Σάββατο και Κυριακή στο Θέατρο Arroyo. Εισιτήρια στην ticketservices.gr

Ακολουθήστε το tetragwno.gr στο Google News και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης facebook, twitter και instragram για να ενημερώνεστε άμεσα για όλες τις πολιτιστικές ειδήσεις.