Θοδωρής Κούκιας: «Όσο περνάει ο καιρός γίνομαι πιο θαρραλέος σχετικά με αυτά που θέλω να πω»

Ο Θοδωρής Κούκιας γεννήθηκε και μεγάλωσε στα Γιάννενα. Σπούδασε οικονομικά στην Ελλάδα και έκανε μεταπτυχιακό στην Αγγλία, στη διοίκηση επιχειρήσεων. Συνέχισε τις σπουδές του στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο αποφοιτώντας από τη σχολή Ξένων Γλωσσών, Μετάφρασης και Διερμηνείας. Τα τελευταία χρόνια εργάζεται ως εκπαιδευτικός στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Χίου.

Το πρώτο του βιβλίο με τίτλο Το νεκρό ψάρι (Εκδόσεις Πηγή, 2014) βραβεύτηκε στον λογοτεχνικό διαγωνισμό «Σικελιανά 2014» και κέρδισε έπαινο στον πρώτο λογοτεχνικό διαγωνισμό της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Χίου «Κοραής». Έχει τιμηθεί δύο φορές με το βραβείο Αριστείας και Καινοτομίας στην εκπαίδευση από το Υπουργείο Παιδείας.

Το τελευταίο του βιβλίο με τίτλο «Ο πυροβάτης των αστεριών» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος. Μια ιστορία για έναν νέο που αναζητά απαντήσεις στην Ελλάδα του σήμερα χωρίς megabytes στο κινητό του. Για έναν νέο διαφορετικό, που ψάχνει να βρει αν υπάρχουν και άλλοι διαφορετικοί άνθρωποι εκεί έξω.

Ποιες αφορμές στάθηκαν ορόσημα για την ενασχόλησή σας με τη λογοτεχνία; Δεν είμαι σίγουρος. Είναι μάλλον ένα σύνολο αφορμών και συγκυριών. Θυμάμαι ας πούμε όταν ήμουν μικρός και διάβαζα βιβλία παιδικής λογοτεχνίας, άλλαζα τα ονόματα των ηρώων ή κάποιες εκφράσεις. Αν μάλιστα δεν μου άρεσε το τέλος βιβλίου, σκεφτόμουν κάτι εναλλακτικό και στρίμωχνα μια παράγραφο ακόμη. Αργότερα συνειδητοποίησα ότι γράφοντας μπορούσα να ερμηνεύω καλύτερα τον κόσμο…

Ποιοι παράγοντες έχουν αποτελέσει και συνεχίζουν να αποτελούν έμπνευση για τη συγγραφική σας δραστηριότητα; Όταν το τυχαίο σκουντουφλήσει πάνω στο θεϊκό τότε ο οργανισμός μας εκκρίνει έμπνευση. Τις προάλλες ένα μαθητής μου είπε σε μια συμμαθήτριά του ότι μύριζε σαν ουράνιο τόξο. Πώς μπορείς να μείνεις αδιάφορος απέναντι σε αυτό;

Οι σπουδές σας δεν ανταποκρίνονται στη συγγραφική σας κλίση και την καλλιτεχνική σας ιδιοσυστασία. Παρόλα αυτά, ζούμε σε καιρούς υβριδοποίησης και διεπιστημονικότητας. Πιστεύετε σε αυτούς τους όρους, κι αν ναι, πώς τους βιώνετε ή πώς τους προωθείτε μέσα από τα έργα σας; Θα σας απαντήσω όταν πραγματικά αποφασίσω με τι θέλω να ασχοληθώ στη ζωή μου. Σίγουρα κάτι έχω πάρει από όλες τις φάσεις των σπουδών μου και κάτι έχει καταλήξει στα βιβλία. Άλλωστε ένας ήρωας που το πρωί εργάζεται ως τραπεζικός και το βράδυ παρακολουθεί ένα on line μεταπτυχιακό φυσικοχημείας και κατασκευάζει βόμβες, μου κάνει πολύ πιο γοητευτικός από έναν ήρωα που διδάσκει φιλοσοφία σε ένα πανεπιστήμιο και ερωτεύεται μια φοιτήτριά του.

Ποια είναι για εσάς τον ίδιο η προσωπική και καλλιτεχνική σας εξέλιξη από το πρώτο σας βιβλίο μέχρι το τελευταίο; Νομίζω πως όσο περνάει ο καιρός γίνομαι πιο θαρραλέος σχετικά με αυτά που θέλω να πω. Απελευθερώνομαι. Δεν έχω φτάσει σε σημείο ακόμη να σκοτώσω κάποιον πρωταγωνιστή μου. Όταν το κάνω τότε θα μιλάμε για εξέλιξη.

