Κριτική: «Τσιτάχ. Η ερημιά του τερματοφύλακα», με τον Γιώργο Νινιό, σε σκηνοθεσία Ερμίνας Κυριαζή
Ο μονόλογος του Βασίλη Κατσικονούρη «Τσιτάχ. Η ερημιά του τερματοφύλακα», σε σκηνοθεσία Ερμίνας Κυριαζή κι ερμηνεία Γιώργου Νινιού. Περιστρέφεται γύρω από την εξομολόγηση της προσωπικής παρουσίας τού πρωταγωνιστή στα ποδοσφαιρικά γήπεδα και την κοινωνική επιβίωση. Τα δύο συμπλέκονται άμεσα και εκτατικά.
Προσκεκλημένος σε σχολείο κατά την Παγκόσμια Ημέρα Αθλητισμού, ο παλαίμαχος αθλητής εξιστορεί στιγμές τής πορείας του, από τις κατώτερες κατηγορίες τοπικού πρωταθλήματος έως τη διεθνή καταξίωση με την εθνική Ελλάδος. Παράλληλα, αναπτύσσει τα προβλήματα τα οποία κλήθηκε να αντιμετωπίσει με την Ελένη, τη σύντροφό του και τον αδελφό της, ο οποίος θα απωλέσει τη ζωή του από την επάρατη νόσο. Παρά τις προσπάθειες τις οποίες κατέβαλαν οικογενειακώς, στάθηκε αδύνατη η διακομιδή του σε ειδικευμένο νοσοκομειακό περιβάλλον τού εξωτερικού.
Η κατάληξη σηματοδοτεί την αποκάλυψη πτυχών τού συλλογικού συστήματος αξιών. Η αξιοπρέπεια καθίσταται λέξη κλειδί για την ισορροπία ανάμεσα στις απαιτήσεις του εξωτερικού περιβάλλοντος, που ολοένα εκμηδενίζουν το δρων υποκείμενο, και τις επιθυμίες τού ιδίου, που ολοένα περιορίζονται προς όφελος της αποδοχής τού κοινωνικού τεκμηρίου αναγνώρισης. Μοιάζει να λειτουργεί ως μαριονέτα στα χέρια εκάστοτε τρίτων προσώπων και δη περιστάσεων, από τις οποίες, πλέον, δεν εξαρτάται η δική του ατομική επιβεβαίωση, αλλά η αξία των προσώπων που συμπληρώνουν την αρχιτεκτονική τής καθημερινότητάς του. Μετατρέπεται στην αθέατη όψη τής γεφύρωσης καταστάσεων οι οποίες δεν εναπόκεινται στην έκφραση προθέσεων και της βούλησης του «εγώ», αλλά ετεροπροσδιορίζονται κάθε φορά από την αναγκαιότητα του «εμείς».
Σκηνοθετικά η παράσταση, ωστόσο, μένει «γυμνή» στις θεματικές με τις οποίες καταπιάνεται. Επί της ουσίας, δεν κατορθώνει να αναδείξει, παρά την υποκριτική ποιότητα του Γιώργου Νινιού, τις εσωτερικές αντιθέσεις, τις κορυφώσεις και τις ματαιώσεις τις οποίες αντιμετωπίζει ο πρωταγωνιστής. Μένει μετέωρη ανάμεσα στην προβολή τού μονολόγου ως αυτοτελούς αφήγησης και στην πρόθεση αυτός να καλύψει νοηματικά κενά τής μορφοποίησης. Σε ένα σκηνικό καθαρά συμβολικό, ο ηθοποιός μένει στατικός πίσω από ένα θρανίο σχολείου (με εξαίρεση ένα διάλειμμα λίγων λεπτών κατά το οποίο περιστρέφεται γύρω από αυτό και στο τέλος τής παράστασης κατά την αποχώρησή του) και μονολογεί ανάβοντας και αφήνοντας μισοσβησμένα τρία σιγαρέτα. Δίπλα του μία μαριονέτα κινείται μεθοδικά από την Ερμίνα Κυριαζή, με εμφανή την επιδίωξη ταύτισης των κινητικών της ενεργειών στην μετάθεση των αντίστοιχων κατευθύνσεων εκ μέρους τού πρωταγωνιστή, αλλά και του συνόλου των συμμετεχόντων (βλ. δάσκαλος-μαθητές).