Πίσω από κάθε λογοτεχνικό βιβλίο κρύβονται βαθύτερα νοήματα. Στην περίπτωση του «πυροβάτη των αστεριών» ωθείτε το αναγνωστικό κοινό να αναζητήσει απαντήσεις για ζητήματα, όπως η απελευθέρωση από τα εξουσιαστικά δεσμά της τεχνολογίας και η διαφορετικότητα. Πόσο, τελικά, ο άνθρωπος μπορεί να παραμείνει αλώβητος στις σύγχρονες τεχνολογικές προκλήσεις; Ναι, όντως η αποδέσμευση από τα δεσμά της τεχνολογίας είναι σημαντικό μήνυμα του βιβλίου. Στο συγκεκριμένο βιβλίο ωστόσο δεν παίζω με λέξεις ή θεματικές κλειδιά. Για μένα είναι ξεκάθαρα μια ιστορία αναζήτησης ταυτότητας. Μια περιπέτεια μάλλον. Ωστόσο ο κάθε αναγνώστης το βλέπει διαφορετικά. Κι έτσι πρέπει. Μου έχουν πει ότι είναι ένα βιβλίο για την κοινωνικοποίηση των νέων, την υπερπροστατευτικότητα των γονέων, τη μοναξιά στην εφηβεία, τη ζωή που χάνουμε όταν χαζεύουμε όλη την ώρα στο κινητό μας, την οικονομική κρίση μέσα από τα μάτια των νέων, την προκατάληψη. Όλα αυτά είναι. Αλλά ενδεχομένως και όχι. Το νόημα αλλάζει ανά αναγνώστη.

Πολλοί ισχυρίζονται πως το παραδοσιακό βιβλίο σε λίγα χρόνια θα ανήκει στο παρελθόν και θα αντικατασταθεί από το ηλεκτρονικό (e- book). Τι έχετε να σχολιάσετε πάνω σε αυτό το ζήτημα και πώς, κατά τη γνώμη σας, οι νέοι θα αγαπήσουν το βιβλίο και ειδικά το λογοτεχνικό; Αποκλείεται. Θα είχε ήδη συμβεί. Τα e-books και οι ηλεκτρονικές συσκευές ανάγνωσης έπαιξαν και έχασαν. Για καλό όλων μας. Φαντάσου να τελειώνεις ένα συναρπαστικό βιβλίο και στην τελευταία σελίδα να σου σβήνει η συσκευή από μπαταρία. Τρελαίνεσαι. Πώς οι νέοι θα αγαπήσουν το βιβλίο; Πάντως όχι με το να το κατεβάσουν στο κινητό τους. Μέσα από το σχολείο ίσως… μέσα από τη σχολική λέσχη γραφής και ανάγνωσης… μέσα από τις βιωματικές δράσεις στις βιβλιοθήκες…

Η λογοτεχνία, αν και έχει ποικίλες κατηγοριοποιήσεις, δεν παύει να απευθύνεται σε ένα ευρύ αναγνωστικό κοινό. Έτσι και η εφηβική λογοτεχνία συχνά αφορά και σε ηλικιακά μεγαλύτερους. Γιατί να διαβάσει ένας μεγαλύτερος τον «πυροβάτη των αστεριών»; Για τον ίδιο λόγο που θα διαβάσει και ένα παιδί ένα βιβλίο ενηλίκων. Γιατί όλοι κατά βάθος δεν πιστεύουμε σε διαχωριστικές γραμμές αλλά σε καλές ιστορίες.

Στην Ελλάδα, αν και έχουν καταρριφθεί πολλά στερεότυπα και έχουν κατακτηθεί σημαντικά προνόμια, που παλαιότερα δεν θεωρούνταν δεδομένα, συνεχίζουν να ηχούν «ρατσιστικά παραληρήματα. Γιατί πιστεύετε πως πολύς κόσμος δεν μπορεί να αποβάλλει τέτοιου είδους νοοτροπίες και πώς η λογοτεχνία μπορεί να τις αντιμετωπίσει ριζικά; Ο Τίτος, ο ήρωας του βιβλίου κάνει παρέα με έναν Σύριο πρόσφυγα, τον Σαμίρ. Ο Τίτος θέλει να επιστέψει στο Λύκειο άλλα οι γονείς και οι γιατροί του δεν του το επιτρέπουν. Ο Σαμίρ θέλει επίσης να πάει στο Λύκειο αλλά κάποιοι φανατισμένοι γονείς του το απαγορεύουν. Τα δυο παιδιά έχουν κάτι κοινό. Τη θέλησή τους ενάντια στη θέληση των άλλων. Η θέληση δεν γνωρίζει χρώμα και φυλή. Αντίθετα ενώνει. Όσο περισσότερο οι μαθητές βιώνουν την κουλτούρα της αποδοχής και της ενσωμάτωσης, από τις πρώτες κιόλας τάξεις του δημοτικού, τόσο πιο αμερόληπτοι γίνονται στο μέλλον.