Από την δόξα και την καταξίωση έως την πτώση και την περιθωριοποίηση η σκηνοθεσία δεν πετυχαίνει να προσδώσει περιεχόμενο και ταυτότητα. Μοιάζει εξαιρετικά «μόνος» ο ηθοποιός (η χρήση τού μονολόγου δεν αιτιολογεί σε κάθε περίπτωση την αφαιρετική οπτική τής σκηνοθεσίας ως προς το επίπεδο έκφρασης του πρωταγωνιστή). Δεν επενδύεται την αναγκαία εμβάθυνση στις εσωτερικές διεργασίες, ενώ αναλώνεται σε περιγραφές των συμμετοχών του σε αγώνες που στιγμάτισαν την πορεία του, δίχως ωστόσο να εξαναγκάζει το κοινό να ταυτιστεί με το επίμαχο θέμα, αυτό της ηθικής τού υποκειμένου σε μία κοινωνία που την αρνείται πεισματικά. Ομολογώ πως πετυχαίνει αυτή ακριβώς την στιγμή, την στιγμή τής κορύφωσης και της ενσυναίσθησης, όταν αναφέρεται στιγμιαία στην έλλειψη ανταπόκρισης από τη σύζυγό του, Ελένη, παρά τις προσωπικές επιλογές στις οποίες οδηγήθηκε με γνώμονα τη σωτηρία τού αδελφού της. Αυτή η αίσθηση υπονόμευσης της ατομικής ακεραιότητας εμφανίζεται διαλειμματικά στο έργο και αδικεί συνολικά το εγχείρημα.
Ο ηθοποιός Γιώργος Νινιός έχει συνδεθεί, στη μακραίωνη πορεία του στον καλλιτεχνικό χώρο, με ρόλους οι οποίοι απαιτούσαν σπουδή στην ψυχαναλυτική ερμηνεία και τη βαθιά ενσάρκωση του προσώπου το οποίο υποδυόταν. Στη συγκεκριμένη παράσταση ισορροπεί ανάμεσα στην εξομολογητική θέση και την προσπάθεια μεταμόρφωσης του λόγου σε συναισθηματική έκθεση. Κατορθώνει την έκθεση σε ορισμένες στιγμές, ενώ το κείμενο δεν στέκεται δίπλα του υποστηρικτικά ώστε να ξεδιπλώσει το δραματικό στοιχείο το οποίο ενυπάρχει στη θεματική τού πυρήνα αυτού. Μεταδίδει αμεσότητα στην περιθωριακή εικόνα τού πρωταγωνιστή, ωστόσο καταλήγει να αντιμετωπίζει την εξέλιξη της κατάπτωσης ως ένα τυχαίο ή/και συγκυριακό φαινόμενο, για το οποίο δεν επιχειρείται καμία αιτιακή ανάλυση, καμία ενδοσκόπηση και ερμηνεία. Εάν, βέβαια, ο συγγραφέας και η σκηνοθεσία συνολικά επιθυμούσαν να κεντρίσουν το ενδιαφέρον τού θέματος στη ρήξη ανάμεσα στην ατομική ηθική και την αδυναμία παραμονής στο προσκήνιο, μέσα από την προσαρμογή/θυσία τού ιδίου προς όφελος του συλλογικού δεν το κατορθώνουν στο βαθμό κατά τον οποίο η παράσταση του απαιτούσε. Αξίζει να υπογραμμίσουμε την επιδεξιότητα με την οποία ο ηθοποιός μεταδίδει τη λαϊκότητα του πρωταγωνιστή, μία λαϊκότητα μέσα από την οποία είναι επιτρεπτό να αναδειχθούν τα στοιχεία τής κοινωνικής ενσωμάτωσης με τρόπο διακριτό και ιδιόμορφο. Έξυπνη και ευρηματική η χρήση τού Άμλετ με τους φιλοσοφικούς στοχασμούς και τα ερωτήματα αινιγματικής υφής, ατυχής η χρήση τού τερματοφύλακα Ρόμπερτ Ένκε ο οποίος αυτοκτόνησε το 2009 ως παράδειγμα μοναξιάς την οποία βιώνει η θέση τού τερματοφύλακα. Εξίσου ιδιαίτερη η μουσική επένδυση υπό την επιμέλεια του Γιώργου Νινιού και η περιγραφή αποσπάσματος από αγώνα με τη φωνή τού Χρήστου Κυριαζή, προσέδωσαν μία ποιοτική διαφοροποίηση.
Συνολικά μία παράσταση η οποία δεν ανταποκρίνεται στο δραματικό στοιχείο που τη συνθέτει. Η έλλειψη επικέντρωσης στον συνδετικό αυτόν πυρήνα οδηγεί στην αποδυνάμωση της κεντρικής ιδέας (βλ. ατομική ηθική/ «αξιοπρέπεια» την ονοματίζει κατά την παράσταση ο πρωταγωνιστής) και καταλήγει ο μονόλογος σε μία συνομιλία του ηθοποιού με το κοινό δίχως θεματικό ενδιαφέρον.
«Τσιτάχ. Η ερημιά του τερματοφύλακα» του Βασίλη Κατσικονούρη με τον Γιώργο Νινιό στο Θέατρο Σταθμός
Ακολουθήστε το tetragwno.gr στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης facebook, twitter και instragram για να ενημερώνεστε άμεσα για όλες τις πολιτιστικές ειδήσεις.
